Θύματα της κλιματικής αλλαγής και οι Ιάπωνες ποιητές
Οι εποχιακές λέξεις - δείκτες που πρέπει να περιέχουν όλα τα ποιήματα haiku έχουν απορρυθμιστεί
“Πόσα, πολλά πράγματα / θυμούνται / αυτά τα άνθη κερασιάς!” έγραψε κάποτε ο ποιητής Basho υμνώντας το αγαπημένο λουλούδι της Ιαπωνίας. Από την απαρχή της ανθρώπινης ύπαρξης τα λουλούδια προκαλούν θαυμασμό για την ομορφιά, την παροδικότητα και τους ατέρμονους ρυθμούς του φυσικού κόσμου. Φέτος, η ετήσια εμφάνισή τους έχει κάνει πολλούς να αναρωτιούνται πώς αλλάζουν αυτοί οι ρυθμοί. Οι κερασιές στο Τόκιο άρχισαν να ανθίζουν στις 14 Μαρτίου, σπάζοντας το ρεκόρ για την πιο πρώιμη έναρξη ανθοφορίας από τότε που η Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ιαπωνίας άρχισε να παρακολουθεί το φαινόμενο το 1953. Στο Κιότο, τα δέντρα έφτασαν σε πλήρη άνθηση στις 26 Μαρτίου, η πιο πρώιμη ημερομηνία στα 1.200 χρόνια που τηρούνται αρχεία για το θέμα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ευθύνεται η κλιματική αλλαγή.
Σύντομα οι κερασιές μπορεί να ανθίζουν όχι απλά νωρίτερα, αλλά να έχουν λιγότερα άνθη. Η κερασιά του είδους Somei Yoshino που είναι κοινό είδος στο μεγαλύτερο μέρος της Ιαπωνίας, απαιτεί ένα παρατεταμένο διάστημα κρύου καιρού το φθινόπωρο και το χειμώνα για να παράγει τα υπέροχα μπουμπούκια της την άνοιξη. Οι θερμοκρασίες πρέπει να παραμένουν κάτω από τους 8 ° C για περίπου 40 ημέρες – κάτι που δεν είναι πλέον σίγουρο σε περιοχές της νότιας Ιαπωνίας. Ευτυχώς, οι επιστήμονες στο ερευνητικό ίδρυμα Riken έχουν δημιουργήσει μια λιγότερο επιλεκτική ποικιλία. Η Abe Tomoko και οι συνάδελφοί της ανακάτεψαν το dna του κερασιού του ακτινοβολώντας το σε έναν επιταχυντή σωματιδίων. Το αποτέλεσμα είναι η ποικιλία Nishina Otome, η οποία εξακολουθεί να ανθίζει μετά από έναν ήπιο χειμώνα.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι κερασιές που παθαίνουν σύγχυση από την κλιματική αλλαγή, αλλά και οι ποιητές που γράφουν για αυτές. Οι εποχές έχουν από καιρό καταλάβει μια εξέχουσα θέση στην ιαπωνική λογοτεχνία: Το Kokinwakashu, μια ποιητική ανθολογία που δημοσιεύθηκε τον 10ο αιώνα, ανοίγει με έξι κεφάλαια εποχιακών ποιημάτων. Ο Basho, ο οποίος διέδωσε τα ποιήματα haiku τον 17ο αιώνα, έτεινε να συμπεριλαμβάνει στα ποιήματά του kigo, δηλαδή λέξεις δηλωτικές μιας εποχής, ώστε να τα δένουν με τον χρόνο προσωρινά και έτσι να προκαλούν μια συγκεκριμένη συναισθηματική κατάσταση.
Με την πάροδο των αιώνων, οι ποιητές συνέταξαν ένα αλμανάκ από kigo, κατηγοριοποιώντας τα πιο τυπικά φυσικά φαινόμενα, αλλά και κάποια ανθρώπινα φαινόμενα, ανά εποχή, ή ακόμη και για συγκεκριμένους μήνες. Όμως, καθώς το κλίμα θερμαίνεται και ο καιρός γίνεται πιο ακραίος, οι kigo ξεφεύγουν από τον εποχιακό συμβολισμό τους. Αυτή η υφέρπουσα αλλαγή δυσκολεύει τους σύγχρονους αναγνώστες να κατανοήσουν το παραδοσιακό haiku, λέει ο David McMurray, ο οποίος διδάσκει τη συγκεκριμένη ποίηση στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Kagoshima. Ένα ποίημα που αναφέρει τυφώνες υποτίθεται ότι εγείρει φθινοπωρινά συναισθήματα, αλλά τώρα συμβαίνουν ήδη από τον Μάιο και μέχρι το Δεκέμβριο, αποφαίνεται με λύπη η ποιήτρια Miyashita Emiko. Η μεταβαλλόμενη ανθοφορία, αν και ανησυχητική, εξακολουθεί να είναι επιβλητική. Θυμίζουν «τον κίνδυνο της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε».
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από τον Οικονομικό Ταχυδρόμο. Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στο www.economist.com