Ο Ίλον Μασκ θέλει να επανασχεδιάσει τη «δημόσια πλατεία»

Σαρωτικές δηλώσεις για το μέλλον της ανθρωπότητας δεν εμφανίζονται συνήθως σε συζητήσεις για εξαγορές με μόχλευση. Αλλά ο Ίλον Μασκ δεν ένιωσε ποτέ δεσμευμένος από συμβατικότητες. Ερωτηθείς για τα σχέδιά του να αγοράσει το κοινωνικό δίκτυο Twitter και να το κάνει ιδιωτικό —τα οποία σχέδια εγκρίθηκαν από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας στις 25 Απριλίου— προχώρησε κατευθείαν στη μεγάλη ιδέα. «Το ισχυρό μου διαισθητικό αίσθημα είναι ότι η ύπαρξη μιας δημόσιας πλατφόρμας που να είναι στο μέγιστο αξιόπιστη και ευρέως περιεκτική είναι εξαιρετικά σημαντική για το μέλλον του πολιτισμού. Δεν με ενδιαφέρουν καθόλου τα οικονομικά».

Σε σύγκριση με τους αντιπάλους του – το Facebook, το Instagram και το TikTok – το Twitter είναι «μικρό ψαράκι». Αλλά η συμφωνία έχει σημασία. Ένας λόγος είναι ότι το μέγεθος του Twitter δεν προδίδει τη σημασία του. Ως στέκι πολιτικών, ειδικών και εμπειρογνωμόνων, έχει μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση του πολιτικού κλίματος – μια ψηφιακή «δημόσια πλατεία», όπως το έθεσε ο κ. Μασκ.

Ένας άλλος λόγος είναι ότι ο κ. Μασκ έκανε το όνομά του και την περιουσία του ανατρέποντας ολόκληρους τομείς. Αυτή τη φορά, θα ασχοληθεί με ένα ακανθώδες ζήτημα με έντονο ενδιαφέρον για τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο – πώς να ρυθμίζεται η ομιλία στο διαδίκτυο. Οι περισσότεροι προτείνουν όλο και περισσότερους κανόνες. Όμως ο κ. Μασκ θέλει να ακολουθήσει τον άλλο δρόμο, καταργώντας τους περιορισμούς αντί να επιβάλει νέους. Οι χειριστές άλλων μεγάλων κοινωνικών δικτύων θα παρακολουθήσουν το πείραμα με ενδιαφέρον.

Εκ πρώτης όψεως, ο κύριος Μασκ – γνωστός για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τους επαναχρησιμοποιούμενους πυραύλους – φαίνεται αταίριαστος σαν μεγιστάνας μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά μια πιο προσεκτική ματιά δείχνει ότι η απόκτηση του Twitter ταιριάζει με την προσέγγισή του στις επιχειρήσεις. Στον παθιασμένο μηχανικό Μασκ  αρέσει να χρησιμοποιεί τεχνολογίες με φτωχή αποδοτικότητα και να τις βελτιώνει. Η Tesla ξαναέγραψε το βιβλίο κανόνων της αυτοκινητοβιομηχανίας αντικαθιστώντας τη βενζίνη με ηλεκτρική ενέργεια, εγκαταλείποντας τις αντιπροσωπείες και αντιμετωπίζοντας τα αυτοκίνητα ως υπολογιστές. Η SpaceX απέδειξε ότι μια πεινασμένη startup, που κινείται γρήγορα και σπάει στερεότυπα, και λειτουργεί με ελάχιστο προϋπολογισμό λειτουργεί με σχετικό κορδόνι, θα μπορούσε να ξεπεράσει γίγαντες της αεροδιαστημικής που μεγάλωσαν προσεκτικά και πάχυναν με γενναιόδωρες κρατικές συμβάσεις. Και οι δύο εταιρείες απορρίφθηκαν από καθιερωμένους κολοσσούς – μέχρι που κάποια στιγμή αναγκαστικά τις αποδέχτηκαν.

Όλη αυτή η μηχανική επινοητικότητα και επιχειρηματική αναστάτωση εμψυχώνονται από τη, μερικές φορές ιδιόμορφη, αντίληψη του κοινωνικού καλού του κ. Μασκ. Ο σκοπός της Tesla είναι να ωθήσει τον κόσμο πιο γρήγορα προς μια οικονομία χωρίς άνθρακα (ένας στόχος που δικαιώνεται από την ταχύτητα με την οποία άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες στρέφονται τώρα προς τα ηλεκτρικά οχήματα). Η φιλοδοξία του SpaceX είναι τόσο μεγαλειώδης, που ορισμένοι σχολιαστές δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι ο κ. Μασκ είναι ειλικρινής: να εδραιώσει μια ανθρώπινη παρουσία στον Άρη, κάτι που θα μπορούσε μια μέρα να αποδειχτεί ότι θα ήταν ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο για τον πολιτισμό.

Ας υποθέσουμε ότι ο κ. Μασκ είναι πραγματικά έτοιμος να ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια από τα δικά του χρήματα για να εξασφαλίσει το «μέλλον του πολιτισμού» (αν και έχει ρήτρα αποδέσμευσης αν μετανιώσει). Το ερώτημα είναι αν το όραμά του για την ελευθερία του λόγου στο Twitter είναι λογικό.

Το Twitter ταιριάζει στο μοτίβο της Tesla και της SpaceX, προσφέροντας στον Μασκ άλλο ένα πολύπλοκο μηχανολογικό σύστημα για να πειράξει, και έναν σημαντικό λόγο να το πράξει. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπτύσσουν αλγόριθμους για να επισημάνουν το «συναρπαστικό» περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας ένα σύνολο κανόνων που προσπαθούν να μετριάσουν τις χειρότερες παρενέργειες, ώστε να πουλήσουν καλύτερα τους χρήστες στους διαφημιστές. Είναι ένα επιχειρηματικό μοντέλο γεμάτο ασυνέπειες και ανεξέταστους συμβιβασμούς που μοιάζει ώριμο για ξεχαρβάλωμα. Το ότι ο κ. Μασκ θέλει να γίνει ο αντιπρόσωπός του ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, γιατί έκανε τα πρώτα επιχειρηματικά του βήματα τη δεκαετία του 1990, όταν ο τεχνοελευθερισμός και η αντιλογοκρισία ήταν οι εμψυχωτικές ιδέες του Διαδικτύου.

Το γεγονός ότι ο κ. Μασκ είναι δισεκατομμυριούχος δεν πρέπει να τον αποκλείει από την ιδιοκτησία μιας σημαντικής εταιρείας μέσων ενημέρωσης. Έχει ήδη παρουσιάσει κάποιες ιδέες για το Twitter, πολλές από αυτές προσεκτικές και λογικές. Ο σαματάς που έχει προκληθεί δείχνει πόσο ανελεύθερη έχει γίνει η διαδικτυακή γνώμη. Θέλει λιγότερες οριστικές παύσεις και περισσότερες προσωρινές αναστολές. Οι χρήστες θα πρέπει να αποδείξουν ότι δεν είναι bots. Σε περίπτωση αμφιβολίας, πρέπει να αφήσετε τα tweets, όχι να τα αφαιρέσετε.

Πιο σημαντικό, πιστεύει ότι τα γρανάζια του αλγόριθμου συστάσεων του Twitter, που αποφασίζουν ποια tweets βλέπει ένας χρήστης, πρέπει να είναι δημόσια. Οι ερευνητές θα μπορούσαν να το εξετάσουν. Άλλοι προγραμματιστές θα μπορούσαν να το τροποποιήσουν. Μια έκδοση λιγότερο επιρρεπής στην προώθηση «συναρπαστικού» περιεχομένου – πράγμα που, στην πράξη, συχνά σημαίνει tweets που είναι εξοργιστικά, αμφιλεγόμενα ή απλά χαζά – θα μπορούσε να κατεβάσει την ένταση ολόκληρης της πλατφόρμας, καθιστώντας τη δουλειά της εποπτείας πιο εύκολη και πιθανώς να οδηγήσει σε δημόσια συζήτηση που είναι πιο στοχαστική. Ή ίσως το Twitter θα μπορούσε να γίνει μια ανοιχτή πλατφόρμα, όπου διαφορετικοί χρήστες μπορούν να επιλέξουν έναν από πολλούς διαφορετικούς αλγόριθμους τρίτων – ή κανέναν – ανάλογα με το γούστο τους. Ο έλεγχος του περιεχομένου είναι το μπερδεμένο προϊόν πολιτικών και κοινωνικών πιέσεων. Θα είναι συναρπαστικό να δούμε πόσο εύκολα θα υποκύψει στη μηχανική.

Τα χέρια του κυρίου Μασκ δεν θα είναι εντελώς ελεύθερα. Αυστραλία, Βρετανία, ΕΕ και Ινδία εργάζονταν για τη ρύθμιση της τεχνολογίας. Ο Τιερί Μπρετόν, ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, σημείωσε ότι «δεν θα ισχύουν εδώ οι κανόνες [του κ. Μασκ]». Οι άλλοι επενδυτές του κ. Μασκ είναι νευρικοί. Όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνει στο Twitter, τόσο λιγότερο θα έχει για τα άλλα του εγχειρήματα. Οι μετοχές της Tesla υποχώρησαν κατά 12% μετά την είδηση ​​της συμφωνίας για το Twitter.

Η προσωπικότητα του κ. Μασκ ενέχει μεγάλο κίνδυνο. Είναι έξυπνος, δυναμικός και σκληρά εργατικός. Μπορεί επίσης να είναι παιδαριώδης και εκδικητικός, χαρακτηριστικά που επέδειξε το 2018 όταν κατηγόρησε έναν Βρετανό ειδικό σε διασώσεις σε σπήλαια, χωρίς στοιχεία, ότι ήταν «παιδόφιλος». Είναι ένα πράγμα τέτοια ξεσπάσματα να προέρχονται από έναν χρήστη του Twitter με πολλούς ακόλουθους. Όταν όμως είναι ιδιοκτήτης, θα εγείρουν ερωτήματα για το αν θα μπορέσει να αντισταθεί στον πειρασμό να εκμεταλλευτεί τη νέα του θέση για να κυνηγήσει τις δικές του εμμονές και βεντέτες.

Το πουλί και η βελανιδιά

Ο Economist συμμερίζεται τις πεποιθήσεις του κ. Μασκ για την ελευθερία του λόγου. Κανείς δεν έχει το μονοπώλιο της σοφίας. Οι ειδικοί μερικές φορές έχουν άδικο και οι καυχησιάρηδες μερικές φορές έχουν δίκιο. Ακόμη και στην εποχή του Διαδικτύου, η καλύτερη απάντηση σε ένα κακό επιχείρημα είναι ένα καλύτερο επιχείρημα. Ο έλεγχος σε πολλές πλατφόρμες έχει γίνει βαρύς και επιβάλλεται αυθαίρετα. Εάν το ταλέντο του κ. Μασκ να αναστατώνει τις βιομηχανίες μπορεί να βοηθήσει να κόψει τον γόρδιο δεσμό της διαδικτυακής ομιλίας, όλοι θα ωφεληθούν.

Μας ενδιαφέρει, όμως, και μια άλλη φιλελεύθερη αρχή, ότι οι θεσμοί πρέπει να είναι μεγαλύτεροι από αυτόν που τους διευθύνει. Ο κ. Μασκ μπορεί να θέσει νέους κανόνες, αλλά θα πρέπει να θεωρηθεί ότι δεν παίζει κανένα ρόλο στην επιβολή τους. Εάν θέλει πραγματικά να πείσει τους χρήστες ότι θα είναι αμερόληπτος φύλακας της «ψηφιακής δημόσιας πλατείας» του, θα μπορούσε να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις του και στη συνέχεια να παγώσει τον δικό του λογαριασμό