Η Intel και η κατάρρευση του κλάδου τσιπ αξίας 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων

Στην Licking County του Οχάιο στόλοι ανατρεπόμενων φορτηγών και μπουλντόζες κάνουν έργα στην τοποθεσία κατασκευής εργοστασίων μικροτσίπ του μέλλοντος. Η Intel κατασκευάζει δύο εργοστάσια εκεί- γνωστά ως «fab»- με κόστος περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια. Τον Μάρτιο, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν στην ετήσια ομιλία του προς τη χώρα αποκάλεσε αυτή την έκταση ως «πεδίο ονείρων». Ήταν «το έδαφος πάνω στο οποίο θα οικοδομηθεί το μέλλον της Αμερικής», είπε.

Την άνοιξη ήταν πιο εύκολο να είναι κανείς ονειροπόλος για τον κλάδο μικροτσίπ της Αμερικής. Η κρίση των ημιαγωγών που προκλήθηκε από την πανδημία είχε αποδείξει πόσο κρίσιμα ήταν τα τσιπ αυτά για τη σύγχρονη ζωή. Η ζήτηση εξακολουθούσε να αυξάνεται για όλα τα είδη τεχνολογίας με μικροτσίπ. Οι επενδυτές ήταν λιγότερο μελαγχολικοί για τα μικροτσίπ από ό,τι για άλλες τεχνολογίες εταιρειών, οι οποίες δέχονταν πιέσεις το χρηματιστήριο. Ο νόμος για τα μικροτσίπ (CHIPS) άνοιγε δρόμο στο Κογκρέσο, υποσχόμενος επιχορηγήσεις ύψους 52 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον εγχώριο κλάδο, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση της Αμερικής από ξένα fabs και να υποστηριχθούν έργα όπως το εργοστάσιο της Intel στο Οχάιο.

Διαβάστε επίσης: Ο «πόλεμος των μικροτσίπ» στο τρίγωνο ΗΠΑ, Κίνας, Ταϊβάν και ο Ίλον Μασκ

Μισό χρόνο αργότερα τα όνειρα φαίνονται εφιαλτικά. Η ζήτηση για πυρίτιο φαίνεται να μειώνεται τόσο γρήγορα όσο είχε αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η Micron, η εταιρεία κατασκευής τσιπ μνήμης με έδρα το Αϊντάχο, ανέφερε πτώση 20% από έτος σε έτος στις τριμηνιαίες πωλήσεις. Μια εβδομάδα αργότερα, η AMD, η εταιρεία μικροτσίπ  από την Καλιφόρνια, μείωσε τις προβλέψεις των πωλήσεών της για το τρίτο τρίμηνο κατά 16%. Μέσα σε λίγες μέρες το Bloomberg ανέφερε ότι η Intel σχεδιάζει να απολύσει χιλιάδες προσωπικού, μετά από σειρά κακών αποτελεσμάτων που είναι πιθανό να συνεχιστούν όταν παρουσιαστεί η τελευταία τριμηνιαία έκθεση αποτελεσμάτων στις 27 Οκτωβρίου.

Από τον Ιούλιο ένα καλάθι από τις 30 περίπου μεγαλύτερες εταιρείες τσιπ της Αμερικής μείωσαν τις προβλέψεις εσόδων για το τρίτο τρίμηνο από 99 δισεκατομμύρια δολάρια σε 88 δισεκατομμύρια δολάρια. Μέχρι στιγμής φέτος περισσότερα από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν εξαλειφθεί από τη συνδυασμένη αγοραία αξία των εισηγμένων στο αμερικανικό χρηματιστήριο εταιρειών ημιαγωγών (βλ. διάγραμμα).

Ο κλάδος ημιαγωγών είναι κυκλικός στην καλύτερη των περιόδων: η νέα παραγωγική του ικανότητα που χτίζεται ως απάντηση στην αυξανόμενη ζήτηση χρειάζεται αρκετά χρόνια για να υλοποιηθεί, οπότε η ζήτηση μπορεί να μην είναι πλέον τότε καυτή. Στην Αμερική αυτός ο κύκλος υπερτροφοδοτείται τώρα από την κυβέρνηση. Η ρύθμιση για τα μικροτσίπ, που έγινε νόμος τον Αύγουστο υπό τις επευφημίες των αφεντικών του κλάδου, τονώνει την πλευρά της προσφοράς από την πλευρά των εταιρειών ημιαγωγών, τη στιγμή που η κυβέρνηση Μπάιντεν εντείνει τις προσπάθειες να εμποδίσει τα αμερικανικά τσιπ και τον εξοπλισμό κατασκευής τσιπ να πηγαίνουν στην Κίνα. Αυτό μειώνει τη ζήτηση για Αμερικανικά προϊόντα στη μεγαλύτερη αγορά ημιαγωγών στον κόσμο.

Είτε έχει στρατηγικό νόημα για την Αμερική να φέρει περισσότερη παραγωγή μικροτσίπ στη χώρα και να περιορίσει τον γεωπολιτικό της αντίπαλο με απαγορεύσεις εξαγωγών είτε όχι, ο συνδυασμός περισσότερης προσφοράς και λιγότερης ζήτησης είναι μια συνταγή για μπελάδες. Και αν οι αμερικανικές πολιτικές επιταχύνουν τις προσπάθειες της Κίνας να «κερδίσει αποφασιστικά τη μάχη σε βασικές τεχνολογίες», όπως επιβεβαίωσε ο Πρόεδρος Xi Jinping σε ομιλία του στο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος στις 16 Οκτωβρίου, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ισχυρούς Κινέζους ανταγωνιστές. Αποτελεί αυτό προϊόν ονείρων; Όπως και να έχει φτάνει να δημιουργεί τρόμο τη νύχτα.

Η κυκλική ύφεση έχει γίνει μέχρι στιγμής πιο έντονα αισθητή στα καταναλωτικά αγαθά. Οι υπολογιστές και τα smartphone αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των μικροτσίπ αξίας 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων που πωλούνται ετησίως. Έχοντας ξεσπάσει καταναλωτικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι κουρασμένοι από τον πληθωρισμό αγοραστές αγοράζουν πλέον λιγότερα gadget. Η ερευνητική εταιρεία Gartner αναμένει ότι οι πωλήσεις smartphone θα μειωθούν κατά 6% φέτος και αυτές των υπολογιστών κατά 10%. Εταιρείες όπως η Intel, η οποία τον Φεβρουάριο έλεγε στους επενδυτές ότι περίμενε ότι η ζήτηση για υπολογιστές θα αυξάνεται σταθερά για τα επόμενα πέντε χρόνια, αναθεωρούν τις προοπτικές τους καθώς γίνεται σαφές ότι πολλές αγορές από την εποχή του Covid απλώς έγιναν πιο νωρίς (κι ολοκληρώθηκαν).

Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι κι άλλοι κλάδοι θα μπορούσαν να είναι οι επόμενοι. Οι αγορές πανικού εν μέσω της παγκόσμιας έλλειψης μικροτσίπ του περασμένου έτους άφησαν πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες και κατασκευαστές εταιρικού υλικού με πλεονάζοντα αποθέματα από πυρίτιο. Η εταιρεία αναλύσεων New Street Research εκτιμά ότι μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου το απόθεμα τσιπ των βιομηχανικών εταιρειών ήταν περίπου 40% πάνω από το ιστορικό επίπεδο σε σχέση με τις πωλήσεις. Τα αποθέματα για κατασκευαστές υπολογιστών και εταιρείες αυτοκινήτων είναι εξίσου πλήρη. Η Intel και η Micron κατηγόρησαν τα πρόσφατα αδύναμα αποτελέσματά τους εν μέρει στα υψηλά αυτά αποθέματα.

Η υπερφόρτωση της προσφοράς και η μείωση στη ζήτηση χτυπά ήδη τις τιμές. Το κόστος των τσιπ μνήμης μειώθηκε κατά δύο πέμπτα το περασμένο έτος, σύμφωνα με την ερευνητική εταιρεία Future Horizons. Η τιμή των ειδικών τσιπ τα οποία επεξεργάζονται δεδομένα (logic chips) και είναι λιγότερο εμπορικά από τα τσιπ μνήμης, μειώθηκε κατά 3% την ίδια περίοδο.

Οι αγοραστές τσιπ θα χρησιμοποιήσουν στο τέλος τα αποθέματά τους. Αλλά αφού το κάνουν, μπορεί να αγοράσουν λιγότερα από ό,τι στο παρελθόν. Τον Αύγουστο, η Hewlett Packard Enterprise και η Dell, οι δύο μεγάλοι κατασκευαστές υλικού, υπαινίχθηκαν ότι η ζήτηση από επιχειρηματικούς πελάτες είχε αρχίσει να μειώνεται. Οι πωλήσεις τόσο των υπολογιστών όσο και των smartphone είχαν αρχίσει να αυξάνονται πριν από την πανδημία και αυτή η τάση πιθανότατα θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια. Οι κατασκευαστές τηλεφώνων δεν μπορούν να τοποθετούν για πάντα περισσότερα τσιπ στις συσκευές τους. Για εταιρείες όπως η Qualcomm, η οποία αντλεί τις μισές πωλήσεις της από τσιπ smartphone, και η Intel, η οποία έχει παρόμοιο μερίδιο σε τσιπ για υπολογιστές, αυτό είναι πονοκέφαλος.

Η απάντηση των κατασκευαστών μικροτσίπ ήταν να στοιχηματίσουν σε ταχέως αναπτυσσόμενες νέες αγορές. Η AMD, η Intel και η Nvidia, ένας άλλος μεγάλος σχεδιαστής μικροτσίπ, μάχονται για τα κέντρα δεδομένων υπολογιστικού νέφους (cloud), όπου η ζήτηση για τσιπ εξακολουθεί να αυξάνεται. Η Qualcomm διαφοροποιείται πουλώντας προϊόντα για αυτοκίνητα. Τον Σεπτέμβριο, τα αφεντικά της εταιρείας υπερηφανεύτηκαν ότι είχε ήδη παραγγελίες αξίας 30 δισ. δολαρίων από αυτοκινητοβιομηχανίες. Η Intel, εν τω μεταξύ, επεκτείνεται σε ημιαγωγούς για εξοπλισμό δικτύωσης και συσκευές για το υπερσυνδεδεμένο μέλλον του λεγόμενου ίντερνετ των πραγμάτων -«internet of things». Εισέρχεται επίσης στον κλάδο της παραγωγής βάση συγκεκριμένων συμβολαίων, ελπίζοντας να κερδίσει μερίδιο αγοράς από την TSMC της Ταϊβάν, τον μεγαλύτερο κατασκευαστή τσιπ στον κόσμο για σχεδιαστές τσιπ fabless όπως η AMD και η Nvidia.

Αυτές οι προσπάθειες, ωστόσο, τώρα αντιμετωπίζουν τη γεωπολιτική πραγματικότητα. Όπως οι ομόλογοί τους στην Κίνα και την Ευρώπη, οι πολιτικοί στην Αμερική θέλουν να καταργήσουν την εξάρτηση των χωρών τους από ξένους κατασκευαστές μικροτσίπ, ιδιαίτερα την TSMC, η οποία κατασκευάζει το 90% των κορυφαίων τσιπ στον κόσμο. Ως απάντηση, η Αμερική, η Κίνα, η ΕΕ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν σχεδιάζουν μαζί να επιδοτούν την εγχώρια παραγωγή τσιπ με το ποσό των 85 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως τα επόμενα τρία χρόνια, όπως υπολογίζει ο Mark Lipacis της επενδυτικής τράπεζας Jefferies.

Ταυτόχρονα, οι προοπτικές για πώληση των υπαρχόντων μικροτσίπ γίνονται χειρότερες, ειδικά για τις αμερικανικές εταιρείες, ως αποτέλεσμα των αυστηρότερων ελέγχων της Αμερικής στις εξαγωγές προς την Κίνα. Πολλές αμερικανικές εταιρείες θεωρούν τον ασιατικό κολοσσό, ο οποίος εισήγαγε ημιαγωγούς αξίας 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι, ως τη μεγαλύτερη αγορά τους. Οι πωλήσεις της Intel στην Κίνα αντιστοιχούσαν πέρσι σε 21 δισεκατομμύρια δολάρια των συνολικών εσόδων της, ύψους 79 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Nvidia είπε ότι προηγούμενος γύρος περιορισμών, που μείωνε τις πωλήσεις σε Κινέζους πελάτες και στη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία  προηγμένων τσιπ για κέντρα δεδομένων, θα της κόστιζε 400 εκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις τρίτου τριμήνου, που ισοδυναμεί με το 6% των συνολικών εσόδων της.

Οι τελευταίοι περιορισμοί, που στοχεύουν τις κινεζικές προσπάθειες ανάπτυξης υπερυπολογιστών και τεχνητής νοημοσύνης, προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία για τις εταιρείες που κατασκευάζουν εργαλεία κατασκευής μικροτσίπ. Τρεις από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου – η Applied Materials, η KLA και η Lam Research – είναι αμερικανικές. Το μερίδιο των πωλήσεων της τριάδας που πηγαίνει στην Κίνα είχε αυξηθεί γρήγορα τα τελευταία χρόνια, στο ένα τρίτο περίπου. Ο Toshiya Hari της Goldman Sachs, λέει ότι οι περιορισμοί αυτοί είναι πιθανό να κοστίσουν στους κατασκευαστές εργαλείων παραγωγής μικροτσίπ παγκοσμίως περίπου 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένα έσοδα φέτος, που ισοδυναμούν με το 9% των προβλεπόμενων πωλήσεών τους. Μετά την ανακοίνωση των νέων αμερικανικών περιορισμών εξαγωγών, η Applied Materials μείωσε τις προβλέψεις για αναμενόμενα έσοδα του τέταρτου τριμήνου κατά 4% στα 6,4 δισ. δολάρια. Η τιμή της μετοχής της μειώθηκε κατά 13% τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αυτές των KLA και Lam Research έχουν πέσει κατά ένα πέμπτο.

Τα αφεντικά των αμερικανικών εταιρειών τσιπ φοβούνται τώρα ότι η Κίνα θα μπορούσε να αντιδράσει, περιορίζοντας περαιτέρω την πρόσβαση των εταιρειών τους στην τεράστια αγορά της. Η χώρα διπλασιάζει ήδη τις προσπάθειες για την δημιουργία εγχώριων πρωταθλητών όπως η SMIC και η YMTC, καθώς και εγχώριους κατασκευαστές εργαλείων παραγωγής, που θα μπορούσαν μια μέρα να αμφισβητήσουν την ιστορική υπεροχή του πυριτίου της Αμερικής. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι ένας αμερικανικός κλάδος με λιγότερη παγκόσμια επιρροή και μεγαλύτερη ικανότητα παραγωγής από όσο χρειάζεται. Αυτό είναι ένα σαθρό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να χτιστεί το μέλλον της Αμερικής.