Η Fed σταματά το QT, όχι για να τονώσει την οικονομία αλλά για να αποτρέψει ρήγματα στο σύστημα
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ προχώρησε σε μείωση επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης και ανακοίνωσε τη διακοπή του προγράμματος ποσοτικής σύσφιξης (QT) στα ομόλογα του Δημοσίου από την 1η Δεκεμβρίου.
Παράλληλα, διατηρεί την απομόχλευση στα στεγαστικά MBS, αλλά οι αποπληρωμές θα κατευθύνονται σε έντοκα γραμμάτια.
Η κίνηση αυτή δεν αποτελεί επανεκκίνηση νομισματικής χαλάρωσης, αλλά μια αμυντική παρέμβαση με στόχο να αποτραπεί η αστάθεια στην αγορά βραχυπρόθεσμου χρήματος.
Ο λόγος είναι καθαρά τεχνικός: το αποθεματικό εργαλείο της Fed (ON RRP) έχει σχεδόν εξαντληθεί, γεγονός που αφήνει την αγορά εκτεθειμένη σε απότομες διακυμάνσεις στα overnight επιτόκια.
Με απλά λόγια, η Fed δεν προσπαθεί να «ρίξει» νέο χρήμα στην οικονομία, αλλά να διασφαλίσει ότι το υπάρχον ρευστό δεν εξαφανίζεται.
Αν δεν το έκανε, θα υπήρχε ο κίνδυνος να δούμε φαινόμενα τύπου 2019, όταν η έλλειψη αποθεματικών προκάλεσε αιφνίδια άνοδο των διατραπεζικών επιτοκίων και αναστάτωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Πρόκειται, λοιπόν, για μια προληπτική κίνηση σταθεροποίησης, όχι για ένα νέο «κύμα νομισματικής τόνωσης». Το μήνυμα του Πάουελ ήταν σαφές: η Fed επιδιώκει να διατηρήσει ομαλή λειτουργία του συστήματος, όχι να τροφοδοτήσει νέα ρευστότητα που θα μπορούσε να πυροδοτήσει υπερβολές στις αγορές.
Ο «τεχνικός διάδρομος» με απλά λόγια: γιατί η ρευστότητα έχει σημασία
Για να κατανοήσουμε τη λογική της Fed, πρέπει να δούμε πώς λειτουργεί η αγορά του βραχυπρόθεσμου δολαρίου.
Το επιτόκιο μίας ημέρας (SOFR ή TGCR) θα πρέπει να κινείται λίγο χαμηλότερα από το επιτόκιο που πληρώνει η Fed στις καταθέσεις των τραπεζών (IORB).
Αν όμως φτάσει ή περάσει αυτό το επίπεδο, σημαίνει ότι η ρευστότητα έχει στερέψει: οι τράπεζες δανείζονται μεταξύ τους ακριβότερα απ’ ό,τι τους προσφέρει η ίδια η Fed.
Αυτό είναι το «καμπανάκι» που θέλει να αποφύγει η κεντρική τράπεζα. Αν το κόστος του overnight χρήματος ξεφύγει, επηρεάζει ολόκληρη την καμπύλη επιτοκίων και προκαλεί πίεση σε funds, brokers και τράπεζες.
Η παύση του QT στα Treasuries και η δυνατότητα χρήσης βραχυπρόθεσμων πράξεων επαναγοράς (flash TOMOs) έχουν έναν στόχο: να σταθεροποιήσουν το επιτόκιο της μίας ημέρας κάτω από το IORB, δηλαδή να κρατήσουν τη ρευστότητα επαρκή.
Η μεταφορά είναι απλή: σκεφτείτε ένα δίκτυο ύδρευσης όπου η πίεση πέφτει επικίνδυνα. Δεν αλλάζεις το σύστημα, απλώς προσθέτεις λίγο νερό για να αποφύγεις τη ζημιά. Κάπως έτσι λειτουργεί η Fed: ρυθμίζει την πίεση του χρήματος, όχι την ποσότητά του.
Τι σημαίνει για τις αγορές: σταθερότητα, όχι νέο ράλι
Η κίνηση της Fed μειώνει τον κίνδυνο απρόβλεπτων αναταράξεων στη διατραπεζική αγορά και διασφαλίζει ότι τα funds και οι τράπεζες δε θα χρειαστούν πανικόβλητες ρευστοποιήσεις για να καλύψουν θέσεις.
Αυτό από μόνο του είναι θετικό για τη συνοχή των αγορών. Ωστόσο, δεν πρόκειται για σήμα νέας νομισματικής χαλάρωσης. Οι αποδόσεις στα ομόλογα μεσοπρόθεσμης διάρκειας θα συνεχίσουν να επηρεάζονται από τα μακροοικονομικά δεδομένα, ενώ οι μετοχές δε θα βρουν εδώ την αφορμή για ένα νέο ράλι.
Η αγορά χρήματος σταθεροποιείται, αλλά το κόστος δανεισμού παραμένει υψηλό, οι αποτιμήσεις παραμένουν τεντωμένες, και οι κίνδυνοι στο τραπεζικό σύστημα δεν εξαφανίζονται.
Σε πρακτικό επίπεδο, για τους επενδυτές αυτό σημαίνει πειθαρχία και ποιότητα:
Προτίμηση σε βραχυπρόθεσμα κρατικά έντοκα για στάθμευση ρευστότητας.
Επιλογή ομολόγων επενδυτικής βαθμίδας με προβλέψιμες ροές.
Αποφυγή υπερβολικά μοχλευμένων εταιρειών και περιφερειακών τραπεζών.
Προτεραιότητα σε μετοχές με καθαρά ταμεία και σταθερά μερίσματα.
Η Fed εξασφαλίζει ομαλότητα, όχι ευφορία. Το ρίσκο της χρηματοδότησης μειώνεται, αλλά η αγορά θα συνεχίσει να δοκιμάζεται από την πραγματική οικονομία.
Η εκεχειρία στις σπάνιες γαίες: προσωρινή ανάσα, όχι λύση
Παράλληλα, η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για αναστολή των ελέγχων στις εξαγωγές σπάνιων γαιών για έναν χρόνο λειτουργεί ως ανάσα για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Οι σπάνιες γαίες είναι κρίσιμες για την άμυνα, την πράσινη ενέργεια και την υψηλή τεχνολογία, επομένως κάθε περιορισμός τους έχει γεωπολιτικό βάρος. Όμως η αναστολή δεν λύνει το δομικό πρόβλημα: η Δύση παραμένει εξαρτημένη από την κινεζική κυριαρχία σε εξόρυξη, ραφινάρισμα και παραγωγή μαγνητών. Η Κίνα ελέγχει περίπου το 70% της παγκόσμιας εξόρυξης και πάνω από το 90% της επεξεργασίας και μεταποίησης.
Η πρόκληση για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους είναι τεράστια. Χρειάζονται ανάπτυξη νέων ορυχείων σε ΗΠΑ και Αυστραλία, δημιουργία εγχώριων μονάδων επεξεργασίας και διαχωρισμού, επενδύσεις σε τεχνολογία ανακύκλωσης σπάνιων γαιών, ακόμα και διακρατικές συμφωνίες για κοινά αποθέματα και ελάχιστες τιμές προμήθειας.
Η συμφωνία Τραμπ–Σι αγοράζει χρόνο, αλλά όχι λύση. Η ενεργειακή μετάβαση, η αμυντική βιομηχανία και η τεχνολογική καινοτομία εξαρτώνται από μια εφοδιαστική αλυσίδα που παραμένει συγκεντρωμένη στην Κίνα.
Το κοινό νήμα: σταθερότητα σε ένα κόσμο εξάρτησης
Η ιστορία της Fed και των σπάνιων γαιών μοιάζει διαφορετική, αλλά στην ουσία περιγράφει το ίδιο φαινόμενο: τη μάχη για σταθερότητα μέσα σε ένα παγκόσμιο σύστημα υπερεξάρτησης.
Η Fed προσπαθεί να διατηρήσει την ομαλή ροή χρήματος, να αποτρέψει μια χρηματοπιστωτική δυσλειτουργία χωρίς να «τυπώσει» νέο χρήμα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, από την άλλη, προσπαθούν να εξασφαλίσουν ροή κρίσιμων πρώτων υλών χωρίς να στηρίζονται στην Κίνα.
Και στις δύο περιπτώσεις, το ζητούμενο είναι ίδιο: να αποφευχθεί το σοκ από μια ξαφνική διακοπή, είτε πρόκειται για ρευστότητα ή για σπάνια μέταλλα.
Για τις αγορές και τους επενδυτές, το μήνυμα είναι διπλό. Βραχυπρόθεσμα, βλέπουμε αποκλιμάκωση κινδύνου και τεχνική σταθεροποίηση. Μακροπρόθεσμα, όμως, χρειάζεται στρατηγική: επενδύσεις σε ανθεκτικές υποδομές, ανεξάρτητες αλυσίδες και ποιοτικούς ισολογισμούς.
Η εβδομάδα έδειξε δύο πλευρές της ίδιας γεωοικονομικής εξίσωσης: η Fed προσπαθεί να κρατήσει το σύστημα ζωντανό, ενώ οι κυβερνήσεις επιχειρούν να εξασφαλίσουν την ενεργειακή και τεχνολογική τους κυριαρχία. Και στις δύο περιπτώσεις, το πραγματικό ζητούμενο είναι ένα, να διατηρηθεί η ισορροπία μέσα σε έναν κόσμο που δεν αντέχει άλλες αστάθειες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο οι θεωρητικές αναγνώσεις του αφηγήματος επαναπροσδιορίζονται, οι αγορές των ΗΠΑ, Ευρώπης και Ιαπωνίας βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά. Και το καλό κλίμα παραμένει ζωντανό.
