Η Επίδραση του Ιατρικού Τουρισμού στην Ανάπτυξη: Μια Στατιστική Ανάλυση

Είναι γνωστό πως ένα από τα πιο δυνατά σημεία της χώρας στον οικονομικό τομέα είναι ο τουρισμός. Αυτό οφείλεται στη φυσική ομορφιά της χώρας, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να έρχονται εκατομμύρια τουριστών από όλο το κόσμο. Ο τουρισμός φαίνεται να είναι μια ελπίδα για τη πατρίδα μας, μέσα σε αυτή την οικονομική κρίση που περνάει. Για το λόγο αυτό, συνεχώς ανακαλύπτονται εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως αγροτουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, ιατρικός τουρισμός, για τον οποίο γίνεται λόγος στη παρούσα έρευνα.

Ο ιατρικός τουρισμός απευθύνεται σε τουρίστες που πρόκειται να επισκεφθούν μια ξένη χώρα, για τη παροχή υγειονομικών υπηρεσιών, σε συνδυασμό με την απόλαυση των διακοπών. Τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα η ζήτηση του ιατρικού τουρισμού αυξάνεται ραγδαία, γεγονός που οφείλεται στις δημογραφικές αλλαγές και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Σε αυτό το σημείο ακριβώς παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα. Σε άλλα κράτη του κόσμου ο ιατρικός τουρισμός είναι ήδη πολύ ανταγωνιστικός και δαπανώνται πολλά δισεκατομμύρια για την ανάπτυξή του.

Χαρακτηριστικά να αναφερθεί ότι το 46% του παγκόσμιου τζίρου του ιατρικού τουρισμού δαπανάται αποκλειστικά για οδοντιατρική θεραπεία, στην Ελλάδα το κόστος αυτών των οδοντιατρικών εργασιών είναι το 20%-30% του αντίστοιχου στον τόπο προορισμού των διεθνών ασθενών. Επίσης, οι εκτιμήσεις δείχνουν 60%-90% χαμηλότερη δαπάνη υγειονομικής περίθαλψης και μικρότερες λίστες αναμονής σε σύγκριση με τις αντίστοιχες τιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά ή τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για παράδειγμα, μια εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 3.000-5.000 ευρώ, ενώ στην Αμερική και τον Καναδά κοστίζει περί τα 20.000 ευρώ, ενώ στην Αγγλία 8.000 ευρώ.

Παράλληλα, η ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός νέου –και εξαιρετικά ανερχόμενου– επαγγελματικού κλάδου, αυτού του συντονιστή υγείας. Ο ασθενής από το εξωτερικό προγραμματίζει τη θεραπεία του σε πιστοποιημένα ελληνικά νοσοκομεία, ενώ παράλληλα αναθέτει τη φροντίδα όλων των λεπτομερειών του ταξιδιού στην Ελλάδα στους ανθρώπους που ασκούν αυτή την ειδικότητα. Προαιρετικά προσφέρονται υπηρεσίες διερμηνείας και μετάφρασης εγγράφων, κρατήσεις αεροπορικών εισιτηρίων – ξενοδοχείων, υπηρεσίες μεταφοράς, βοήθεια σε όλα τα γραφειοκρατικά και διαδικαστικά θέματα, αλλά και τουριστικές δραστηριότητες για τον ασθενή ή/και για τα μέλη της οικογένειάς του.

Έρευνα

Στην έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Financial Engineering του Πολυτεχνείου Κρήτης εξετάστηκαν οι απόψεις του στελεχιακού προσωπικού 97 ξενοδοχείων 4 και 5 αστέρων της Κρήτης, 515 ιατρών και 890 τουριστών που είχαν επισκεφθεί την Κρήτη την περίοδο του 2019, στους οποίους διανεμήθηκαν ερωτηματολόγια που αφορούσαν τον ιατρικό τουρισμό. Ο κύριος στόχος της έρευνας ήταν η πρόβλεψη των πεποιθήσεων, η καταγραφή και η ανάλυση των γνώσεων και αντιλήψεων των ξενοδόχων, ιατρών και τουριστών σχετικά με τις σύγχρονες διαστάσεις και προοπτικές του ιατρικού τουρισμού στο νησί. Τα στοιχεία που αποτυπώνονται στην προκειμένη ερεύνα, έδειξαν πως από την πλευρά της προσφοράς οι ιατροί και οι ξενοδόχοι έχουν υψηλό συντελεστή συσχέτισης (0,9029) ανάμεσα στα υπολογιζόμενα σκορ με τη «μέθοδο likert», αφού τόσο οι γιατροί όσο και οι ξενοδόχοι αποδίδουν την απαιτούμενη σημασία στον κλάδο του ιατρικού τουρισμού, αναγνωρίζουν τις θετικές συνέπειες που θα έχει στην τοπική οικονομία, αντιμετωπίζουν θετικά ή και πολύ θετικά προσπάθειες τοπικών και κρατικών φορέων να τον ενισχύσουν και αναγνωρίζουν την καλύτερη κατάσταση που θα μπορέσει να βιώσει συνολικά η βιομηχανία του τουρισμού. Υπάρχουν δηλαδή τα εχέγγυα εκείνα στοιχεία που μπορούν να εξασφαλίσουν έναν κοινό τόπο και μια επικερδή συνεργασία ανάμεσα στις δύο ομάδες. Ένα στοιχείο της έρευνας που ενισχύει αυτή την άποψη είναι το γεγονός πως τόσο οι ιατροί και οι ξενοδόχοι όσο και οι τουρίστες παρουσιάζουν ως πρώτιστες επιλογές στις παρεχόμενες υπηρεσίες την εξωσωματική γονιμοποίηση και τις υπηρεσίες αιμοκάθαρσης και οφθαλμολογίας.

Όπως γίνεται φανερό τα αποτελέσματα και των δύο ομάδων που απαρτίζουν την προσφορά, ιατρών και ξενοδόχων, ανά ερώτηση είναι πολύ κοντά, κάτι που δείχνει το βαθμό συναντίληψης. Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρείται στην 7η ερώτηση από εκείνες που εξετάζονται εδώ και που έχει να κάνει με τη στήριξη του ιατρικού τουρισμού από την τοπική αγορά με τις σχετικές υποδομές, θέμα στο οποίο οι επαγγελματίες της υγείας έχουν θετικότερη εντύπωση σε σύγκριση με τους ξενοδόχους.

Από την πλευρά της ζήτησης, η οποία εξετάστηκε στους τουρίστες, για το αν βλέπουν θετικά την Κρήτη ως προορισμό ιατρικού τουρισμού το 70% του δείγματός δήλωσε ότι θα επισκεπτόταν την περιοχή της Κρήτης για υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού, ενώ η έρευνα ανέδειξε μέσα από στατιστικά μοντέλα ότι η Βόρεια Ευρώπη παρουσιάζει αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού. Επίσης, η ερεύνα έδειξε ότι το υψηλότερο εισόδημα συνδέεται με υψηλότερο ποσοστό επιθυμίας παροχής υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού, ενώ οι πολύ νεαρές αλλά και οι λίγο μεγαλύτερες ηλικίες συνδέονται με χαμηλή τάση για αναζήτηση υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού. Οι γυναίκες παρουσίασαν αυξημένη τάση σε σχέση με τους άντρες, κάτι που ίσως οφείλεται στο ότι ένα σημαντικό τμήμα των υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού αφορά την εξωσωματική γονιμοποίηση η οποία απευθύνεται σε αυτές. Συνεπώς από την ερεύνα προκύπτει, μία γυναίκα υψηλού εισοδήματος από τη Βόρεια Ευρώπη, ηλικίας μεταξύ 35-54 ετών, φαίνεται να έχει αυξημένες πιθανότητες να αναζητήσει υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού. Ενώ μια γυναίκα ίδιων δημογραφικών στοιχείων αλλά με χαμηλό εισόδημα (<18 χιλ. ευρώ) θα έχει σημαντικά μειωμένες πιθανότητες να κάνει κάτι τέτοιο.

Ανάλυση

Στα πλαίσια της ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε, εξετάστηκαν παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τη λήψη απόφασης για την ζήτηση υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού.

Φαίνεται πως η αύξηση του εισοδήματος έχει ως αποτέλεσμα την επιθυμία των τουριστών να λάβουν υπηρεσίες Ιατρικού Τουρισμού. Πιο συγκεκριμένα, το 56% όσων έχουν ετήσιες χρηματικές απολαβές κάτω των 18000 ευρώ δηλώνουν ότι θα ταξίδευαν στην Κρήτη για Ιατρικό Τουρισμό. Το ποσοστό αυτό δεν είναι αμελητέο, όμως αυτό αυξάνεται περίπου κατά 10% όταν τα ετήσια εισοδήματα ανέρχονται μεταξύ 18000 και 60000 ευρώ. Τα ποσοστά αυτά κυμαίνονται σε γενικές γραμμές μεταξύ 65 – 70%. Έπειτα, φαίνεται πως όσοι λαμβάνουν 60000 – 120000 ευρώ ετησίως, είναι ακόμα περισσότερο πρόθυμοι να δεχθούν τις υπηρεσίες που προσφέρονται, με τα ποσοστά αυτών των ατόμων να βρίσκονται μεταξύ 70 – 75%. Τέλος, όσοι έχουν ετήσιο εισόδημα άνω των 120000 ευρώ, δηλώνουν θετικοί σε επίσκεψή τους στην Κρήτη για Ιατρικό Τουρισμό κατά 84,91%, δηλαδή 10 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από την προηγούμενη εισοδηματική ομάδα. Επομένως, συμπεραίνεται πως το εισόδημα παίζει ρόλο στην επιλογή των τουριστών, για το αν θα επισκεφτούν την Κρήτη για να λάβουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες.

Συμπεράσματα

Με βάση τα προαναφερθέντα στοιχεία, που υπολογίστηκαν στο δείγμα, το μοντέλο εξετάζει ότι οι δημογραφικοί παράγοντες είναι ικανοί να συμβάλλουν στην ορθή πρόβλεψη του ενδιαφέροντος για ιατρικές υπηρεσίες εκ μέρους των τουριστών. Μια ακόμα πολύ σημαντική παράμετρος είναι οι επιθυμητές από τους τουρίστες παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας. Από αυτή τη μεταβλητή φάνηκε πως οι τουρίστες σε περίπτωση που επισκέπτονταν την Κρήτη για ιατρικό τουρισμό, θα το έκαναν για να λάβουν οδοντιατρικές και οφθαλμολογικές υπηρεσίες, υπηρεσίες εξωσωματικής γονιμοποίησης και χρόνιας αιμοκάθαρσης.

Από τις απαντήσεις επίσης έγινε αντιληπτό, πως η ηλικιακή στόχευση πρέπει να αφορά άτομα ηλικίας 35-64 ετών και σχετικά με το εισόδημα, φάνηκε πως όσο αυτό είναι μεγαλύτερο τόσο μεγαλύτερη είναι και η επιθυμία των ανθρώπων να λάβουν υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού. Η στόχευση σε αυτήν την παράμετρο θα πρέπει να γίνει σε άτομα με ετήσιο εισόδημα τουλάχιστον άνω των 18.000 ευρώ.

Τέλος και σε ότι έχει να κάνει με τους τουρίστες, προκύπτει το συμπέρασμα πως οι 7 στους 10 είναι θετικοί στο να επισκεφθούν την Κρήτη για Ιατρικό Τουρισμό, ποσοστό το οποίο είναι άκρως ικανοποιητικό. Οι χώρες έμφασης της Κρήτης είναι αυτές της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, καθώς και της Μεσογείου, αφού σε αυτά τα κράτη οι ερωτώμενοι ήταν πιο θετικοί στο να μεταβούν στο νησί για υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού.

* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business Research, France

* Δρ. Δημήτρης Μπατάκης, Εργαστήριο Financial Engineering του Πολυτεχνείου Κρήτης, Μ.Sc. LSE International Health Policy, M.Sc. Health Economics and Management