Το Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου…

«Το Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου»  του  Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές πρωτοκυκλοφόρησε το 1981. Βασίστηκε σε ένα έγκλημα που έγινε τη δεκαετία του ’50 στην Κολομβία, όπου ο Καγετάνο Χεντίλε, συγχωριανός και φίλος του μεγάλου συγγραφέα δολοφονήθηκε, επειδή «πήρε» την παρθενιά της γυναίκας του Μιγκέλ Βαλένσια…

Και εγώ σήμερα, για έναν προαναγγελθέντα …θάνατο θέλω να σας μιλήσω. Πρόκειται για έναν …θάνατο για τον οποίο εδώ και χρόνια οι επιστήμονες προειδοποιούν . Και αυτή η ιστορία βασίζεται στο κακό που έχει κάνει ( και εξακολουθεί να κάνει) η ανθρωπότητα στο ίδιο της το σπίτι, δηλαδή τον πλανήτη Γη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στον Guardian, μέχρι τα μέσα του αιώνα που διανύουμε, το ένα δέκατο των παγετώνων που καλύπτουν τα βουνά πρόκειται να λιώσουν –ακόμη κι αν η ανθρωπότητα πετύχει τους στόχους που έχει θέσει η Συμφωνία του Παρισιού (!). Και το γεγονός αυτό θα έχει σαρωτικές αλλαγές, όπως γράφτηκε, για τα γεμάτα άγρια ζωή Δέλτα των ποταμών, τα φυσικά οικοσυστήματα και, φυσικά, τη στάθμη των ωκεανών.

Δεν είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας

Μπορεί για ορισμένους όλα αυτά να είναι πράγματα /γεγονότα που θα συμβούν στο πολύ μακρινό μέλλον ακόμη και σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Δεν είναι όμως…

Οι ειδικοί  προειδοποιούν: η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που θα συμβεί αύριο. Συμβαίνει τώρα (!). Και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο πως η υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται από το κλίμα. Ο παράγοντας που έχει συσχετιστεί περισσότερο με την υγεία είναι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Οι αλλαγές στις κλιματικές παραμέτρους αναμένεται επίσης να επηρεάσουν και τη μετάδοση ασθενειών στον άνθρωπο μέσω οργανισμών διαβιβαστών, ιδίως κουνουπιών. Εκτός από τα ενδημικά είδη κουνουπιών η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιφέρει επιμήκυνση της περιόδου δράσης διαφόρων κουνουπιών –εισβολέων όπως το ασιατικό κουνούπι « Τίγρης », που ευθύνεται για την εξάπλωση του ιού Δυτικού Νείλου, ενώ εκτιμάται ότι λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας θα έχουμε επανεμφάνιση του Δάγγειου πυρετού…

Ο ιός του Δυτικού Νείλου

Φαντάζομαι πως για τον ιό του Δυτικού Νείλου θα έχετε ακούσει όλοι. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που μας έχει ήδη χτυπήσει την πόρτα. Και εδώ έβαλε το χεράκι της η κλιματική αλλαγή.  Πως;  Με τα κουνούπια –διαβιβαστές. Κι αυτό διότι κατά τούς ειδικούς, εκτός από τα ενδημικά είδη κουνουπιών, οι αλλαγές στις κλιματικές παραμέτρους, αναμένεται να επιφέρουν επιμήκυνση της περιόδου δράσης κι άλλων κουνουπιών τα οποία χαρακτηρίζονται ως κουνούπια  «εισβολείς». Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί το Ασιατικό  κουνούπι «τίγρης» (Aedes albopictus) που ευθύνεται για την εξάπλωση του προαναφερόμενου ιού.

Δυστυχώς, τα πράγματα στο μέλλον, δεν αναμένεται να είναι … ρόδινα. Κι αυτό διότι σύμφωνα με τους επιστήμονες που συνέταξαν την έκθεση «Περιβάλλον και Υγεία 2019», κατά τις χρονιές 2025 και 2050 αναμένεται μια επέκταση των περιοχών με αυξημένη πιθανότητα για κρούσματα του Ιού του Δυτικού Νείλου στην Ευρώπη. Ειδικότερα, το 2025 είναι αυξημένη η πιθανότητα για αυτόχθονη μετάδοση του ιού σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Σερβία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία.

Οι περιοχές υψηλού κινδύνου για τον Ιό του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα

Για την Ελλάδα το 2025, οι περιοχές υψηλού κινδύνου είναι η Ανατολική και Κεντρική Μακεδονία και ιδιαίτερα και η Θράκη. Το 2050 αναμένεται μια περαιτέρω επέκταση των περιοχών της Ευρώπης με υψηλή πιθανότητα για κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου, με επίκεντρο πάντα τις χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου αλλά και τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης που συνορεύουν με τα Βαλκάνια.

Ειδικότερα για την Ελλάδα, το  2050 οι περιοχές αυξημένης επικινδυνότητας, οι οποίες παρουσιάζουν εκτιμώμενη πιθανότητα εμφάνισης κρουσμάτων πάνω από 50% είναι ολόκληρη η Μακεδονία και η Θράκη,  αλλά και  τμήματα της κεντρικής ηπειρωτικής χώρας με έμφαση την Αιτωλοακαρνανία.

Που οφείλεται η αύξηση

Με βάση  μοντέλα που επεξεργαστήκαν ειδικοί, η προαναφερθείσα μελλοντική επέκταση των περιοχών με πιθανότητα εμφάνισης κρουσμάτων του ιού του Δυτικού Νείλου στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, αποδίδεται κυρίως στην αύξηση των ακραίων θερμοκρασιών τον μήνα Ιούλιο.

Τα συμπτώματα

Η  πλειονότητα των μολύνσεων από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους είναι ασυμπτωματικές ενώ μόλις το 20% των περιπτώσεων παρουσιάζουν συμπτώματα που προσομοιάζουν με εκείνα μιας ήπιας γρίπης, όπως ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, ναυτία, κούραση, αδυναμία, κ.α τα οποία εξελίσσονται συνήθως 2-14 μέρες μετά τη μόλυνση.

Τα συμπτώματα διαρκούν περίπου 2-5 μέρες άλλα στις πιο σοβαρές περιπτώσεις το αίσθημα κόπωσης που μπορεί να διατηρηθεί για πάνω από ένα μήνα. Περιστασιακά σε ποσοστό κάτω του 1% συμβαίνει προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος, με συνέπεια την ανάπτυξη νευροδιεισδυτικής νόσου που εκδηλώνεται ως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα και οξεία χαλαρή παράλυση. Ανάμεσα στα άτομα που θα παρουσιάσουν εγκεφαλική νόσο η θνησιμότητα προσεγγίζει το 10% ενώ μακροχρόνιες νευρολογικές δυσλειτουργίες παραμένουν σε ένα ποσοστό 5%.

Δάγγειος πυρετός

Πάμε τώρα στον Δάγγειο πυρετό. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει –και- τη μετάδοση του Δάγγειου ιού που προκαλεί το Δάγγειο πυρετό (!). Πως;  Από κουνούπια διαβιβαστές. Η τελευταία μεγάλη επιδημία Δάγγειου πυρετού στην Ελλάδα συνέβη το 1927 και το 1928…

Οι κύριοι διαβιβαστές του Δάγγειου ιού είναι τα κουνούπια του γένους Aedes, και ειδικότερα τα είδη Aedes Aegypti (πρωτεύων διαβιβαστής) και Aedes Albopictus (δευτερεύων διαβιβαστής). Με την εξέλιξη της υγιεινής και της διαχείρισης των αστικών υδατικών αποθεμάτων αλλά και των μέτρων που εξήφθησαν κατά της ελονοσίας (Malaria) το κουνούπι που ευθύνεται για τη διάδοση του Δάγγειου ιού εξαφανίστηκε από την Ευρώπη μετά το 1950.

Ωστόσο, μετά από δεκαετίες απουσίας , έκανε ξανά την εμφάνισή του το 2004 σε περιοχές γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα (νότια Ρωσία, Γεωργία, Βορειοανατολική Τουρκία).  Οκτώ χρόνια αργότερα, το 2012 καταγράφηκε έξαρση της εμφάνισής του στη Μαδέρα της Πορτογαλίας ενώ έχει παρατηρηθεί και η παρουσία του στην Ολλανδία.

5 έως 6 δισεκατομμύρια άνθρωποι …

Σύμφωνα με ειδικούς, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα 5 έως 6 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αναμένεται να ζουν σε περιοχές όπου είναι πιθανή η μετάδοση του Δάγγειου ιού…

Στα χρόνια που διανύουμε , κατά τους επιστήμονες, αναμένεται να επικρατήσουν οι θερμοκρασίες εκείνες που είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση της εξωγενούς περιόδου επώασης του Δάγγειου ιού, μέσα στο σώμα των κουνουπιών Aedes Aegypti, τα οποία όπως προαναφέρθηκε, αποτελούν τον πρωτεύοντα διαβιβαστή του.

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν ήπιο ή και υψηλό πυρετό, πόνο πίσω από τα μάτια, πόνους στους μυς και στις αρθρώσεις αλλά και εμφάνιση εξανθημάτων. Οι ασθενείς και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά που θα υποστούν και μια ενδεχόμενη δεύτερη μόλυνση από κάποιον από τους τέσσερις διαφορετικούς ορότυπους του Δάγγειου ιού, έχουν υψηλότερη πιθανότητα για να νοσήσουν  με Δάγγειο αιμορραγικό πυρετό.

Τα κλινικά συμπτώματα του Δάγγειου αιμορραγικού πυρετού είναι ο υψηλός πυρετός που συχνά συνδυάζεται με διόγκωση στο συκώτι και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις με προβλήματα στο κυκλοφορικό. Χωρίς την κατάλληλη φροντίδα, ο Δάγγειος αιμορραγικός πυρετός  μπορεί να οδηγήσει σε μια θνησιμότητα στον άνθρωπο που αγγίζει το 20%.

Κλιματική αλλαγή και θερμική δυσφορία

Επίσης είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο  πως η υγεία των ανθρώπων επηρεάζεται από το κλίμα. Και ο παράγοντας που έχει συσχετιστεί περισσότερο με την υγεία είναι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Πολλοί είναι άλλωστε, όσοι θυμούνται τον φονικό καύσιμα του 1987 στην Αθήνα, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα περίπου 2.000 θανάτους, αλλά και τον πιο πρόσφατο (το 2003) στη Δυτική Ευρώπη με 70.000 θανάτους.

Σύμφωνα με τις πιο μετριοπαθείς προβλέψεις , ο αριθμός ημερών με ισχυρή θερμική επιβάρυνση για τον πληθυσμό της Αθήνας αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% στο διάστημα (2021-2050), με  περαιτέρω αύξηση μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς 1961-1990.

Αύξηση κατά 150%

Το δυσμενέστερο κλιματικό σενάριο, προβλέπει πως ο αριθμός των ωρών, με μεγάλη δυσφορία στην περιοχή της Αθήνας, πρόκειται να αυξηθεί σε ποσοστό που υπερβαίνει το 150% στο διάστημα (2071-2100), σε σχέση με την τελευταία 30ετια του 20ου αιώνα (1971-2000).

Ποιες περιοχές θα πληγούν περισσότερο

Τα επίπεδα της θερμικής δυσφορίας αναμένεται να αυξηθούν στις περισσότερες παράκτιες και νησιώτικες περιοχές της Ελλάδας. Σε αστικές περιοχές, όπως η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, το Ηράκλειο, η Λάρισα, ο Βόλος, τα Ιωάννινα, η Καβάλα, η Λαμία και η Αθήνα, η αναμενόμενη αύξηση θα κυμανθεί μεταξύ 10-13 ημερών, ενώ στην Καλαμάτα αναμένεται η μεγαλύτερη αύξηση κατά 16 επιπλέον ημέρες.

Και οι μεγάλες πυρκαγιές συντελούν στην καταστροφή

Ενδεικτικό της σοβαρής απώλειας οικοσυστημάτων παγκοσμίως είναι το παράδειγμα δεκάδων μεγαλοπυρκαγιων που έπληξαν τα τελευταία χρόνια πολλές χώρες  όπως είναι η Αυστραλία, η  Κροατία, η Γαλλία, η Ρουμανία κ.α που βρίσκονται ήδη πάνω από τους εθνικούς μέσους όρους δεκαετίας σε ό,τι αφορά τις καμένες εκτάσεις.

Σημειώνεται πως οι μεγαλοπυρκαγιές αυξάνονται κάθε χρόνο όλο και περισσότερο, καθώς μόνο το 0,15% των περιστατικών ( με βάση τα στοιχεία του 2020) ευθύνεται για το 35% των καμένων εκτάσεων σε Ελλάδα, Τουρκία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γάλλια και Ιταλία.

Η αλλοίωση και η απώλεια των φυσικών οικοσυστημάτων (μαζί με την κλιματική αλλαγή) μπορεί να οδηγήσουν, σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα στην εμφάνιση και έξαρση νέων μολυσματικών ασθενειών.

Συμπέρασμα: όλοι πλέον γνωρίζουμε για το επερχόμενο έγκλημα. Γι’ αυτό δικαιολογίες τέλος…