Η αγωνία της Ευρώπης: Θα σπάσει ο πάγος στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας στην… Αρκτική;

Η πολιτική επιβεβαιώνει με κάθε ευκαιρία ότι είναι γεμάτη ανατροπές και εκπλήξεις – και η διπλωματία συμπληρώνει διαρκώς ότι τα φαινόμενα απατούν και πως όλα είναι δυνατά. Κάτι τέτοιο φαίνεται να συμβαίνει στην περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας.

Φαινομενικά, οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο πρώην αντίπαλες του Ψυχρού Πολέμου έχουν υποχωρήσει στο χειρότερο επίπεδο που έχουν βρεθεί εδώ και πολλά χρόνια, με τις αλληλοκατηγορίες και τις κυρώσεις να έχουν γίνει σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Εκτός όλων των άλλων, είναι γνωστό ότι ο Τζο Μπάιντεν, λίγο μετά την ορκωμοσία του, χαρακτήρισε τον Βλαντιμίρ Πούτιν «αδίστακτο δολοφόνο» – κι αυτός, με τη σειρά του, απάντησε αφήνοντας σαφή υπονοούμενα για την… πνευματική του υγεία.

Ραντεβού στο Ρέικιαβικ

Τίποτα από όλα αυτά, ωστόσο, δεν εμπόδισε Ουάσιγκτον και Μόσχα να διατηρούν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και να διακινούν το σενάριο μιας συνάντησης ανάμεσα στους δύο προέδρους, σε ουδέτερο έδαφος. Παρά δε τις αρχικές διαψεύσεις, φαίνεται πως η στιγμή που ο πάγος θα σπάσει πλησιάζει – κι αυτό, κατά ένα παράδοξο τρόπο θα συμβεί στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας, κοντά στην παγωμένη Αρκτική!

Αν δεν μεσολαβήσει κάποιο απρόοπτο της τελευταίας στιγμής, μάλιστα, σήμερα αναμένεται να γίνει ένα αποφασιστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, με πρωταγωνιστές τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών – τον Άντονι Μπλίνκεν και τον Σεργκέι Λαβρόφ.

«Η διμερής συνάντηση θα λάβει χώρα μετά την απογευματινή καταληκτική εκδήλωση του Αρκτικού Συμβουλίου και θα δώσει μια ευκαιρία να δοκιμαστεί η ιδέα πως μπορούμε να διαμορφώσουμε πιο σταθερή και προβλέψιμη σχέση με τη Μόσχα», όπως ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα υπέρ του διαλόγου και κατά της περαιτέρω όξυνσης και της κατά μέτωπο αντιπαράθεσης.

Το σενάριο της ρήξης

Τα παραπάνω, βεβαίως, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο η συνάντηση να οδηγήσει προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση, διαψεύδοντας αυτή τη φορά όσους έχουν σπεύσει να υποστηρίξουν πως ΗΠΑ και Ρωσία οδεύουν προς μια νέα… Γιάλτα. Οι περισσότεροι θα θυμούνται, εξάλλου, ότι ανάλογες ελπίδες έτρεφαν ορισμένοι και ενόψει της σχετικά πρόσφατης συνάντησης του Μπλίνκεν με τον Κινέζο ομόλογό του, για να διαπιστώσουν ότι αυτή εξελίχθηκε σχεδόν εξαρχής σε μια δημόσια σφοδρή αντιπαράθεση, η οποία μάλλον επιδείνωσε και άλλο το ήδη βαρύ κλίμα στις σχέσεις της νυν και της ανερχόμενης υπερδύναμης.

Το πιθανότερο, μάλιστα, είναι πως Μπλίνκεν και Λαβρόφ έχουν επιλέξει ήδη τι θέλουν να πετύχουν και ποιο μήνυμα θέλουν να στείλουν στον υπόλοιπο κόσμο και δεν θα περιμένουν να βρεθούν πρόσωπο με πρόσωπο για να το αποφασίσουν. Άλλωστε, ο Αμερικανός υπουργός έχει φροντίσει να προετοιμάσει το έδαφος για να κατηγορήσει τον συνομιλητή του, καθώς χθες έκανε λόγο για «παράνομες διεκδικήσεις» της Ρωσίας στην περιοχή και στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής.

Υπό αυτή την έννοια, η σημερινή συνάντηση θα μας δώσει ένα αρκετά σαφές στίγμα για την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθούν το επόμενο διάστημα οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. Όσον αφορά δε τους Ευρωπαίους (αν και όχι όλους…), αυτή η πλευρά είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς για μια ακόμη φορά η Γηραιά Ήπειρος έχει βρεθεί ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά – τ5η στιγμή που οι «27» κάθε άλλο παρά ενωμένοι εμφανίζονται (και) στο συγκεκριμένο θέμα.

Ο Nord Stream 2 και το Βερολίνο

Ειδικά το Βερολίνο θέλει να ελπίζει ότι θα υπάρξει συνέχεια στην, όπως όλα δείχνουν, ευνοϊκή αλλαγή στάσης του Λευκού Οίκου αναφορικά με τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2. Αλλαγή που στοιχειοθετείται από την επικείμενη άρση των κυρώσεων σε βάρος της εταιρείας και των προσώπων που επιβλέπουν την κατασκευή του – όπως τουλάχιστον προκύπτει από ρεπορτάζ της ιστοσελίδας Axios, που επικαλείται δύο διαφορετικές πηγές.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο Μπάιντεν και οι συνεργάτες του αξιολόγησαν τη στάση της Γερμανίας και κατάλαβαν ότι εάν επέμεναν στη μη ολοκλήρωση του αγωγού, θα διακινδύνευαν να προκαλέσουν ένα βαθύ ρήγμα στις σχέσεις μαζί της. Κάτι που αποτελεί ένα σενάριο σαφώς ανεπιθύμητο για τους Αμερικανούς, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση.

Ακόμη, ωστόσο, κι αν οι πληροφορίες για τον ρωσο-γερμανικών συμφερόντων αγωγό επιβεβαιωθούν, αυτό δεν σημαίνει πως οι ΗΠΑ θα σταματήσουν να έχουν απαιτήσεις από τη Γερμανία σε άλλους τομείς. Ίσως, μάλιστα, να απαιτήσουν ανταλλάγματα που θα «ρεφάρουν» την υποχώρηση που θα έχουν κάνει στο μέτωπο του Nord Stream 2.

Το σίγουρο, σε κάθε περίπτωση, είναι πως για την Ευρώπη η εξέλιξη των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας είναι καίριας σημασίας. Γι’ αυτό και τα αποτελέσματα της συνάντησης Μπλίνκεν και Λαβρόφ, όπως και της ενδεχόμενης ανάμεσα σε Μπάιντεν και Πούτιν, αναμένονται κυριολεκτικά με κομμένη την ανάσα.