Πράσινες βόμβες…

Γεμάτα βόμβες (!) είναι τα δάση στην Αττική αλλά  αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Και όταν λέω βόμβες αναφέρομαι στην συσσώρευση καύσιμης ύλης (αλλά και τα σκουπίδια σε ορισμένες περιπτώσεις) με συνέπεια τα δάση της χώρας να θυμίζουν πυριτιδαποθήκες…

Σύμφωνα με τις νεωτέρες δορυφορικές εκτιμήσεις των καμένων εκτάσεων στην Ανατολική Κορινθία και στη Δυτική Αττική, πάνω από 71.000 στρέμματα έγιναν στάχτη από τη φωτιά που ξεκίνησε το βράδυ της περασμένης Τετάρτης από το Σχίνο Κορινθίας.

Τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα… 

Δεν έχει πλέον νόημα να αναφερόμαστε σε αριθμούς περιγράφοντας «λογιστικά» το μέγεθος της καταστροφής. Η καταστροφή είναι πολύ μεγάλη, και οι συνέπειες  εξαιτίας της απώλειας του δάσους, είναι και θα είναι ακόμη μεγαλύτερες στο μέλλον. Τελεία.

Έχει όμως νόημα και σημασία να σταθούμε στο γεγονός πως τα παθήματα των τελευταίων χρόνων σε ό,τι αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών δεν έγιναν μαθήματα.

Ναι, καταλαβαίνω πως είναι πολύ μεγάλες οι  πιέσεις που ασκεί η αντιμετώπιση της πανδημίας στα αντανακλαστικά και τις δυνάμεις των αρμόδιων φορέων. Όμως το πρόβλημα των πυρκαγιών δεν είναι σημερινό πρόβλημα.

Ήμουν νιος και γέρασα. Μια σύντομη αναζήτηση στο αρχείο μου και είδα δημοσιεύματα από το 2008 ( δηλαδή 13 χρόνια πίσω) όπου οι ειδικοί αναφέρονταν στο ίδιο πρόβλημα. Με το περίπου 47% της συνολικής έκτασης της Ελλάδας να καλύπτεται από δάση και δασικές εκτάσεις, οι πυρκαγιές αποτελούν δυστυχώς ένα ζήτημα που η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει.

Το θέμα ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς, δεν είναι οι δασικές πυρκαγιές αυτές καθαυτές. Ειδικά σε δάση με πεύκα, οι φωτιές είναι σχεδόν αναπόφευκτες. Το θέμα είναι πως εδώ και χρόνια ( πολλά χρόνια) τα δάση έχουν μετατραπεί σε «πράσινες βόμβες» έτοιμες να εκραγούν…

Η καύσιμη ύλη που έχει συσσωρευτεί είναι τεράστια, ενώ δασικοί δρόμοι δεν καθαρίζονται εγκαίρως (ή και καθόλου) με συνέπεια να εμποδίζεται η πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων. Την ίδια ώρα, εκφράζονται παράπονα από δασικούς πως οι πόροι που διατίθενται για τους καθαρισμούς και την συντήρηση των έργων υποδομών (δρόμοι, αντιπυρικές λωρίδες κ.α) δεν επαρκούν…

Η σημασία της πρόληψης… 

«Μια πυρκαγιά του μεγέθους των Γερανείων στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει σε ό,τι αφορά τον ρόλο της καταστολής στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών στην χώρας μας. Έδειξε ότι από μόνη της η καταστολή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικό τρόπο πυρκαγιές τέτοιου μεγέθους», », μου λέει, ο συντονιστής δράσεων για τις δασικές πυρκαγιές στην  περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς Ηλίας Τζηρίτης.

Οι πυρκαγιές θα γίνονται όλο και χειρότερες… 

Όπως μου εξηγεί: « Ο μόνος τρόπος για να θωρακίσουμε πραγματικά τα δάση και τις ζωές μας από τις πυρκαγιές –που θα γίνονται όλο και χειρότερες εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και των εκτεταμένων καυσώνων και περιόδων ξηρασίας που προβλέπεται να προκαλέσει – είναι η επένδυση στην πρόληψη.

»Πυρκαγιές τέτοιων χαρακτηριστικών όπως των Γερανείων επηρεάζονται καθοριστικά από την τοπογραφία, τις καιρικές συνθήκες και την καύσιμη υλη. Τα δυο πρώτα δεν μπορούμε να τα επηρεάσουμε αλλά μπορούμε να επηρεάσουμε με μέτρα και πολιτικές την συσσώρευση της καύσιμης ύλης που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών σε όλη τη Μεσόγειο.

»Πευκοδάση όπως των Γερανείων χωρίς ίχνος διαχείρισης, με μια δασική υπηρεσία απολύτως αποδυναμωμένη για να κάνει τα βασικά και πολίτες οι οποίοι είναι έξω και μακριά από το πρόβλημα συνθέτουν μια καυτή πραγματικότητα που θα είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει ακόμη και ο καλύτερος κατασταλτικός μηχανισμός».

Και ύστερα ήρθε η… σύγκρουση αρμοδιοτήτων 

Πριν αναφερθώ στο ζήτημα, επιτρέψτε μου να σας διηγηθώ μια ιστορία που έλεγαν οι παλιοί στα δημοσιογραφικά γραφεία.

Σύμφωνα με αυτήν την ιστορία / μύθο, σε ένα αυτοκινητικό δυστύχημα  που συνέβη στον παλιό παραλιακό δρόμο της Επιδαύρου ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του. Οι χωροφύλακες που κλήθηκαν στο σημείο μετακίνησαν το πτώμα προς την παραλία και «φρόντισαν

» να ειδοποιηθεί το Λιμενικό για να φύγει από πάνω τους η υπόθεση. Όταν έφτασαν στο σημείο οι Λιμενικοί, μετακίνησαν κι αυτοί το πτώμα προς το δρόμο και « φρόντισαν» να ενημερωθεί η χωροφυλακή. Μπήκατε τώρα στο νόημα;

Τυπικά οι αρμοδιότητες είναι ξεκαθαρισμένες. Η Δασική Υπηρεσία είναι υπεύθυνη για την πρόληψη των δασών και η Πυροσβεστική για την καταστολή. Ωστόσο, όπως μου επισημαίνει ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων Νίκος Μπόκαρης, ένας παράγοντας –κλειδί που δημιουργεί πρόβλημα είναι οι χρήσεις γης.

Δηλαδή: τα δάση, οι αγροτικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις, ο αστικός χώρος εκτός σχεδίου δόμηση  συνυπάρχουν και διαδέχονται το ένα το άλλο σε επίπεδο χρήσεων γης, με διαφορετικό ιδιοκτησιακό καθεστώς και διαφορετικό νομικό και θεσμικό πλαίσιο προστασίας το καθένα. Και αυτή η μίξη είναι που «γεννά» τον μεγάλο κίνδυνο πυρκαγιών, εξαιτίας των πολλών υπεύθυνων.

Δεν πα να καίγεται το σπίτι του διπλανού… 

Με απλά λόγια, αν οι φλόγες δεν ακουμπήσουν δικό μας (ας πούμε) χώρο η απάντηση είναι « δεν είναι δική μας αρμοδιότητα». Έτσι, όπως εξηγεί , ο Νίκος Μπόκαρης « αν δεν υπάρχει ενιαίος συντονισμός όλων των δυνάμεων Πολιτικής Προστασίας και η αξιοποίηση των μέσων που διαθέτουν στη βάση κοινών επιχειρησιακών σχεδίων δράσης δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα…

Φαντάζομαι τα περί αρμοδιοτήτων θα τα έχετε ακούσει και εσείς. Ο άνθρωπος όμως που κάηκε το σπίτι του και το βιος του, τα λόγια αυτά τα ακούει βερεσέ…

Στην Ελλάδα το μεγαλύτερο ποσοστό των πυρκαγιών ( τουλάχιστον 30%) οφείλεται σε αμέλεια…Σε όλη τη Μεσόγειο το 96% των πυρκαγιών προκαλείται από ανθρωπογενή αιτία. Και η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις βροχοπτώσεις, τη θερμοκρασία, τον άνεμο και την υγρασία θα κάνει τις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο να γίνουν πιο ξηρές. Κοινώς, πιο επικίνδυνες για εκδήλωση δασικών πυρκαγιών.

Ρε Βασίλη ξέρεις κανέναν «βλάκα»; 

Αυτό με το μπέρδεμα των αρμοδιοτήτων μου φέρνει στο μυαλό την ταινία « ο εξυπνάκιας» που γυρίστηκε το 1966 από την Καραγιάννης –Καρατζόπουλος, σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη. Το έχουμε ξαναπεί: παιγνίδια του μυαλού είναι αυτά…

Και ιδιαίτερα η σκηνή, όπου ο αείμνηστος Νίκος Σταυρίδης ρωτάει τον Βασίλη (που τον υποδυόταν ο Πέτρος Λοχαϊτης) αν μπορεί να του βρει έναν «βλάκα». Και ο Βασίλης θα του βρει ένα « βλάκα» τον Μίλτο ( που τον υποδυόταν ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ) ο οποίος αποδείχθηκε γάτος. Και εγώ …παραφράζοντας όλη αυτή τη σκηνή, ρωτάω αν μπορεί κάποιος να βρει έναν καλό συντονιστή; Όχι άλλες δικαιολογίες…