Το πρόβλημα είναι οι διευθύνοντες σύμβουλοι

ExxonMobil ανακοίνωσε πρόσφατα πενταετές σχέδιο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και προωθεί διαφημίσεις που διακηρύσσουν τη δέσμευσή της για ένα πράσινο μέλλον. Η καπνοβιομηχανία-γίγαντας Philip Morris ξεκινά τα σχέδιά της για να βοηθήσει τους καπνιστές να σταματήσουν. Το Facebook ζητεί νέους κανονισμούς του Διαδικτύου. Και αυτές οι κινήσεις έρχονται λιγότερο από δύο χρόνια μετά την έκκληση της Business Roundtable, που εκπροσωπεί τους διευθύνοντες συμβούλους των μεγαλύτερων εταιρειών της Αμερικής, που κάλεσε τις επιχειρήσεις να βάλουν πάνω από όλα τους μετόχους τους.

Μήπως τα σημερινά εταιρικά στελέχη μπαίνουν σε μια νέα εποχή εταιρικής ευθύνης; Ή προστατεύουν απλώς τη δική τους δύναμη; Το τελευταίο κύμα της επίδειξης εταιρικής αρετής δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ένδειξη ότι υπάρχει μια νέα εποχή καπιταλισμού. Αντίθετα, οι εταιρικοί ηγέτες αισθάνονται την πίεση του κοινού και επιδιώκουν να τοποθετηθούν ως μέρος της λύσης στα προβλήματα που οι ίδιοι προκάλεσαν. Πολλοί διευθύνοντες σύμβουλοι διευθύνουν τώρα τις εταιρείες τους σύμφωνα με το προσωπικό τους όραμα. Υπάρχει πολύ μικρή εποπτεία και η αμοιβή των στελεχών έχει αυξηθεί. Παρά την άνευ προηγουμένου δυσκολία που προκλήθηκε από την πανδημία, οι CEOs των εταιρειών που επλήγησαν πέρυσι κέρδισαν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.

Πρώτον, οι νομικοί και θεσμικοί περιορισμοί στα ανώτερα στελέχη πρέπει να ενισχυθούν. Για πολύ καιρό, οι διαχειριστές αποφεύγουν την ποινική δίωξη για εγκληματική συμπεριφορά. Ακόμη και οι κολοσσιαίες καταχρήσεις που οδήγησαν στην οικονομική κρίση του 2008 έμειναν σχεδόν εντελώς ατιμώρητες. Δεν πρέπει να αφεθεί στους διευθύνοντες συμβούλους να αποφασίσουν εάν θα κάνουν επιθετική φοροαποφυγή και στη συνέχεια να αμειφθούν από αυτή. Δεν πρέπει να είναι προαιρετικό για τις εταιρείες να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα. Και πρέπει επειγόντως να επαναπροσανατολίσουμε την τεχνολογική αλλαγή, απομακρύνοντας τις εταιρείες από τον αδιάκοπο αυτοματισμό. Δεύτερον, οι ExxonMobil, Philip Morris και Facebook δέχονται αυξανόμενη πίεση από την κοινωνία των πολιτών, όχι επειδή οι διευθύνοντες σύμβουλοί τους ξαφνικά έχουν νοιαστεί περισσότερο για το δημόσιο συμφέρον. Αυτό το είδος πίεσης απαιτείται τώρα για να μπλοκαριστούν τυχόν μεταρρυθμίσεις που θα έδιναν στα στελέχη ακόμη περισσότερες εξουσίες. Ο πολιτικός ακτιβισμός λειτουργεί καλύτερα όταν οι νόμοι ορίζουν τι θεωρείται απαράδεκτη εταιρική συμπεριφορά, είτε πρόκειται για φοροδιαφυγή, υπερβολικό αυτοματισμό, ρύπανση ή λογιστικά κόλπα με μόνο σκοπό το κέρδος.

Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι ExxonMobil, Philip Morris και Facebook έχουν δεσμευτεί να αναθεωρήσουν τα καταστροφικά επιχειρηματικά τους μοντέλα. Οι προσπάθειές τους για δημόσιες σχέσεις αντικατοπτρίζουν την πίεση που αισθάνονται. Ο πολιτικός ακτιβισμός αρχίζει να λειτουργεί και θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο αποτελεσματικός. Η εταιρική ευθύνη είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί στους εταιρικούς ηγέτες.

Ο Daron Acemoglu  είναι καθηγητής Οικονομικών στο ΜΙΤ