Παγκόσμια συμφωνία για την τιμή άνθρακα προτείνει το ΔΝΤ

Λεπτομερή πρόταση για την κλιμάκωση της παγκόσμιας τιμολόγησης άνθρακα παρουσίασε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υπέρμαχος αυτής της λύσης ώστε να επιταχυνθεί η προσπάθεια για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων.

Το σχέδιο πρότασης, που υπογράφουν οι Βίτορ Γκασπάρ και Ιαν Πάρι, αξιωματούχοι του ΔΝΤ, υποστηρίζει ότι ο ταχύτερος και πιο πρακτικός τρόπος για την επίτευξη του στόχου μείωσης εκπομπών CO2 και άλλων αερίων θερμοκηπίου κατά 25-50% την επόμενη δεκαετία είναι η επίτευξη συμφωνίας για κατώτατη διεθνή τιμή άνθρακα. Το θέμα αυτό έχει εξαιρετική σημασία για το ΔΝΤ επειδή η κλιματική αλλαγή παρουσιάζει τεράστιους κινδύνους για τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας. Οι σωστές πολιτικές για το κλίμα μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτούς τους κινδύνους και να προσφέρουν τεράστιες ευκαιρίες για επενδύσεις μετάβασης, οικονομική ανάπτυξη και πράσινες θέσεις εργασίας –γιαυτό το λόγο και το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου πρόσφατα ενέκρινε σχέδιο προτάσεων που περιλαμβάνει την κλιματική αλλαγή.

Στην καρδιά των συζητήσεων πολιτικής με τα κράτη-μέλη βρίσκεται η τιμολόγηση άνθρακα –που σήμερα ευρέως γίνεται αποδεκτό ως το πιο σημαντικό εργαλείο πολιτικής για την επίτευξη δραστικών μειώσεων στις εκπομπές καυσαερίων. Καθιστώντας τις ενεργειακές πηγές με υψηλά ποσοστά μόλυνσης του περιβάλλοντος περισσότερο ακριβές από τις καθαρές πηγές, η τιμολόγηση άνθρακα προσφέρει κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τον επανασχεδιασμό των προσπαθειών καινοτομίας προς τις πράσινες τεχνολογίες. Η τιμολόγηση άνθρακα πρέπει να υποστηρίζεται από ένα ευρύτερο πακέτο μέτρων για την ενίσχυση της αποδοτικότητάς του και την αποδοχή του περιλαμβανομένων δημόσιων επενδύσεων σε καθαρά τεχνολογικά δίκτυα και μέτρα στήριξης ευάλωτων νοικοκυριών, εργαζομένων και περιοχών. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πρόσθετα μέτρα ισοδύναμα με μια τιμή άνθρακα 75 δολαρίων ανά τόνο ή περισσότερο απαιτούνται μέχρι το 2030.

Εν όψει της 26^ης ετήσιας συνόδου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή το Νοέμβριο –η πιο σημαντική διάσκεψη για το κλίμα από το Παρίσι 2015- βλέπουμε υποσχόμενες ενδείξεις αυξημένων κλιματικών στόχων. Πολλές χώρες έχουν ανακοινώσει νέους στόχους για το κλίμα -60 χώρες έχουν ήδη δεσμευθεί για μηδενικές εκπομπές καυσαερίων μέχρι τα μέσα του αιώνα, ενώ άλλες, όπως η Ε.Ε. και η ΗΠΑ έχουν κάνει ακόμη πιο ισχυρές δεσμεύσεις. Τα σχήματα τιμολόγησης άνθρακα πολλαπλασιάζονται –περισσότερα από 60 έχουν υλοποιηθεί παγκοσμίως- περιλαμβανομένων πρωτοβουλιών-κλειδιών φέτος από την Κίνα και τη Γερμανία.

Ωστόσο, ισχυρότερη και πιο συντονισμένη δράση στη δεκαετία που έρχεται είναι κρίσιμης σημασίας.

Ενώ μερικές χώρες προχωρούν με επιθετικό τρόπο μπροστά, οι φιλοδοξίες διαφέρουν από χώρα σε χώρα καθώς τα τέσσερα-πέμπτα των παγκόσμιων εκπομπών καυσαερίων παραμένουν εκτός τιμολόγησης και ο μέσος όρος τιμής των ρύπων είναι μόλις 3 δολάρια ο τόνος. Ταυτόχρονα, ορισμένες χώρες και περιοχές με υψηλές ή αυξανόμενες τιμές άνθρακα εξετάζουν την επιβολή χρεώσεων στο περιεχόμενο άνθρακα εισαγωγών από χώρες χωρίς παρόμοια σχήματα. Ωστόσο, από την πτυχή του παγκόσμιου κλίματος, έτοιμες διασυνοριακές ρυθμίσεις είναι ανεπαρκή εργαλεία αφού ο άνθρακας που ενσωματώνεται σε εμπορικές ροές είναι συνήθως λιγότερο από 10% των συνολικών εκπομπών. Εν μέρει, η βραδύτερη πρόοδος αντανακλά το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για χώρες η μονομερής ενίσχυση των πολιτικών μείωσης ώστε να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις της Συμφωνίας των Παρισίων. Η σχεδόν καθολική συμμετοχή στη Συμφωνία των Παρισίων, τόσο κρίσιμη για τη νομιμότητά της, δεν προεξοφλεί εύκολες διαπραγματεύσεις.

Πως λοιπόν θα έχουμε τιμολόγηση άνθρακα στα επίπεδα που χρειάζεται τα επόμενα 10 χρόνια; Εγγραφο του ΔΝΤ, το οποίο βρίσκεται σε διαβούλευση, προτείνει μια συμφωνία για μια κατώτατη διεθνή τιμή άνθρακα που έρχεται συμπληρωματικά στη Συμφωνία των Παρισίων:

1. Εφαρμογή από όσους μολύνουν περισσότερο. H Κίνα, η Ινδία, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. θα αντιστοιχούν σχεδόν στα δύο-τρίτα των προβλεπόμενων παγκόσμιων εκπομπών CO2 το 2030 (αν δεν ληφθούν νέα μέτρα). Περιλαμβανομένων των κρατών-μελών του G20 αυτό το ποσοστό ανεβαίνει στο 85%.
2. Βασισμένο σε μια κατώτατη τιμή άνθρακα. Αυτό είναι ένα αποτελεσματικό, ισχυρό και εύκολα κατανοήσιμο εργαλείο πολιτικής. Ταυτόχρονη δράση από τις χώρες με υψηλά ποσοστά μόλυνσης για τη μεγέθυνση της τιμολόγησης άνθρακα μπορεί να οδηγήσει σε συλλογική δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και στην αντιμετώπιση των φόβων για την ανταγωνιστικότητα. Η στόχευση για μια κατώτατη τιμή άνθρακα κινείται παράλληλα με τη συζήτηση για κατώτατο φορολογικό συντελεστή για πολυεθνικές επιχειρήσεις. Πιο ευρύτερα, ο διεθνής εναρμονισμός μέσω κατώτατων φορολογικών συντελεστών έχει μακρά παράδοση στην Ευρώπη.
3. Πραγματιστική σχεδίαση. Η συμφωνία πρέπει να είναι δίκαιη, ευέλικτη και υπόλογη για τις διαφορετικές ευθύνες των κρατών. Ενας τρόπος για την επίτευξη αυτού είναι να υπάρχουν δύο ή τρία διαφορετικά επίπεδα τιμών που θα ποικίλουν σύμφωνα με τα αποδεκτά μέτρα ανάπτυξης μιας χώρας. Η συμφωνία μπορεί επίσης να βοηθήσει χώρες όπου η τιμολόγηση άνθρακα δεν είναι εφικτή σήμερα για εγχώριους πολιτικούς λόγους εφόσον πετύχουν ισοδύναμες μειώσεις εκπομπών μέσω άλλων εργαλείων πολιτικής.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα δείχνει ότι η εφαρμογή της Συμφωνίας των Παρισίων υπόσχεται ένα κατώτατο όριο τιμής σε τρία επίπεδα σε έξι σμμετέχοντες (Καναδάς, Κίνα, Ε.Ε., Ινδία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ) με τιμές 75, 50 και 25 δολάρια για ανεπτυγμένες, αναδυόμενες αγορές υψηλού και χαμηλού εισοδήματος, αντίστοιχα μαζί με την πρόσθεση των τρεχουσών πολιτικών, μπορεί να πετύχουν μείωση 23% στις παγκόσμιες εκπομπές κάτω από τη γραμμή βάσης μέχρι το 2030. Αυτό είναι αρκετό για να μειώσει τις εκπομπές καυσαερίων και να κρατήσει την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου.

«Σε διεθνές επίπεδο, μια συμφωνία κατώτατης τιμής άνθρακα μπορεί να φέρει οφέλη σε χώρες και συλλογικά. Ολοι οι συμμετέχοντες θα είναι καλύτερα από τη σταθεροποίηση του παγκόσμιου κλιματικού συστήματος και οι χώρες θα απολαύσουν εγχώρια περιβαλλοντικά οφέλη από την μείωση των καυσαερίων –κυρίως λιγότερους θανάτους από την μόλυνση του αέρα. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Φανταστείτε πως θα είμαστε το 2030. Ας διασφαλίσουμε ότι δεν θα κοιτάξουμε πίσω στο 2021 για να μετανιώσουμε για μια χαμένη ευκαιρία. Ας κοιτάξουμε πίσω με περηφάνεια για την παγκόσμια πρόοδο. Χρειαζόμαστε συντονισμένη δράση τώρα και θα πρέπει να επικεντρώνεται στην κατώτατη διεθνή τιμή άνθρακα,» υπογραμμίζουν οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ.