ΗΠΑ – ΚΙΝΑ: Δύο υπερδυνάμεις σε κρίσιμο «σταυροδρόμι»

Τη δεκαετία του ‘80, η οικονομία της Κίνας ήταν μικρότερη από εκείνη της Ιταλίας, ενώ η μοναδική χώρα στην οποία είχε τη μεγαλύτερη επιρροή ήταν η Αλβανία.

Τρεις δεκαετίες μετά, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο -με προβλέψεις να κατακτήσει την πρωτιά ακόμη και το 2026.

Διατηρεί παγκόσμιο προβάδισμα σε έναν ευρύ πεδίο καινοτομιών και νέων τεχνολογιών.

Είναι απόλυτος κυρίαρχος στην παραγωγή και αγορά σπάνιων γαιών -απαραίτητων για τη μετάβαση στην «πράσινη οικονομία».

Με την πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (BRI), χτίζει μεθοδικά από το 2013 τον νέο «Δρόμο του Μεταξιού», με πάνω από 2.600 έργα υποδομών, συνολικού ύψους 3,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, πλέον με τη συμμετοχή 140 κρατών, συμπεριλαμβανομένων 18 χωρών-μελών της Ε.Ε. (μεταξύ των οποίων η Ελλάδα), και δη της Ιταλίας, που είναι μέλος και της G7.

Το 2020, «εκθρόνισε» τις ΗΠΑ από βασικό εμπορικό εταίρο της Ε.Ε. -αν και από πέρυσι τον Δεκέμβριο η επενδυτική συμφωνία των «27» με το Πεκίνο έχει μπει στον «πάγο».

Εν μέσω πανδημίας, μέσω της «διπλωματίας των εμβολίων», έχει ενισχύσει την επιρροή της σε διάφορα σημεία του πλανήτη, κυρίως στη Λατινική Αμερική και στην Αφρική.

Πηγή: The Economist

Σύμφωνα, δε, με νέα έκθεση του αμερικανικού ινστιτούτου αναλύσεων Atlantic Council και του Πανεπιστημίου του Ντένβερ, οι σφαίρες επιρροής της Κίνας διευρύνονται ολοένα και περισσότερο έναντι αυτών των ΗΠΑ, με ρυθμούς που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον γεωπολιτικό χάρτη εντός 20ετίας.

Το κινεζικό «αποτύπωμα» μεγαλώνει

Από τη δεκαετία του ‘90, σύμφωνα με την έκθεση, καταγράφεται σταθερή ενίσχυση της παγκόσμιας κινεζικής επιρροής -βάσει των διμερών σχέσεων του Πεκίνου με άλλες χώρες στους τομείς του εμπορίου, της ασφάλειας και της διπλωματίας.

Η τάση επιταχύνθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με την αύξηση της οικονομικής επιρροής του Πεκίνου.

Κι αν και το 2020 οι ΗΠΑ παραμένουν η χώρα με τη μεγαλύτερη επιρροή σε περισσότερες από 50 χώρες στον πλανήτη -μεταξύ των οποίων ισχυρές οικονομίες, όπως η Ιαπωνία και η Ινδία- και διατηρούν την υπεροχή στο δυτικό ημισφαίριο, η Κίνα έχει καταφέρει να κάνει πιο έντονο το δικό της γεωπολιτικό «αποτύπωμά» της σε 34 κράτη, κυρίως στην νοτιοανατολική Ασία και στην Υποσαχάρια Αφρική.

Πηγή: Atlantic Council

Συνολικά, έως το 2020, καταγράφεται μία στασιμότητα -και μικρή κάμψη τα τελευταία χρόνια- στην παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ, αποδυνάμωση αυτή της Ευρώπης (στα όρια της οποίας καταγράφεται ως κυρίαρχη η γερμανική επιρροή) και επέκταση της επίδρασης της Κίνας.

Μέρος αυτής της εικόνας αποδίδεται και στη τελευταία στροφή της Αμερικής στον προστατευτισμό, που σηματοδότησε η προεδρία Τραμπ, με την αποδυνάμωση συμμαχιών και εμπορικών συμφωνιών.

Τάση, που ο νέος Αμερικανός Τζο Μπάιντεν επιχειρεί πλέον να αντιστρέψει, ενισχύοντας τους δεσμούς με τους συμμάχους των ΗΠΑ, διευρύνοντας τις πολυμερείς συνεργασίες και περιχαρακώνοντας τους «εχθρούς». Πρωτίστως την Κίνα και δευτερευόντως τη Ρωσία.

«Κατά τον βαθμό που οι ΗΠΑ και η Δύση βρέθηκαν απροετοίμαστες από την άνοδο της Κίνας, το “παιχνίδι” δεν έχει τελειώσει», καταλήγει η έκθεση.

Η Ουάσιγκτον, εκτιμούν οι συντάκτες της, έχει ακόμη πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες για να αντιστρέψει τους όρους έναντι του Πεκίνου.

Η πρωτοβουλία B3W

Στο πλαίσιο των συντονισμένων προσπαθειών ανάσχεσης της Κίνας, οι ηγέτες των επτά ισχυρότερων οικονομικών του πλανήτη (G7) συντάχθηκαν κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής, στην Κορνουάλη, με την αμερικανική πρόταση για την πρωτοβουλία Build Back Better World (B3W).

Διακηρυγμένος στόχος του σχεδίου είναι η στήριξη αναπτυσσόμενων και υπανάπτυκτων χωρών, μειώνοντας το χάσμα των 40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στον τομέα των υποδομών έως το 2035 -αν και εκτιμάται ότι αυτό διευρύνθηκε εν μέσω πανδημίας.

Κατά τα συμφωνηθέντα και τον Λευκό Οίκο, στο επίκεντρο θα βρεθούν διάφοροι τομείς, όπως η κλιματική αλλαγή, η υγεία, η ψηφιακή τεχνολογία και η ισότητα των φύλων.

Επί της ουσίας, θεωρείται μία δυτική εναλλακτική πρόταση-αντίβαρο στο κινεζικό σχέδιο «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος», με ένα ευρύ γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής: από τη Λατινική Αμερική έως την Αφρική και τον Ειρηνικό.

«Δεν αφορά μόνον στην ανάσχεση της Κίνας», σχολίασε ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης του Μπάιντεν στο πρακτορείο Reuters.

«Έως τώρα δεν έχουμε προσφέρει μια θετική εναλλακτική λύση που να αντικατοπτρίζει τις αξίες μας, τα πρότυπα και τον τρόπο της επιχειρηματικής δραστηριότητάς μας»
Ειδικοί και αναλυτές εμφανίζονται πάντως συγκρατημένα αισιόδοξοι για την επιτυχία της δυτικής πρωτοβουλίας.

«Παραμένει ασαφές πώς ακριβώς θα λειτουργήσει το σχέδιο ή πόσα κεφάλαια θα διατεθούν τελικά», επισημαίνει χαρακτηριστικά το Reuters.

Αφενός, γιατί δεν είναι η πρώτη σχετική που ανακοινώνεται, με τις προηγούμενες να μην έχουν επί της ουσίας τελεσφορήσει ως προς τον στόχο μείωσης του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών.

Αφετέρου, γιατί η χρηματοδότηση του B3W θα βασιστεί κυρίως στη συγκέντρωση ιδιωτικών κεφαλαίων και στην κινητοποίηση διακρατικών οργανισμών, μέσω δανειοδοτήσεων και άλλων οικονομικών εργαλείων, που παραμένει ακόμη άγνωστο εάν και κατά πόσο θα δελεάσουν και θα βοηθήσουν πραγματικά τις μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος οικονομίες, οι οποίες δοκιμάζονται σκληρά από την πανδημία και δη από την άνιση πρόσβαση στα εμβόλια, έναντι των ισχυρών κρατών.