ΙΜΟ: Μείωση των εκπομπών άνθρακα από τα πλοία κατά 11% έως το 2026

Μείωση της έντασης των ανθρακούχων εκπομπών αερίων ρύπων στη ναυτιλία, κατά 11% μέχρι το 2026 σε σύγκριση με το 2019 θα επιφέρουν τα μέτρα που τεχνικού και λειτουργικού χαρακτήρα που αποφάσισε η Επιτροπή Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος (MEPC) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) την προηγούμενη εβδομάδα. Μέτρα που χαιρετίσθηκαν και από την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών και άλλες διεθνείς ναυτιλιακές οργανώσεις, όμως όλοι αναγνωρίζουν ότι απαιτούνται ακόμη πιο αποφασιστικά βήματα στην κατεύθυνση της πλήρους απεξάρτησης της ναυτιλίας από τον άνθρακα. Πάντως ο στόχος αυτός είναι το πρώτο βήμα για μία μείωση των εκπομπών κατά 40% μέχρι το 2030.

Ειδικότερα η  Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών με ανάρτηση της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόνισε ότι επικροτεί την υιοθέτηση βραχυπρόθεσμων μέτρων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) από τα πλοία, που αποφασίστηκε στην πρόσφατη συνεδρίαση της αρμόδιας Επιτροπής του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Η ΕΕΕ καλεί επίσης τον ΙΜΟ, ως τον αρμόδιο ρυθμιστή του κανονιστικού πλαισίου της ναυτιλίας, να συνεχίσει σθεναρά προς την απεξάρτηση του ναυτιλιακού κλάδου από τον άνθρακα το συντομότερο δυνατό και με βιώσιμο τρόπο.

Οι  σκληρές διαπραγματεύσεις που προηγήθηκαν μέχρι την λήψη απόφασης για τα εν λόγω μέτρα αποδεικνύουν ότι η πορεία προς την απανθρακοποίηση είναι μια σύνθετη διαδικασία που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη αντικρουόμενα συμφέροντα χωρών και δεν πρόκειται απλώς για για απόψεις κάποιων εφοπλιστών, οι οποίοι εν κατακλείδι δεν είναι υπεύθυνοι ούτε για την ποιότητα των καυσίμων που καίνε τα πλοία ούτε για τις μηχανές και τις τεχνολογίες πρόωσης τους. Για τα πρώτα την ευθύνη φέρουν όσοι παράγουν τα καύσιμα και για τα δεύτερα οι βιομηχανικές χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά που κατασκευάζουν κινητήρες και ο ναυπηγικές δυνάμεις κυρίως της Άπω Ανατολής.

Τα μέτρα που ελήφθησαν στην MEPC, δεν ικανοποίησαν χώρες όπως τις ΗΠΑ και τον εκπρόσωπο της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τα Νησιά Μάρσαλ, τα Νησιά Σολομώντος, την Τόνγκα, το Τουβαλού που ήθελαν πιο φιλόδοξες αποφάσεις, ωστόσο άλλες χώρες τα υποστήριξαν όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα, η Βραζιλία, η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία και το Ιράν.
Η Ιαπωνία είπε ότι θα μπορούσαν να τεθούν υψηλότεροι στόχοι αλλά τάχθηκε υπερ του συμβιβασμού.

Τι αποφάσισε ο ΙΜΟ

Τα νέα μέτρα θα απαιτήσουν από όλα τα πλοία να υπολογίσουν τον υφιστάμενο δείκτη ενεργειακής απόδοσης (EEXI) ακολουθώντας τεχνικά μέσα για να βελτιώσουν την ενεργειακή τους απόδοση και να καθορίσουν τον ετήσιο δείκτη έντασης άνθρακα (CII) και την διαβάθμιση CII. Η ένταση του άνθρακα συνδέει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου με την ποσότητα του φορτίου που μεταφέρεται στην απόσταση που διανύθηκε.

Τα πλοία θα έχουν βαθμολογία ενεργειακής απόδοσης (A, B, C, D, E – όπου το A είναι το καλύτερο). Οι διοικήσεις, οι λιμενικές αρχές και άλλοι ενδιαφερόμενοι, κατά περίπτωση, ενθαρρύνονται να παρέχουν κίνητρα σε πλοία που χαρακτηρίζονται ως Α ή Β, στέλνοντας επίσης ένα ισχυρό μήνυμα στην αγορά και στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Σύμφωνα με την απόφαση ένα πλοίο με βαθμολογία D για τρία συνεχόμενα έτη, ή E, απαιτείται να υποβάλει ένα διορθωτικό σχέδιο δράσης, για να δείξει πώς θα επιτευχθεί ο απαιτούμενος δείκτης (C ή παραπάνω).

Οι τροποποιήσεις αναμένεται να τεθούν σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2022, με τις απαιτήσεις πιστοποίησης EEXI και CII να τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2023. Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη ετήσια έκθεση θα  ολοκληρωθεί το 2023, με την πρώτη διαβάθμιση να δίνεται το 2024.

Επίσης ο ΙΜΟ θα αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής των απαιτήσεων CII και EEXI, το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2026 και, εάν είναι απαραίτητο, θα αναπτύξει και θα εγκρίνει περαιτέρω τροποποιήσεις.

Το ταμείο των 5 δισ.δολ.

Στο μεταξύ οκτώ διεθνείς ναυτιλιακές οργανώσεις (BIMCO, CLIA, INTERCARGO, INTERFERRY, ICS INTERTANKO, IPTA, WSC) καλούν τις κυβερνήσεις να προχωρήσουν αποφασιστικά στην δημιουργία ενός Ταμείου  Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D  Fund) ύψους 5 δις. δολ. που θα εποπτεύεται από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ)  και το οποίο θα στοχεύει στην χρηματοδότηση και εισαγωγή τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών άνθρακα και καυσίμων στις θαλάσσιες μεταφορές. Η ίδρυση  του fund συζητήθηκε  στην MEPC χωρίς να ληφθεί οριστική  απόφαση αλλά αποφασίσθηκε η συζήτηση να συνεχισθεί στην επόμενη σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του οργανισμού.

Στην ανακοίνωση τους οι οκτώ ναυτιλιακές οργανώσεις επισημαίνουν  ότι στην πρόσφατη συνάντηση του ΙΜΟ   (MEPC 76), οι κυβερνήσεις   συμφώνησαν να συνεχίσουν τις εργασίες τους για το πρόγραμμα του Ταμείου R&D ύψους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων υπό την επίβλεψη του ΙΜΟ, το οποίο θα καθοδηγείται  από ένα νέο Διεθνές Συμβούλιο Θαλάσσιας Έρευνας και Ανάπτυξης (IMRB). Ωστόσο, προσθέτουν είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι για άλλη μια φορά πρέπει να ακολουθήσει και άλλη συνάντηση προτού ξεκινήσει η δημιουργία του.

Το πρόγραμμα   ύψους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχει σχεδιαστεί για να επιταχύνει την ανάπτυξη και την εισαγωγή τεχνολογιών και καυσίμων μηδενικών εκπομπών για τις θαλάσσιες μεταφορές, τα οποία  είναι ζωτικής σημασίας για να απεξαρτηθεί ο ναυτιλιακός κλάδος από τον άνθρακα.

Το ταμείο που συζητήθηκε  διεξοδικά τα τελευταία τρία χρόνια, είναι η μόνη συγκεκριμένη πρόταση που έχει τεθεί επί τάπητος και μπορεί να συμφωνηθεί και να τεθεί σε εφαρμογή έως το 2023. Οι κυβερνήσεις δικαίως ζητούν την καινοτομία και απανθρακοποίηση. Αυτό  που χρειάζεται τώρα είναι τα μέλη του ΙΜΟ να επιταχύνουν τη έγκριση του Ταμείου χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, τονίζουν οι ναυτιλιακές οργανώσεις.

Επισημαίνεται ότι ο ΙΜΟ έχει θέσει στόχους για τη μείωση των συνολικών εκπομπών κατά τουλάχιστον 50% έως το 2050, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ να ζητούν τώρα μηδενικές εκπομπές αερίων ρύπων του θερμοκηπίου μέχρι το 2050. Για να επιτευχθεί αυτό, η ναυτιλιακή βιομηχανία χρειάζεται πλοία μηδενικού άνθρακα, ικανά για διασυνοριακά ταξίδια, από το 2030. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη τεχνολογίες για τη λειτουργία ποντοπόρων πλοίων με καύσιμα μηδενικού άνθρακα.

Ως εκ τούτου η ίδρυση του ταμείου που θα συμβάλλει με την χρηματοδότηση του ύψους 5 δισ. δολ. στην εξεύρεση άμεσα των κατάλληλων τεχνολογιών είναι εκ των ουκ άνευ.

Πρέπει επειγόντως να επεκτείνουμε και να επιταχύνουμε την έρευνα γύρω από τεχνολογίες και καύσιμα μηδενικού άνθρακα. Αλλά η καινοτομία δεν έρχεται δωρεάν. Η ναυτιλιακή βιομηχανία είναι πρόθυμη να παρέχει εγγυημένη χρηματοδότηση ύψους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ χωρίς κόστος σε κυβερνήσεις, δίνοντας σε όλα τα έθνη δίκαιη πρόσβαση στο έργο και τις τεχνολογίες που προωθεί το ταμείο. Λοιπόν, τι περιμένουμε, διερωτούνται   οι οργανώσεις των εφοπλιστών.

Η πρόταση για το Ταμείο που θα χρηματοδοτείται από ένα τέλος στα καύσιμα 2 δολ ανά τόνο, είναι ώριμη και έτοιμη για έγκριση, και ο κλάδος έχει ήδη δεσμευτεί να κάνει τις εργασίες που απαιτούνται για τη δημιουργία του ταμείου, ένα σύστημα πληρωμών και την απαραίτητη χρηματοδότηση. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό τώρα, και για χάρη του κλίματος και των μελλοντικών γενεών, προσθέτουν οι οκτώ ναυτιλιακές οργανώσεις και προτρέπουν τις κυβερνήσεις να εγκρίνουν άμεσα την συγκεκριμένη πρόταση.