Δράμα – Ο οικουμενικός Καβάφης «..και το βίωμα των λέξεων» σε έκθεση στην GALLERY 13

Τον οικουμενικό ποιητή Κ. Π. Καβάφη, που με τον λιτό, δωρικό του λόγο, απαλλαγμένο από κάθε περιττή συνθήκη και υπερβολή, αποτυπώνει με ρεαλισμό τις διάφορες εκφάνσεις της ζωής, παρουσιάζει έκθεση Χαρακτικής και Γλυπτικής στη Δράμα.

Στην έκθεση «Κ.Π.Καβάφης, το βίωμα των λέξεων…», που συνδιοργανώνουν η GALLERY 13 σε συνεργασία με την Κοιν.Σ.Επ. «UNDERCURENT», παρουσιάζεται γλυπτή κεφαλή του Αλεξανδρινού ποιητή φιλοτεχνημένη από τον φημισμένο καλλιτέχνη Απόστολο Φανακίδη, με καταγωγή από τα Βρυσικά Έβρου, το ποίημα «Ιθάκη» τυπωμένο σε μάρμαρο από τον πολυβραβευμένο Τήνιο χαράκτη Χρήστο Σανταμούρη (ένα από τα οχτώ αριθμημένα αντίτυπα), όπως και καλλιτεχνικό βιβλίο των ποιημάτων του Αλεξανδρινού ποιητή με χαρακτήρες κάσας (στοιχειοθετημένα στο χέρι από τον Νίκο Βοζίκη) και 24 χαρακτικά επίσης του Χρ. Σανταμούρη. Πρόκειται για μια ξεχωριστή έκδοση σε περιορισμένο αριθμό 75 αντιτύπων, το 69ο εκ των οποίων παρουσιάζεται στην έκθεση.

Η ιδέα για την έκθεση γεννήθηκε στην GALLERY 13 χάρη στην ειδική της δραστηριότητα και την ανάδειξη του χαρτιού και του βιβλίου ως εικαστικού γεγονότος από τον επιμελητή της Δημήτρη Γούδα.

Για την υλοποίηση της έκθεσης, ο Δ. Γούδας απευθύνει -μεταξύ άλλων- θερμές ευχαριστίες στο Σωματείο «Φίλοι Αρχαιολογικού Μουσείου Δράμας, Πολιτιστικών και Φυσικών Μνημείων Πόλης και περιοχής Δράμας» για την ουσιαστική στήριξη τους αλλά και όλους όσοι «υπήρξαν πραγματικοί φίλοι της Γκαλερί κατά την περίοδο προετοιμασίας της έκθεσης».

Καβάφης, ο οικουμενικός

Η έκθεση εγκαινιάστηκε το βράδυ της περασμένης Δευτέρας και θα διαρκέσει έως τις 20 Αυγούστου ώστε να έχουν τη δυνατότητα οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες της Δράμας -μιας πόλης με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα και πολλά σωζόμενα μνημεία από το πλούσιο ιστορικό της παρελθόν- να την επισκεφτούν.

Ήδη, η πόλη την «αγκάλιασε» από τα εγκαίνιά της, εκεί όπου ο πρώην διευθυντής του παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και της Οικίας- Μουσείου Καβάφη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, Μανώλης Μαραγκούλης, ξεδίπλωσε αριστοτεχνικά τη βαθιά οικουμενικότητα του ποιητή, ο οποίος, μέσα από το έργο του, «συνομιλεί» με όρους σημερινούς θα έλεγε κανείς με τον αναγνώστη του και παραμένει επίκαιρος στο διάβα των αιώνων.

«Ο Καβάφης προσπάθησε να αναβιώσει σε μια γωνιά ελληνισμού, στην Αλεξάνδρεια, την ελληνική ποίηση μέσα στον 20ο αιώνα θέλοντας κατά κάποιον τρόπο, αυτή η πόλη που γεννήθηκε “μιλώντας” ελληνικά να “ξαναμιλήσει” ελληνικά. Όταν όμως είδε, κατά τη δεκαετία του ’30, ότι τούτο δεν ήταν κατορθωτό καθώς οι Έλληνες ήταν μειονότητα σ’ έναν αλλόγλωσσο και αλλόδοξο τόπο, τότε είχε την ευφυία -η οποία στηριζόταν στην άποψή του ότι ο ελληνισμός θα πρέπει να κινείται μέσα από διαδικασίες στοχαστικών προσαρμογών- να πει πως ο μόνος τρόπος για να κρατηθεί αυτό που έγραψε ήταν να μεταφραστεί στα αραβικά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μ. Μαραγκούλης.

Εξήγησε δε, ότι «στα 1930, η παροικία κατά τους εορτασμούς των 100 χρόνων της ελληνικής επανάστασης, κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο που ζητούσε από τους αναγνωρισμένους Έλληνες να γράψουν ποιο ήταν το πιο σημαντικό εκπολιτιστικό προϊόν που προσέφεραν οι Έλληνες στην Αίγυπτο. Άλλοι είπαν ο καπνός, άλλοι το βαμβάκι, ενώ ο Καβάφης είπε πως αυτό που θα πρέπει να κάνουμε είναι να αναλάβουν αραβομαθείς Έλληνες να μεταφράσουν στη γλώσσα αυτού του τόπου αυτό που δημιουργούμε και επίσης τα σημαντικότερα έργα των Αιγύπτιων συγγραφέων στα ελληνικά».

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όπως εξήγησε ο Μ. Μαραγκούλης, ο Καβάφης πίστευε ότι «θα μπορούσε να μπολιαστεί και η δική του ποίηση όχι στο παρόν αλλά στο μέλλον αυτής της χώρας αλλά και γενικότερα του αραβόφωνου κόσμου. Μέσα, δηλαδή, απ’ αυτή τη διαδικασία των στοχαστικών προσαρμογών».

Στην ομιλία του, που κατάφερε να κρατήσει ζωηρό το ενδιαφέρον όλων όσοι αψηφώντας τις συνθήκες καύσωνα έδωσαν το «παρών» στα εγκαίνια, ο Μ. Μαραγκούλης αναφέρθηκε με γλαφυρό τρόπο στις περιγραφές του σπιτιού του Αλεξανδρινού ποιητή από τον Ιταλό Ατανάσιο Κατράρο και τον Φόρστερ αλλά και στην αμφίδρομη σχέση του Καβάφη με τους καλλιτέχνες της εποχής του.

«Ο Καβάφης ήταν σκηνοθέτης και στα ποιήματα του. Έντυνε τους πρωταγωνιστές του, τους έβαζε σε κάποιο σημείο να κάθονται κι εκείνο που τόνιζε ιδιαίτερα είναι το βλέμμα. Κάτι, που και όσοι έχουν μελετήσει τον ίδιο και το έργο του, επισημαίνουν ιδιαίτερα και για τον ίδιο: το βλέμμα του», σημείωσε -μεταξύ άλλων- ο Μ. Μαραγκούλης.

Μία διαδραστική δράση

Κεντρική ιδέα της έννοιας της δια-δραστικότητας της έκθεσης με έργα εμπνευσμένα από τα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη είναι η ένταξη ενός κοινού, το οποίο «συμμετέχει» με τον δικό του τρόπο στη μεταφορά των ποιημάτων από τη γραφή, τις βιβλιοθήκες και τα σαλόνια στην καθημερινότητα.

Στο πλαίσιο αυτής της διαδραστικότητας, όπως εξήγησε ο υπεύθυνος δράσης της UNDERCURRENT Χάρης Βούρκας, κάθε μέρα όποιος/όποια επιθυμεί θα στέλνει ένα βίντεο με απαγγελία ποιήματος του Κ.Π. Καβάφη (ένα διαφορετικό ποίημα κάθε μέρα) στη σελίδα μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Κοιν.Σ.Επ. «UNDERCURRENT». Η απαγγελία μπορεί να είναι από μνήμης ή με ανάγνωση από έκδοση ποιημάτων του Καβάφη, από ένα ή από πολλά άτομα (έναν στίχο/μία στροφή έκαστος). Το ποίημα, όμως, πρέπει να έχει διαβαστεί ολόκληρο, χωρίς περικοπές ή λάθη.

Η απαγγελία μπορεί να πραγματοποιηθεί σε οποιονδήποτε χώρο επιθυμεί το πρόσωπο/τα πρόσωπα που απαγγέλλει/απαγγέλλουν. Σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο, με συνοδεία μουσικής ή όχι, με σκηνοθεσία ή όχι. Με άλλα λόγια απόλυτη ελευθερία στον τρόπο έκφρασης, αλλά με απόλυτο σεβασμό στο κείμενο.

Η απαγγελία με η μεγαλύτερη αποδοχή (μετρήσιμη μέσω των «like» που θα έχει) θα βραβευθεί με χαρακτικό του Χρήστου Σανταμούρη, εμπνευσμένο από το ποίημα «Κεριά» και υπογεγραμμένο από τον ίδιο.

Η GALLERY 13

Στον αριθμό 13 της οδού Μητροπολίτου Αγαθαγγέλου του ιστορικού κέντρου της Δράμας, εκεί όπου την περίοδο του μεσοπολέμου η συστάδα των μικρών διώροφων κτιρίων της περιοχής αποτελούσε τη «Νέα Αγορά» της πόλης, βρίσκεται η GALLERY 13 (https://www.instagram.com/gallery13greece/), ένα σημείο συνάντησης μέσα στο αστικό τοπίο της πόλης, αφιερωμένο στον άνθρωπο και τον πολιτισμό.

Στόχος της GALLERY 13 και του Δημήτρη Γούδα είναι η προβολή των τεχνών γύρω από το υλικό του χαρτιού και η ανάδειξη του βιβλίου ως εικαστικού γεγονότος.

Το κατ’ εξοχήν αντικείμενό της αφορά τις τεχνικές του Σχεδίου, της Χαρακτικής και της Υδατογραφίας, ενώ η λειτουργία του καλλιτεχνικού βιβλιοδετείου στους χώρους της συνδιαμορφώνει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της.

Το βιβλιοδετείο

Το βιβλιοδετείο στεγάζεται στον όροφο της GALLERY 13 και στόχο έχει την ανάδειξη της Τέχνης του Βιβλίου και ιδιαίτερα της βυζαντινής μεσαιωνικής ραφής, της χαρακτηριστικής Σταχώσεως. Η βιβλιοδεσία ή αλλιώς Στάχωση, όπως λεγόταν στα χρόνια του Βυζαντίου είναι η διαδικασία αυτή που σκοπό έχει τη λειτουργικότητα και την προστασία του σώματος του βιβλίου και του περιεχομένου του από τη φθορά, εξηγεί ο κ. Γούδας καθώς μας ξεναγεί στον χώρο.

«Μετά τα ειλητάρια του αρχαίου κόσμου γεννήθηκε ο Χριστιανικός Κώδικας, πρόγονος της σημερινής εικόνας του βιβλίου. Με τα νήματα και τις ραφές μεταξύ των τετραδίων, τις πινακίδες, τα κεφαλάρια δεμένα όλα πάνω στο σώμα του βιβλίου, οι βιβλιοδέτες της εποχής δημιουργούσαν με τις κατάλληλες τεχνικές ένα λειτουργικό και ανθεκτικό στον χρόνο αντικείμενο γνώσης και αισθητικής», επισημαίνει.

«Από το χειρόγραφο στο ψηφιακό αρχείο του σήμερα, η ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας άλλαξε. Το βιβλίο παρ’ όλο που αποτελεί αναντικατάστατο αντικείμενο πολιτισμού, δυστυχώς έχει χάσει κάτι από τη γοητεία του. Η ποιότητα της κατασκευής του έχει αλλοιωθεί σημαντικά και σε πολλές περιπτώσεις φαίνεται ότι έχει απωλέσει τη φυσική του μορφή. Αυτή τη μορφή θέλουμε να διατηρήσουμε ζωντανή, στο πλαίσιο της σύγχρονης, ταχύτατα εξελισσόμενης πραγματικότητας», υπογραμμίζει -μεταξύ άλλων- ο κ. Γούδας.

ΠΗΓΗ ΑΠΕ-ΜΠΕ

*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δ. Γούδας