Ανεργία των νέων – Tα μέτρα της ΕΕ για την καταπολέμησή της

Η οικονομική κρίση οδήγησε σε δραματική αύξηση των ποσοστών της ανεργίας των νέων στην ΕΕ.

Οι πολιτικές για την απασχόληση και τη νεολαία εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Ωστόσο, στο πλαίσιο της δράσης της για μια πιο κοινωνική Ευρώπη, η ΕΕ έχει ήδη αναλάβει μια σειρά πρωτοβουλιών που έρχονται να συμπληρώσουν τις εθνικές πολιτικές.

Η υποστήριξη αυτή επικεντρώνεται στη χρηματοδότηση προγραμμάτων για την απασχόληση των νέων, στη βελτίωση της ποιότητας των προγραμμάτων μαθητείας και πρακτικής άσκησης, στην προσφορά ευκαιριών απασχόλησης και διεθνούς εκπαίδευσης και στην ενδυνάμωση της νεολαίας μέσω έργων εθελοντισμού.

Η ανεργία των νέων στην Ευρώπη σε αριθμούς

Η ανεπιτυχής αναζήτηση εργασίας και η έλλειψη ευκαιριών κατάρτισης δημιουργούν αισθήματα απομόνωσης, εξάρτησης και αχρηστίας μεταξύ των νέων ανθρώπων. Παράλληλα, επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία και την γηράσκουσα κοινωνία μας.

Οι νέοι ήταν από τις πληθυσμιακές ομάδες που επλήγησαν σοβαρά από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, με το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών στην ΕΕ να κορυφώθηκε σε σχεδόν 25% στις αρχές του 2013 και να ξεπέρασε το 50% στην Ελλάδα και στην Ισπανία. Το ποσοστό έπεσε σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα το 2019 (14%), αυξήθηκε όμως πάλι λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού αγγίζοντας το 18,2% το 2021. Πρόσφατα η κατάσταση έδειξε σημάδια βελτίωσης: η ανεργία των νέων έπεσε στο 17,3% τον Μάιο του 2021 από 18,2% τον Απρίλιο.

Χρηματοδότηση προγραμμάτων για την απασχόληση των νέων

Στο πλαίσιο της νέα πρωτοβουλίας στήριξης της απασχόλησης των νέων, το ανανεωμένο πρόγραμμα “Εγγυήσεις για τη Νεολαία” στοχεύει να διασφαλίσει ότι όλοι οι νέοι κάτω των 30 ετών θα λαμβάνουν ποιοτική προσφορά εργασίας, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή πρακτική άσκηση εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή εξέρχονται από την επίσημη εκπαίδευση.

Το βασικό εργαλείο της ΕΕ για τη χρηματοδότηση μέτρων και προγραμμάτων είναι η “Πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων”. Το πρόγραμμα έχει θεσπιστεί από τις χώρες της ΕΕ για την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την παροχή βοήθειας στους νέους για την εξεύρεση της πρώτης τους εργασίας και την παροχή κινήτρων στους εργοδότες. Η πρωτοβουλία αυτή υποστηρίζει συγκεκριμένα περιοχές της ΕΕ που έχουν ποσοστό ανεργίας άνω του 25% στους νέους.

Η πρωτοβουλία “Απασχόληση των νέων” εντάχθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο + για την περίοδο 2021-2027. Στα κράτη μέλη όπου ο αριθμός των νέων που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (ΕΕΑΚ) υπερβαίνει τον μέσο όρο της ΕΕ, το 12,5 % του ταμείου θα δαπανηθεί για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων.

Μαθητείες και πρακτικές ασκήσεις υψηλής ποιότητας

H πλατφόρμα της Eυρωπαϊκής Συμμαχίας για θέσεις μαθητείας εγκαινιάστηκε για την υποστήριξη των προγραμμάτων παροχής εγγυήσεων και τη βελτίωση της ποιότητας των πρακτικών ασκήσεων στην Ευρώπη.

Τον Ιούλιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε την ανανεωμένη ευρωπαϊκή συμμαχία για θέσεις μαθητείας (EFfA), εστιάζοντας στις ψηφιακές και πράσινες θέσεις μαθητείας και στους οικονομικούς τομείς που θα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη.

Διεθνείς ευκαιρίες

Οι πολιτικές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα συστήματα κατάρτισης εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Η ΕΕ αναλαμβάνει, από την πλευρά της, τον συντονισμό και την υποστήριξη των κρατών μελών μέσω εργαλείων πολιτικής συνεργασίας και χρηματοδότησης, όπως είναι το πρόγραμμα Erasmus+.

Η έναρξη της διαδικασίας της Μπολόνια, το 1999, έχει διευκολύνει την αμοιβαία αναγνώριση των πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε 48 χώρες. Σήμερα, οι πτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί τίτλοι σπουδών αναγνωρίζονται μέσω μιας μη δεσμευτικής διαδικασίας αμοιβαίας αναγνώρισης.

Το 2018, οι ευρωπαϊκές χώρες υιοθέτησαν μία Σύσταση για την προαγωγή της αυτόματης αμοιβαίας αναγνώρισης των τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η Σύσταση καλεί τα κράτη μέλη να αναλάβουν την πρωτοβουλία αναγνώρισης των πτυχίων έως το 2025.

Υπάρχουν ήδη διάφορα εργαλεία στην ΕΕ που διευκολύνουν την αναγνώριση των προσόντων και τη διασυνοριακή επικύρωση των πιστοποιητικών κατάρτισης και δια βίου μάθησης:

Το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων, ένα μη δεσμευτικό νομικό εργαλείο που τέθηκε σε ισχύ το 2018 και συμβάλει στη σύγκριση συστημάτων εθνικών συστημάτων επαγγελματικών προσόντων

Τα έγγραφα Europass που βοηθούν τους πολίτες να παρουσιάσουν τις δεξιότητες και τα προσόντα τους με σαφή και εύληπτο τρόπο ώστε να βρουν θέση εργασίας ή ευκαιρία εκπαίδευσης

Το Ευρωπαϊκό σύστημα ακαδημαϊκών μονάδων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση που διευκολύνει την αναγνώριση και επικύρωση επαγγελματικών προσόντων και γνώσεων που αποκτήθηκαν σε διαφορετικά εθνικά πλαίσια

Η ΕΕ στοχεύει στην οικοδόμηση ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης για να δώσει τη δυνατότητα παροχής της καλύτερης δυνατής εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και εξεύρεσης εργασίας σε όλους τους νέους, σε όλη την Ευρώπη.

Το πρόγραμμα της ΕΕ για τη στήριξη της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της νεολαίας και του αθλητισμού στην Ευρώπη ονομάζεται Erasmus+ και επικεντρώνεται στην κινητικότητα και την διακρατική συνεργασία. Ξεκίνησε ως πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών το 1987 και μέχρι το 2014, προσέφερε ευκαιρίες για καθηγητές, ασκούμενους και εθελοντές όλων των ηλικιών.

Το Erasmus+ δίνει στους φοιτητές τη δυνατότητα να σπουδάσουν στο εξωτερικό, προσφέρει ευκαιρίες κατάρτισης και επιμόρφωσης του προσωπικού που απασχολείται στον τομέα της εκπαίδευσης, και παρέχει υποστήριξη για προγράμματα ανταλλαγής νέων και πρακτικές ασκήσεις.

Το πρόγραμμα προσφέρει, επίσης, χρηματοδότηση σε οργανώσεις (π.χ. σχολεία, πανεπιστήμια, οργανώσεις νεολαίας…κλπ.), δίνοντάς τους έτσι την ευκαιρία να οικοδομούν στρατηγικές εταιρικές σχέσεις και οργανώσεις άλλων χωρών.

Το νέο πρόγραμμα Erasmus+ για την περίοδο 2021-2027 εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο στις 18 Μαΐου 2021. Κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων με το Συμβούλιο, οι ευρωβουλευτές διασφάλισαν 1,7 δισ. ευρώ επιπλέον, συμβάλοντας στον διπλασιασμό σχεδόν του προϋπολογισμού που υπερβαίνει πλέον τα 28 δισ. ευρώ (από διάφορες πηγές). Το νέο πρόγραμμα εστιάζει στην κοινωνική ένταξη, στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και στην βελτίωση της πρόσβασης σε ανθρώπους που έχουν παραδοσιακά λιγότερες ευκαιρίες συμμετοχής.

Η πρωτοβουλία Η πρώτη σου δουλειά μέσω του EURES προωθεί την επαγγελματική κινητικότητά παρέχοντας πληροφορίες και βοήθεια για την αναζήτηση εργασίας σε χώρες της ΕΕ.

Στόχος του προγράμματος είναι να αντιστοιχίσει το προφίλ των νέων – μεταξύ 18 και 35 ετών – που ζητούν εργασία με τις προσφορές για αμειβόμενες θέσεις εργασίας, πρακτικής άσκησης ή μαθητείας σε κάποια άλλη χώρα της ΕΕ, στη Νορβηγία ή στην Ισλανδία.

Ευκαιρίες εθελοντισμού

Το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, που δημιουργήθηκε το 2016, δημιουργεί ευκαιρίες για όσους νέους επιθυμούν να κάνουν εθελοντισμό ή να εργαστούν σε προγράμματα, στη χώρα τους ή στο εξωτερικό, προς όφελος κοινοτήτων και ατόμων σε όλη την Ευρώπη έως το τέλος του 2020. Έως τον Σεπτέμβριο του 2019, πάνω από 161.000 άτομα είχαν ήδη δηλώσει τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.

Τον Μάιο του 2021, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν το νέο πρόγραμμα για την περίοδο 2021-2027, το οποίο περιλαμβάνει ειδικό σκέλος για δράσεις ανθρωπιστικής βοήθειας (που προηγουμένως συνιστούσαν ανεξάρτητο πρόγραμμα) και αποτελεί, για πρώτη φορά, αυτοτελές πρόγραμμα με δικό του προϋπολογισμό.

Με πληροφορίες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο