Αφγανιστάν – Το μεγάλο ρίσκο της Ρωσίας και ο πόλεμος προπαγάνδας κατά των ΗΠΑ

Η εξελισσόμενη κρίση στο Αφγανιστάν γεννά ουσιαστικούς κινδύνους για τη Ρωσία και την Κεντρική Ασία, προειδοποιούν ειδικοί της γεωπολιτικής, ακόμη κι αν το Κρεμλίνο προσπαθεί να διεκδικήσει μια προπαγανδιστική νίκη επί των ΗΠΑ.

Όπως τονίζεται σε ανάλυση του CNBC, σε πρώτη φάση, η Ρωσία -με την επέλαση των Ταλιμπάν- φάνηκε να γιορτάζει την ήττα της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ, αφγανικής κυβέρνησης, καθώς και την αποχώρηση των δυνάμεων των ΗΠΑ. Ο πρεσβευτής της Ρωσίας στην Καμπούλ, Ντμίτρι Ζιρνόφ, επαίνεσε τη συμπεριφορά των Ταλιμπάν και είπε ότι βοήθησαν να γίνει η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν ασφαλέστερη τις πρώτες 24 ώρες μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η Ρωσία αναγνωρίζει επίσημα τους Ταλιμπάν ως τρομοκρατική οργάνωση!

«Οι Ρώσοι αισθάνονται σαν να έχουν πετύχει έναν σημαντικό θρίαμβο», σχολίασε η Κέιτ Μάλινσον, συνεργάτιδα του προγράμματος του think tank Chatham House, για τη Ρωσία και την Ευρασία, κατά τη διάρκεια ενός σχετικού webinar.

«Νιώθουν ότι θα διεκδικήσουν και πάλι να αυξήσουν την επιρροή τους στην Κεντρική Ασία», είπε, σημειώνοντας ότι η Ρωσία είναι πιθανό να προσπαθήσει να εδραιώσει περαιτέρω τη θέση της ως βασικού εγγυητή της ασφάλειας στην περιοχή.

Η Μόσχα έχει σημαντική στρατιωτική και οικονομική επιρροή στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στην Κεντρική Ασία, συμπεριλαμβανομένου του Τατζικιστάν, του Ουζμπεκιστάν και του Τουρκμενιστάν, τα οποία συνορεύουν άμεσα με το Αφγανιστάν.

«Πύρρειος νίκη»

«Αλλά θα έλεγα ότι αυτού του είδους η νίκη προπαγάνδας είναι περισσότερο πύρρειος παρά θριαμβευτική», πρόσθεσε η Μάλινσον.

Η Ρωσία ξεκίνησε την περασμένη Τετάρτη τα δικά της σχέδια εκκένωσης, στέλνοντας τέσσερα στρατιωτικά αεροσκάφη για να απομακρύνει 500 Ρώσους πολίτες και τους περιφερειακούς συμμάχους της. Η οδηγία, η οποία προήλθε με εντολή του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, σηματοδότησε μια απότομη μετατόπιση της στάσης του Κρεμλίνου στην κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν.

Ήρθε εν μέσω μιας μαζικής προσπάθειας απομάκρυνσης χιλιάδων ανθρώπων, μελών των πρεσβειών αλλά και τοπικών συνεργατών πολλών κρατών που είχαν αποστολές στο Αφγανιστάν, μέσω του αεροδρομίου της Καμπούλ, πριν από την προθεσμία της 31ης Αυγούστου που ορίστηκε από τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί σε χαοτικές συνθήκες στο Διεθνές Αεροδρόμιο Χαμίντ Καρζάι τις ημέρες που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την πρωτεύουσα, επιδιώκοντας απεγνωσμένα να εξασφαλίσουν ασφαλή διαφυγή από τη χώρα.

«Ο χρόνος τελειώνει»

Οι απεσταλμένοι του Κρεμλίνου επέμειναν ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να μεταθέσουν τις ευθύνες για την κατάρρευση του Αφγανιστάν σε άλλους και τα κρατικά μέσα ενημέρωσης προσπάθησαν να παρουσιάσουν την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν ως ένα σημαντικό πραξικόπημα.

Πιο πρόσφατα, ωστόσο, ο τόνος φαίνεται να έχει αλλάξει. «Η κατάσταση εξελίσσεται, ο χρόνος τελειώνει, η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά τεταμένη και εξακολουθούμε να την παρακολουθούμε στενά και να διατηρούμε τις ανησυχίες μας», δήλωσε την Τετάρτη ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Πούτιν.

Ο Πούτιν είχε προηγουμένως διατυπώσει την ελπίδα ότι οι Ταλιμπάν θα αποκαταστήσουν την τάξη, λέγοντας ότι είναι σημαντικό να μην επιτρέπεται η είσοδος τρομοκρατών σε γειτονικές χώρες.

«Θα είναι πολύ πιο δύσκολο από ό, τι φαντάζονται οι Ρώσοι. Ακόμα κι αν οι Ταλιμπάν τηρήσουν τις υποσχέσεις τους στους Ρώσους, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν έναν πολύ πιο ασύμμετρο πόλεμο, πολύ πιο απρόβλεπτο από ό, τι οι Ρώσοι θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν», εκτίμησε η Μάλινσον μιλώντας στο CNBC.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κρίση έρχεται σε μια εποχή που πολλές χώρες της Κεντρικής Ασίας βρίσκονται στο «χαμηλότερο σημείο της άμπωτης», είπε η Μάλινσον, επικαλούμενη τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που ταλανίζουν τους πληθυσμούς σε ολόκληρη την περιοχή, τη συνεχιζόμενη πανδημία του κορωνοϊού και την εξαιρετικά σοβαρή ξηρασία που έχει εκδηλωθεί φέτος.

Η Μόσχα έχει ενισχύσει τη στρατιωτική της βάση στο Τατζικιστάν, μια χώρα που μοιράζεται σύνορα 843 μιλίων με το Αφγανιστάν, όπου πραγματοποιεί έναν μήνα στρατιωτικές ασκήσεις.

Η επιρροή της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία

Η Όλγα Όλικερ, διευθύντρια για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων, δήλωσε στο CNBC ότι η Ρωσία “αναγνωρίζει πολύ” τα πιθανά ζητήματα ασφάλειας ως αποτέλεσμα της κρίσης στο Αφγανιστάν, για την Κεντρική Ασία και επίσης για τον εαυτό της.

«Μπορούν ταυτόχρονα να είναι κάπως ευχαριστημένοι για το στραπάτσο των ΗΠΑ και νευρικοί για τις επιπτώσεις αυτής της κατάστασης. Φοβούνται την αποσταθεροποίηση των προσφυγικών ροών, φοβούνται ένα ασφαλές καταφύγιο για ομάδες που μπορεί να τους επιτεθούν από το Αφγανιστάν και φοβούνται, όπως είπε πρόσφατα ο Πούτιν, ότι οι μαχητές θα μπορούσαν να κρυφτούν ανάμεσα στους πρόσφυγες ».

«Εάν η σταθερότητα διατηρείται υπό τους Ταλιμπάν και οι Ταλιμπάν τηρήσουν την υπόσχεσή τους να μην αφήσουν το Αφγανιστάν να αποτελέσει βάση επιθέσεων στη Ρωσία και την Κεντρική Ασία και, ιδανικά, σταματήσει η ροή του οπίου, τότε η Ρωσία μπορεί να ζήσει με αυτό», πρόσθεσε η Όλικερ. «Αλλά τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε άσχημα – η Ρωσία θα προσπαθήσει να ενισχύσει την Κεντρική Ασία».

Ο Πούτιν επέκρινε την ιδέα ότι ορισμένες δυτικές χώρες προσπαθούν να μετεγκαταστήσουν πρόσφυγες από το Αφγανιστάν στην Κεντρική Ασία, ενώ βρίσκονται υπό επεξεργασία οι βίζες τους στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να σταλούν χωρίς βίζα σε αυτές τις χώρες, στους γείτονές μας, ενώ οι ίδιοι [η Δύση] δεν θέλουν να τους πάρουν χωρίς βίζα;» αναρωτήθηκε ο Πούτιν. «Γιατί υπάρχει μια τέτοια ταπεινωτική προσέγγιση για την επίλυση του προβλήματος;»

Ευρασιατική Ένωση

Μεταξύ των γειτόνων του Αφγανιστάν, το Τατζικιστάν έχει δεσμευτεί να δεχθεί έως και 100.000 πρόσφυγες. Συνεργάζεται με τον ΟΗΕ και άλλους οργανισμούς για τη δημιουργία καταυλισμών και άλλων εγκαταστάσεων καθώς εκτυλίσσεται η ανθρωπιστική κρίση.

«Νομίζω ότι είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό [για τη Ρωσία] που οι εθνοτικές περιοχές των Τατζίκων και των Ουζμπέκων του Αφγανιστάν – οι οποίες συνήθως λειτουργούσαν ως ρυθμιστές της κατάστασης-  πέρασαν επίσης στον έλεγχο των Ταλιμπάν», δήλωσε στο CNBC ο Τιμ Ας, στέλεχος στην Bluebay Asset Management.

Ο Aς είπε ότι θα περίμενε πως η Ρωσία, την οποία χαρακτήρισε προηγουμένως μια «σκληρή γροθιά» στον ισλαμικό εξτρεμισμό, θα ενισχύσει την ήδη μεγάλη στρατιωτική παρουσία της στο Τατζικιστάν και ίσως την επεκτείνει ακόμη και στο Ουζμπεκιστάν.

«Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας θα είναι ανήσυχα αν η Μόσχα μπορεί να χρησιμοποιήσει την απειλή της ισλαμιστικής εξέγερσης για να ωθήσει την ιδέα της Ευρασιατικής Ένωσης και την κεντρική ατζέντα που ακολουθεί ο Πούτιν σε ολόκληρο τον χώρο της ΚΑΚ – κοιτάξτε τη Λευκορωσία», πρόσθεσε ο Ας.

Η Ρωσία αναμένεται να αυξήσει την πίεση στις χώρες της Κεντρικής Ασίας για να τις εντάξει στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, μια πρωτοβουλία υπό την ηγεσία της Μόσχας που περιλαμβάνει σήμερα την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και το Κιργιζιστάν.