Ο δρόμος για την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ περνά μέσα από την Κοινωνία των Πολιτών

Η πανδημία κατέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο την αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μεταξύ των κρατών, καλώντας σε αλληλεγγύη όλους τους ηγέτες και τις κοινωνίες των πολιτών. Ο κόσμος αλλάζει, τις περισσότερες φορές απρόβλεπτα, και η ανάγκη για συνεργασία είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

Η πρόσφατη κρίση στο Αφγανιστάν επανέφερε στην επικαιρότητα την αποτελεσματικότητα και το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εγείροντας διλήμματα και δίνοντας αφορμή στους ευρωσκεπτικιστές να ασκήσουν τις αντιευρωπαϊκές ρητορικές τους.

Ωστόσο, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, παρά τις αδιαμφισβήτητες ατέλειές του, έχει μεγάλη ιστορία, σπουδαία προσφορά, ενώ έχει ήδη διαμορφώσει μια ευρωπαϊκή κουλτούρα η οποία είναι πολύ περισσότερο ανθεκτική από ότι ενδεχομένως ορισμένοι πιστεύουν. Η συντονισμένη και επιτυχής αντίδραση της ΕΕ στην πανδημία αποτελεί ένα λαμπρό επίτευγμα της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), στηρίζει τις ευρωπαϊκές πολιτικές με άξονα το κράτος δικαίου, την κοινωνία των πολιτών, τη δημοκρατία, τον κοινωνικό διάλογο, τη σταθερότητα και την ευημερία.

Ένα από τα ζητήματα που απασχολεί έντονα την ΕΟΚΕ, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, είναι η προοπτική ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ. Ήδη από το 2004 το Τμήμα Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΟΚΕ παρακολουθεί την ευρωπαϊκή πορεία των χωρών της περιοχής, μέσα από συνεργασίες και εκδηλώσεις, με πιο σημαντική το Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών των Δ. Βαλκανίων, που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια.

Το 8ο Φόρουμ που διοργανώθηκε πρόσφατα (30/9-1/10) στα Σκόπια προετοίμασε το έδαφος για τη Σύνοδο της ΕΕ με τους ηγέτες των χωρών των Δ. Βαλκανίων που έγινε στις 6 Οκτωβρίου στο Brdo της Σλοβενίας. Κεντρικό θέμα ήταν οι ενταξιακές διαδικασίες και ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ στήριζε και στηρίζει την ένταξη των Δ. Βαλκανίων στην ΕΕ, ειδικά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις μπλοκαρισμένες.

Τα Δ. Βαλκάνια παρουσιάζουν τεράστιο γεωστρατηγικό συμφέρον για την ΕΕ και η ένταξή τους θα σταθεροποιήσει την περιοχή, τερματίζοντας πολιτικές παρεμβάσεις “τρίτων μερών” που προσπαθούν να αυξήσουν την επιρροή τους στην Ευρωπαϊκή ήπειρο δυσκολεύοντας το διάλογο.

Όμως τα κράτη των Δ. Βαλκανίων έχουν ακόμη μεγάλη απόσταση που πρέπει να διανύσουν και οφείλουν να εκπληρώσουν όλες τις προϋποθέσεις πλήρους ένταξης, όπως οικονομικές μεταρρυθμίσεις, εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές αξίες, τις δημοκρατικές αρχές και το κράτος δικαίου.

Κατά τη διάρκεια του φόρουμ τέθηκαν προβληματισμοί από τους εκπροσώπους των κοινωνικών οργανώσεων για την αποδυνάμωση του ρόλου κοινωνίας των πολιτών και τον αποκλεισμό της από τη σχεδίαση της κυβερνητικής πολιτικής. Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσίευσε το δίκτυο Balkan Civil Society Development Network (BCSDN), ο χώρος της κοινωνίας των πολιτών στα Δ .Βαλκάνια συνεχώς συρρικνώνεται. Τα ευρήματα της έκθεσης είναι ανησυχητικά, καθώς αποκαλύπτουν μία σειρά από παραβιάσεις στην ελευθερία της έκφρασης και στο δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι.

Επιπλέον, καταδεικνύεται η αδυναμία θεμελίωσης νομικού πλαισίου προς την κατεύθυνση για την ανάπτυξη δημοκρατικής και ανεξάρτητης κοινωνίας των πολιτών. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι οι πολιτικές και οι οικονομικές συνθήκες στη διάρκεια της πανδημίας επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο την κατάσταση, προκαλώντας δημοκρατικό έλλειμα διακυβέρνησης με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση του κοινωνικού διαλόγου.

Η Διακήρυξη που υιοθετήθηκε στο 8ο Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών των Δ. Βαλκανίων στα Σκόπια και κατατίθεται σήμερα στη Σύνοδο της ΕΕ- Δ. Βαλκάνια περιστρέφεται γύρω από δύο ζωτικούς άξονες για την ευρωπαϊκό προφίλ και την ανάπτυξη της περιοχής:

Ο πρώτος άξονας είναι η αξιόπιστη ευρωπαϊκή προοπτική ένταξης των χωρών στην ΕΕ, η οποία αποτελεί γεωστρατηγική επένδυση στην ασφάλεια, στη σταθερότητα και στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής και της Ευρώπης γενικότερα.

Ο δεύτερος άξονας επικεντρώνεται στη συνεισφορά της κοινωνίας των πολιτών στην Πράσινη Ατζέντα και στη βιώσιμη ανάπτυξη των Δ. Βαλκανίων, ενώ παράλληλα τονίζεται ο σημαντικός ρόλος και η συμμετοχή της στο σχεδιασμό και στη χάραξη της κοινωνικής και οικονομικής πολιτικής.

Γι’ αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη βελτίωσης της θέσης της κοινωνίας των πολιτών στις χώρες των Δ. Βαλκανίων, ώστε μέσω επαρκής χρηματοδότησης να ενεργεί αυτόνομα και ανεξάρτητα για την ευημερία των πολιτών, ενισχύοντας τον κοινωνικό διάλογο, την πολυμορφία, τη διαμόρφωση συναίνεσης με βάση τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την προσπάθεια ενσωμάτωσης των χωρών των Δ. Βαλκανίων στην Ένωση, και προς την κατεύθυνση αυτή συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωκοινοβούλιο για μια συνεκτική και ισχυρότερη Ευρώπη στον κόσμο.

* Δημήτριος Δημητριάδης, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΟΚΕ

*