Ένα αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα – Αναζητώντας το αυτονόητο

Γιατί χρειάζεται η φορολογία; Τι επιδιώκει ένα κράτος με την φορολογία; Αφορά η φορολογία όλους τους πολίτες και όλες τις δραστηριότητες και γιατί; Μπορεί ένα φορολογικό σύστημα να είναι δίκαιο και να κατανέμει ανάλογα τα βάρη; Μπορεί ένα φορολογικό σύστημα να έχει συνάμα και αναπτυξιακό χαρακτήρα;

Αυτές είναι οι ερωτήσεις που κάνω στον εαυτό μου και σε άλλους όταν είναι να μιλήσουμε για το φορολογικό σύστημα. Απαντώντας σε κάθε μία από αυτές ουσιαστικά οριοθετούμε τη φιλοσοφία που πρέπει να διέπει μία σύγχρονη φορολογική πολιτική.

H φορολογία χρειάζεται για να μπορεί ένα κράτος να παρέχει τις απαραίτητες υπηρεσίες στους πολίτες του είτε αυτό αφορά παιδεία είτε υγεία ή κοινωνικές υπηρεσίες. Φυσικά όλοι οι πολίτες που απολαμβάνουν των υπηρεσιών ενός κράτους θα πρέπει να συμβάλουν, ο καθένας ανάλογα με τις πραγματικές δυνατότητες του. Ένα αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα πρέπει να συγκεντρώνει επαρκή έσοδα με τις λιγότερες δυνατές στρεβλώσεις στην αποτελεσματικότητα κατανομής των πόρων και με επίτευξη διανομής του εισοδήματος που να θεωρείται δίκαιη.

Αυτονόητος στόχος μεν, αλλά κάτι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί στην πράξη. Βεβαίως, η αξιολόγηση ενός φορολογικού συστήματος δεν είναι απλή υπόθεση. Σύμφωνα με αναλύσεις, υπάρχουν πέντε βασικοί τομείς που το αποτελούν και οι οποίοι, τελικά, συνιστούν τα κριτήρια της αξιολόγησής του:

-Οικονομική αποτελεσματικότητα
-Οικονομική δικαιοσύνη και καταπολέμηση των ανισοτήτων
-Απλότητα και διαφάνεια
-Ευελιξία και σταθερότητα
-Διοικητικό κόστος και κόστος συμμόρφωσης

Για τους παραπάνω λόγους, ένα φορολογικό σύστημα είναι μια σύνθετη δομή που περιλαμβάνει, βεβαίως, μια σειρά από διαφορετικούς φόρους. Υπάρχουν φόροι που επιβάλλονται στην παραγωγή, και άλλοι που επιβάλλονται στην περιουσία, φόροι στα εισοδήματα και φόροι στις δαπάνες. Οι φόροι στην περιουσία χωρίζονται σε φόρους κατοχής (όπως ο ΕΝΦΙΑ) και σε φόρους μεταβίβασης (π.χ. ακινήτων).

Οι παραπάνω φόροι διαμορφώνουν ένα ευρύτατο πλέγμα εισφορών του πολίτη προς το κράτος. Σε μία δημοκρατική κοινωνία κάθε πολίτης οφείλει να πληρώνει μια σειρά από διαφορετικούς φόρους, ανάλογα με τη δραστηριότητα, τα εισοδήματα και την περιουσία του. Αν προσθέσουμε την πολύπλοκη δομή καθενός φόρου ξεχωριστά, καθώς και το ότι οι κανόνες, οι συντελεστές, οι εξαιρέσεις και οι απαλλαγές αλλάζουν πάρα πολύ συχνά και εύκολα, ανάλογα με τις ανάγκες εσόδων του κράτους, καθίσταται σαφές ότι η αποκρυπτογράφηση και ανάλυση του θέματος είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο.

Στόχος κάθε κράτους παραμένει ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα που θα καταστήσει παρελθόν το καθεστώς της ακραίας αλλά και άνισης υπερφορολόγησης, που υπονομεύει κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια, οδηγώντας σε αδιέξοδο πολίτες και επιχειρήσεις και κυρίως κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών έναντι του κράτους.

Παρ’ ολες τις διάφορες βελτιώσεις στη φορολογική πολιτική εν τούτοις παραμένουν ακόμα στο προσκήνιο αρκετές ανισότητες και μάλιστα σε προκλητικό βαθμό, όταν αυτές συμβάλουν σε εξαμβλωματικά εσφαλμένα επίπεδα κοινωνικών παροχών και επιδοτήσεων σε λάθος φυσικά και νομικά πρόσωπα. Και δυστυχώς υπάρχουν γύρω μας αρκετά τέτοια, παραδείγματα. Προσωπικά πιστεύω ότι μόνο με την καθιέρωση ενός καθολικού πόθεν έσχες θα περιοριστεί αυτό το εκτεταμένο φαινόμενο. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, η φορολογική πολιτική βασίζεται στο μότο ‘follow the wealth’ ή απλά ελληνιστί ‘ακολούθησε το πραγματικό και όχι το δηλωθέντα πλούτο’.

Κλείνοντας, ένα φορολογικό σύστημα οφείλει να κινείται σε επτά βασικές κατευθύνσεις:

– μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων
– διαμόρφωση ορθολογικού συστήματος κλιμάκων φορολόγησης
– διαμόρφωση ενός σταθερού και ελκυστικού φορολογικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση επενδύσεων
– παροχή κινήτρων για την αναθέρμανση τομέων της οικονομίας
– νομοθέτηση φορολογικών διατάξεων που ενισχύουν την ανάπτυξη
– δραστικό περιορισμό της φοροδιαφυγής, την επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και την υιοθέτηση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης
– βέλτιστη εξυπηρέτηση από τις φορολογικές αρχές πολιτών και επιχειρήσεων με τρόπο άμεσο, γρήγορο και αποτελεσματικό, χωρίς ταλαιπωρία και κόστος
– υιοθέτηση μέτρων φιλικών προς το περιβάλλον

Αυτά και άλλα πολλά που αφορούν στο ελληνικό και διεθνές φορολογικό περιβάλλον, θα αναλυθούν και συζητηθούν στο 17ο Φορολογικό Συνέδριο του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου που θα πραγματοποιηθεί 15 και 16 Νοεμβρίου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ταυτόχρονα.

Ηλίας Σπυρτούνιας, Γενικός Διευθυντής Ελληνο – Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου