ΔΝΤ – Το δημόσιο χρέος, η μεγάλη πρόκληση για το 2022

«Καθώς η πρωτοβουλία αναστολής εξυπηρέτησης του χρέους λήγει και τα επιτόκια πρόκειται να αυξηθούν, οι χώρες χαμηλού εισοδήματος θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους».

Αυτό γράφουν σε ανάλυσή τους η επικεφαλής τους Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα και η διευθύντρια Τμήμα Στρατηγικής, Πολιτικής και Αναθεώρησης του Ταμείου, Τσεϊλά Παζαρμπασίογλου, υπογραμμίζοντας ότι προκειμένου να αντιμετωπιστεί το μείζον αυτό θέμα, θα πρέπει να ενισχυθεί το κοινό πλαίσιο της G20.

Η επισήμανση αυτή έρχεται σε μια στιγμή, που όλο και περισσότεροι αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το δημόσιο χρέος, κάνοντας λόγο για βόμβα στα θεμέλια της παγκόσμιας ανάκαμψης, και στην Ευρώπη έχει ξεκινήσει μια έντονη συζήτηση με πολλές διαφωνίες για την αναθεώρηση των ορίων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Στην έκθεσή τους αναφέρουν ότι παρά τα σημαντικά μέτρα ανακούφισης, περίπου το 60% των χωρών χαμηλού εισοδήματος βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ή ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα χρέους. Το 2015 ο αριθμός αυτός ήταν κάτω από 30%.

Οι νέες παραλλαγές ενισχύουν τις πιέσεις

Για πολλές από αυτές τις χώρες, οι προκλήσεις αυξάνονται. Οι νέες παραλλαγές προκαλούν περαιτέρω διαταραχές στην οικονομική δραστηριότητα.

Οι πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την COVID, όπως η Πρωτοβουλία αναστολής εξυπηρέτησης χρέους της G20 (DSSI) τελειώνουν.

Και μπορεί να δούμε οικονομική κατάρρευση σε ορισμένες χώρες, εκτός εάν οι πιστωτές της G20 συμφωνήσουν να επιταχύνουν τις αναδιαρθρώσεις χρέους και να αναστείλουν την εξυπηρέτηση του χρέους ενώ οι αναδιαρθρώσεις βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση.

Είναι επίσης σημαντικό οι πιστωτές του ιδιωτικού τομέα να εφαρμόσουν ελάφρυνση χρέους με συγκρίσιμους όρους.

Οι δύο γυναίκες αναφέρουν ότι πρόσφατες εμπειρίες από το Τσαντ, την Αιθιοπία και τη Ζάμπια δείχνουν ότι το Κοινό Πλαίσιο για τη διευθέτηση του χρέους πέρα ​​από το DSSI πρέπει να βελτιωθεί.

Απαιτείται γρήγορη δράση για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στο πλαίσιο και για την παροχή ενός οδικού χάρτη για τη βοήθεια άλλων χωρών που αντιμετωπίζουν αυξανόμενα τρωτά χρέη.

2022: Μια πιο δύσκολη προοπτική για το χρέος

Από την έναρξη της πανδημίας, οι χώρες χαμηλού εισοδήματος έχουν επωφεληθεί από ορισμένα μέτρα. Οι εγχώριες πολιτικές, σε συνδυασμό με τα χαμηλά επιτόκια στις προηγμένες οικονομίες μετριάζουν τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης στις οικονομίες τους.

Η G20 έθεσε σε εφαρμογή το DSSI για να σταματήσει προσωρινά τις επίσημες πληρωμές χρέους προς τις φτωχότερες χώρες, ακολουθούμενο από το Κοινό Πλαίσιο για να βοηθήσει αυτές τις χώρες να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους και να αντιμετωπίσουν την αφερεγγυότητα και τα παρατεταμένα προβλήματα ρευστότητας.

Η διεθνής κοινότητα κλιμάκωσε επίσης τη χρηματοοικονομική της υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένου του ρεκόρ έκτακτου δανεισμού του ΔΝΤ και χορήγησης 650 δισεκατομμυρίων δολαρίων ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων ή ΕΤΔ—21 δισεκατομμύρια δολάρια εκ των οποίων διατέθηκαν απευθείας σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Οι ηγέτες της G20 δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν τις χώρες χαμηλού εισοδήματος με δανεισμό 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα SDR τους για να μεγεθύνουν σημαντικά αυτόν τον αντίκτυπο.

Οι δύσκολες προκλήσεις του 2022

Αναμφίβολα το 2022 θα είναι πολύ πιο δύσκολο με τη σύσφιξη των διεθνών χρηματοοικονομικών συνθηκών στον ορίζοντα. Το DSSI θα λήξει στο τέλος του τρέχοντος έτους αναγκάζοντας τις συμμετέχουσες χώρες να επαναλάβουν τις πληρωμές εξυπηρέτησης του χρέους.

Οι χώρες θα πρέπει να μεταβούν σε ισχυρά προγράμματα και για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος που χρειάζονται ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του χρέους, το Κοινό Πλαίσιο θα είναι κρίσιμο για να ξεκλειδώσει τη χρηματοδότηση του ΔΝΤ.

Η εφαρμογή μέχρι στιγμής ήταν αργή

Το κοινό πλαίσιο αποσκοπεί στην αντιμετώπιση προβλημάτων αφερεγγυότητας και παρατεταμένων προβλημάτων ρευστότητας, παράλληλα με την εφαρμογή ενός προγράμματος μεταρρυθμίσεων που υποστηρίζεται από το ΔΝΤ.

Επίσημοι πιστωτές της G20—τόσο οι παραδοσιακοί πιστωτές της Λέσχης των Παρισίων, όπως η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και οι νέοι πιστωτές, όπως η Κίνα και η Ινδία, οι οποίοι ξεπέρασαν τη Λέσχη του Παρισιού ως δανειστές την τελευταία δεκαετία— συμφώνησαν να συντονιστούν για την παροχή ελάφρυνσης χρέους σύμφωνα με την ικανότητα του οφειλέτη να πληρώσει και να διατηρήσει τις βασικές ανάγκες δαπανών.

Το κοινό πλαίσιο απαιτεί από τους ιδιώτες πιστωτές να συμμετέχουν με συγκρίσιμους όρους για να ξεπεραστούν οι προκλήσεις της συλλογικής δράσης και να διασφαλιστεί ο δίκαιος επιμερισμός των βαρών.

Μικρή ανταπόκριση

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, μόνο τρεις χώρες – το Τσαντ, η Αιθιοπία και η Ζάμπια – έχουν υποβάλει αιτήματα για ελάφρυνση του χρέους στο πλαίσιο του κοινού πλαισίου. Και σε κάθε περίπτωση σημειώθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις.

Εν μέρει, αυτές οι καθυστερήσεις αντικατοπτρίζουν τα προβλήματα που προκάλεσαν τη δημιουργία του Κοινού Πλαισίου. Αυτά περιλαμβάνουν τον συντονισμό της Λέσχης του Παρισιού και άλλων πιστωτών, καθώς και πολλαπλών κυβερνητικών ιδρυμάτων και φορέων εντός των πιστωτών χωρών, που μπορεί να επιβραδύνουν τις αποφάσεις.

Το κοινό πλαίσιο στοχεύει να μετριάσει αυτά τα προβλήματα αλλά δεν τα εξαλείφει. Οι νέοι πιστωτές, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών εγχώριων ιδρυμάτων, πρέπει να αποκτήσουν άνεση με διαδικασίες αναδιάρθρωσης που θα επιτρέψουν σε όλους τους πιστωτές να εργαστούν από κοινού για την παροχή ανακούφισης και να επιτρέψουν στο ΔΝΤ να δανείζει τις χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες χρέους. Αυτό απαιτεί χρόνο.

Καθυστερήσεις

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, υπήρξαν όμως και καθυστερήσεις για λόγους που δεν έχουν καμία σχέση με το Κοινό Πλαίσιο. Για να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του χρέους, το Τσαντ πρέπει να αναδιαρθρώσει μια μεγάλη, εξασφαλισμένη υποχρέωση που κατέχει μια ιδιωτική εταιρεία, η οποία είναι εν μέρει κοινοπρακτική σε μεγάλο αριθμό τραπεζών και κεφαλαίων. Αυτό περιπλέκει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι εσωτερικές προκλήσεις επιβράδυναν την πρόοδο στην Αιθιοπία και τη Ζάμπια.

Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο

Με τη σύσφιξη του χώρου πολιτικής για τις υπερχρεωμένες χώρες, το πλαίσιο μπορεί και πρέπει να αποδώσει πιο γρήγορα.

Πρώτον, η μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με τα διάφορα βήματα και τα χρονοδιαγράμματα στη διαδικασία του κοινού πλαισίου είναι ζωτικής σημασίας. Παράλληλα με την προηγούμενη δέσμευση των επίσημων πιστωτών με τον οφειλέτη και με τους ιδιώτες πιστωτές, αυτό θα βοηθούσε στην επιτάχυνση της λήψης αποφάσεων.

Δεύτερον, μια πλήρης και διαρκής στάση πληρωμών για την εξυπηρέτηση του χρέους κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης θα παρείχε ανακούφιση στον οφειλέτη σε μια στιγμή που βρίσκεται υπό πίεση, καθώς και θα παρότρυνε ταχύτερες διαδικασίες για να φτάσει στην πραγματική αναδιάρθρωση του χρέους.

Τρίτον, το Κοινό Πλαίσιο θα πρέπει να διευκρινίσει περαιτέρω τον τρόπο με τον οποίο θα επιβληθεί αποτελεσματικά η συγκρισιμότητα της μεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης μέσω της εφαρμογής των πολιτικών ληξιπρόθεσμων οφειλών του ΔΝΤ, ώστε να παρέχεται μεγαλύτερη άνεση στους πιστωτές και τους οφειλέτες.

Επέκταση του κοινού πλαισίου

Και τέταρτον, το κοινό πλαίσιο πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες υπερχρεωμένες χώρες που μπορούν να επωφεληθούν από τον συντονισμό των πιστωτών. Η έγκαιρη και τακτική επίλυση του χρέους είναι προς το συμφέρον τόσο των οφειλετών όσο και των πιστωτών.

Η διασφάλιση της επιτυχίας στις πρώτες περιπτώσεις δεν θα ωφελήσει μόνο τις χώρες, αλλά θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη στο κοινό πλαίσιο.

Οι προκλήσεις για το χρέος πιέζουν και η ανάγκη για δράση είναι επείγουσα.

Η πρόσφατη παραλλαγή Όμικρομν είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι η πανδημία θα είναι μαζί μας για καιρό ακόμα.

Απαιτείται τώρα αποφασιστική πολυμερής δράση για την αντιμετώπιση της ανισότητας των εμβολίων παγκοσμίως και επίσης για την υποστήριξη της έγκαιρης και τακτικής επίλυσης του χρέους.

Από την πλευρά του, το ΔΝΤ είναι έτοιμο να συνεργαστεί με την Παγκόσμια Τράπεζα και όλους τους εταίρους μας για να διασφαλίσει ότι το πλαίσιο θα προσφέρει στους ανθρώπους που τέθηκε σε εφαρμογή για να βοηθήσει.