Η παγκόσμια βιομηχανία της «χρυσής βίζας», η Ελλάδα και η ρωσική ελίτ

Η διαδικασία της «χρυσής βίζας» ή του «χρυσού διαβατηρίου» έχει εξελιχθεί σε μια βιομηχανία 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται το CNBC, ωστόσο σήμερα βρίσκεται στο στόχαστρο στο πλαίσιο των κυρώσεων που επιβάλλονται για να πληγούν οι Ρώσοι ολιγάρχες.

Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, οι Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι ήταν από τους μεγαλύτερους αγοραστές πολλαπλών υπηκοοτήτων στον κόσμο, χρησιμοποιώντας εναλλακτικά διαβατήρια για να βοηθήσουν στην προστασία των περιουσιακών τους στοιχείων και να μπορούν να ταξιδεύουν πιο ελεύθερα. Ωστόσο, οι σαρωτικές κυρώσεις κατά των ολιγαρχών του Πούτιν οδήγησαν τις κυβερνήσεις να περιορίσουν και σε ορισμένες περιπτώσεις να τερματίσουν «τα επικερδή αυτά προγράμματα πληρωμής για την απόκτηση διαβατηρίων».

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε αυτή την εβδομάδα τη σταδιακή κατάργηση των προγραμμάτων ιθαγένειας ανά επένδυση που διαχειρίζονται ορισμένες χώρες της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες είπαν ότι τα προγράμματα έχουν γίνει μια «κερκόπορτα για βρώμικα χρήματα» και δημιούργησαν έναν εύκολο οικονομικό δρόμο που επιτρέπει σε πολλούς ολιγάρχες να ζουν και να ασκούν επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με το CNBC, οι τρεις χώρες της ΕΕ που προσφέρουν χρυσά διαβατήρια — Βουλγαρία, Κύπρος και Μάλτα — καταργούν σταδιακά ή σκέφτονται να τερματίσουν τα προγράμματά τους. Οι 12 χώρες της ΕΕ που προσφέρουν χρυσές βίζες ή άδειες παραμονής για επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Ουγγαρίας, εξετάζουν επίσης τώρα νέα όρια ή τη σταδιακή κατάργησή τους.

Το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδιάζει να καταργήσει το πρόγραμμα χρυσής βίζας, το οποίο δίνει στους ξένους υπηκόους τη δυνατότητα διαμονής εάν επενδύσουν τουλάχιστον 2,7 εκατομμύρια δολάρια. Από τα τέλη Μαρτίου 2020, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εξέδωσε 2.581 βίζες σε Ρώσους πολίτες στο πλαίσιο του προγράμματος από την έναρξή του το 2008.

Δικηγόροι που ειδικεύονται στις βίζες επενδυτών στην Καραϊβική λένε ότι αρκετές χώρες έχουν σταματήσει να επεξεργάζονται αιτήσεις από Ρώσους και δεν θα λάβουν νέες αιτήσεις από Ρώσους υπηκόους. Είπαν ότι το Σεντ Κιτς, η Γρενάδα και η Ντομίνικα — δημοφιλείς προορισμοί για τους Ρώσους — επαναξιολογούν επίσης τα προγράμματά τους.

Οι ΗΠΑ αναθεώρησαν επίσης αυτή την εβδομάδα το δικό τους πρόγραμμα βίζας για επενδυτές. Οι νομοθέτες στο Κογκρέσο κατέληξαν σε συμφωνία για τη μεταρρύθμιση και την εκ νέου εξουσιοδότηση του προγράμματος βίζας EB-5, το οποίο επιτρέπει στους ξένους επενδυτές να υποβάλουν αίτηση για πράσινες κάρτες αφού επενδύσουν σε ακίνητα, υποδομές ή άλλα έργα. Οι αλλαγές περιελάμβαναν την αύξηση της απαιτούμενης επένδυσης σε περιοχές με υψηλή ανεργία σε 800.000 δολάρια από 500.000 δολάρια, ενώ η απαιτούμενη επένδυση 1 εκατομμυρίου για άλλα έργα θα αυξηθεί κατά 50.000 δολάρια.

Οι αλλαγές περιλαμβάνουν επίσης περισσότερη παρακολούθηση των προγραμμάτων και λεπτομερή έλεγχο των αιτήσεων από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας για να συμπεριλάβει το ποινικό ιστορικό, τους ελέγχους εθνικής ασφάλειας και την οικονομική συμμόρφωση. Το πρόγραμμα EB-5, που ξεκίνησε το 1993, έχει γίνει μια πολύτιμη πηγή φθηνού κεφαλαίου για τους μεσίτες, καθώς οι επενδυτές EB-5 γενικά δεν απαιτούν σημαντικές αποδόσεις επειδή λαμβάνουν επίσης αμερικανικές βίζες.

Η Διεθνής Διαφάνεια, η οποία έχει επισημάνει την εκτεταμένη απάτη και τη διαφθορά στα προγράμματα που δίνουν επενδυτικές βίζες εδώ και χρόνια, είπε ότι δεν αρκεί απλώς ο τερματισμός των προγραμμάτων. Η ομάδα κάλεσε τις κυβερνήσεις να εξετάσουν επίσης το ενδεχόμενο ανάκλησης υφιστάμενων υπηκοοτήτων και βίζας από άτομα που οι κυβερνήσεις θεωρούν «ύποπτα» με βάση οικονομικές συναλλαγές και πηγές κεφαλαίων.

«Την τελευταία δεκαετία, διεφθαρμένοι δημόσιοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες αγόρασαν χρυσά διαβατήρια και βίζες, βοηθώντας στην απόκρυψη των περιουσιακών στοιχείων και της ταυτότητάς τους», δήλωσε η Μάιρα Μαρτίνι, εμπειρογνώμονας της Διεθνούς Διαφάνειας. «Οι Ρώσοι φέρεται να αποτελούν τους μισούς από αυτούς που έχουν αποκτήσει υπηκοότητα χρησιμοποιώντας αυτή τη διαδρομή. Τα σκάνδαλα έχουν δείξει ότι αυτά τα αδιαφανή σχέδια δεν αφορούν πραγματικές επενδύσεις ή μετανάστευση».

Οι προσπάθειες για το κλείσιμο ή τον περιορισμό των προγραμμάτων αντιμετώπισαν σκληρή αντίθεση από τα δικηγορικά γραφεία, τις επενδυτικές εταιρείες και τις κυβερνητικές υπηρεσίες που επωφελήθηκαν. Η επιχείρηση πώλησης βίζας και διαβατηρίων έχει εκραγεί σε πάνω από 21 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με το Investment Migration Insider. Αναμένεται να αυξηθεί σε πάνω από 100 δισ. δολ. έως το 2025, σύμφωνα με τη δημοσίευση.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Όπως είχε γράψει προ ημερών ο ΟΤ, εκατοντάδες ρώσοι πολίτες αναζητώντας μια διέξοδο στην Ευρώπη και έναν δεύτερο τόπο διαμονής έχουν «κυνηγήσει» τη «χρυσή βίζα» στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια επένδυσαν στην αγορά ακινήτων στο πλαίσιο του προγράμματος Golden Visa για να αποκτήσουν το πολυπόθητο ευρωπαϊκό διαβατήριο για τους ίδιους και την οικογένειά τους.

Οι Ρώσοι βρίσκονται στην τρίτη θέση, αρκετά μακριά βέβαια από τους Κινέζους που κάνουν πρωταθλητισμό στην απόκτηση άδειας διαμονής στη χώρα μας, ενώ στη δεύτερη θέση με μικρή διαφορά από τους Ρώσους βρίσκονται οι τούρκοι επενδυτές.

Σύμφωνα με τους ειδικούς της κτηματαγοράς, το ενδιαφέρον των ρώσων επενδυτών στην ελληνική αγορά ακινήτων δεν είναι ιδιαίτερα έντονο και για τον λόγο αυτόν, όπως αναφέρει στα «ΝΕΑ» ο Θεμιστοκλής Μπάκας, πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates, το «φρένο» στα «χρυσά διαβατήρια» για τους ρώσους πολίτες που έβαλε το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία δεν αναμένεται να αποτελέσει πλήγμα για το ελληνικό πρόγραμμα «Golden Visa».

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Το 66,44% (6.391) των επενδυτών που έχουν λάβει άδεια διαμονής με ελάχιστη επένδυση ύψους 250.000 ευρώ σε ακίνητη περιουσία είναι κινεζικής υπηκοότητας, ενώ μόλις το 6,43% (619 επενδυτές)είναι τουρκικής υπηκοότητας, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση, και το 6,22% (599 επενδυτές) είναι ρωσικής υπηκοότητας, που καταλαμβάνουν την τρίτη θέση. Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί 1.689 άδειες διαμονής σε ρώσους επενδυτές-αγοραστές ακινήτων και μέλη της οικογένειάς τους.