Δόμνα Μιχαηλίδου: «Βγάλαμε από τα ιδρύματα 800 παιδιά σε 2 χρόνια»

Η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κυρία Δόμνα Μιχαηλίδου μιλάει για το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που θα θέτει τις προϋποθέσεις Ιδρυσης και Λειτουργίας των Μονάδων Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας από Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (η έλλειψη των οποίων είχε επισημανθεί πολλές φορές από τη Unicef και τον Συνήγορο του Πολίτη). Επίσης απαντά στις καταγγελίες του «Χαμόγελου του Παιδιού» ότι απειλείται με κλείσιμο, μιλάει για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο θέμα των υιοθεσιών, για τις ατέλειες του κρατικού μηχανισμού και το πρόγραμμα «Προσωπικός Βοηθός» για τα Ατομα με Αναπηρίες.

Ποιοι είναι οι στόχοι του νέου ρυθμιστικού πλαισίου για τις ιδιωτικές δομές προστασίας του παιδιού;

«Αυτές οι κοινωνικές δομές είναι οι τελευταίες που είχαν μείνει χωρίς ρυθμιστικό πλαίσιο. Νομίζω ότι δεν είναι τυχαίο που κανένας από τους προκατόχους μου δεν έθεσε προδιαγραφές, ίσως θεωρούσαν ότι το πολιτικό κόστος είναι τεράστιο. Δουλέψαμε ενάμιση χρόνο, συνεργαστήκαμε με τον συνήγορο του Πολίτη, τη Unicef και ειδικούς του χώρου. Στη συνέχεια, το σχέδιο μπήκε σε δημόσια διαβούλευση και ενσωματώσαμε πολλά από τα σχόλια (ανάμεσα σε αυτά και 4 που είχε καταθέσει το «Χαμόγελο του Παιδιού»). Οι στόχοι είναι δύο: η αποϊδρυματοποίηση (να βρεθεί κατάλληλο οικογενειακό περιβάλλον είτε με υιοθεσία είτε με αναδοχή) και, για όσο καιρό χρειαστεί μέχρι να επιτευχθεί, να διασφαλίζεται ότι το παιδί είναι ασφαλές. Οι προδιαγραφές για το δεύτερο αφορούν αφενός τη στελέχωση των δομών (δεν νοείται δομή χωρίς κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγο, συμβεβλημένο γιατρό και νομικό) και αφετέρου τα κτίρια. Δεν είμαστε μανιακοί με το πλάτος των διαδρόμων κ.λπ., πολλές φορές όμως ένα κτίριο είναι ενδεικτικό για τον σεβασμό των δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, σεβόμενος τα δικαιώματα και την ιδιωτικότητα ενός εφήβου, δεν μπορείς να έχεις σε ένα δωμάτιο περισσότερους από 2. Επίσης, οι δομές πρέπει να βρίσκονται σε αστικό κέντρο γιατί δεν νοείται αποϊδρυματοποίση και κανονικότητα πάνω σε ένα βουνό. Παρ’ όλα αυτά, και για να μην ανατραπεί εντελώς αυτό που γίνεται, δομές που λειτουργούν μέχρι σήμερα εκτός αστικού ιστού, συνεχίζουν».

 Το πλαίσιο αφορά μόνο τις ιδιωτικές δομές;

«Και τις εκκλησιαστικές. Ολα τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου».

 Οι δημόσιες;

«Λόγω δημόσιου χαρακτήρα, ορίζονται βάσει οργανισμού. Εχουμε τελειώσει τους οργανισμούς για όλες τις δομές μας, βρίσκονται στο υπουργείο Εσωτερικών. Είναι στην ίδια λογική με το ρυθμιστικό πλαίσιο των ιδιωτικών, απλώς ακολουθείται άλλη διαδικασία».

 Πώς σχολιάζετε τις αντιδράσεις από το «Χαμόγελο του Παιδιού» που θεωρεί ότι κινδυνεύει με κλείσιμο;

«Κανείς δεν κλείνει. Θέτουμε προδιαγραφές, θα τις βελτιώσουμε. Οι Υπουργικές Αποφάσεις προδιαγραφών για όλες τις δομές επικαιροποιούνται συνεχώς. Από τις 82 δομές, μόνο μία είχε πρόβλημα. Οι υπόλοιπες δεν αντέδρασαν, αρκετές μάλιστα με δελτία Τύπου επικρότησαν».

 Αν δεν προσαρμοστούν και κλείσουν δομές, τι θα γίνουν τα παιδιά;

«Δίνεται χρονικό διάστημα ενός έτους. Στόχος είναι να μην κλείσουν και όσο πιο εύκολα, γρήγορα και χωρίς πολλά έξοδα να προσαρμοστούν στις προδιαγραφές. Μελετήσαμε τις δομές, και είδαμε ότι δεν είναι πολύ δύσκολο. Η δυσκολία αφορά κυρίως το στελεχικό δυναμικό. Είμαστε εδώ για να δούμε τι μπορεί να κάνει το κράτος για να βοηθήσει στην προσαρμογή. Αν π.χ. μια δομή έχει 25 παιδιά και το «ταβάνι» είναι 20, έχουμε δύο εργαλεία: την αναδοχή και τις στέγες ημιαυτόνομης διαβίωσης – τις νομοθετήσαμε και χρηματοδοτήσαμε από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόκειται για διαμερίσματα, με κατάλληλο προσωπικό, για 4 εφήβους, αλλά και ενήλικους. Γιατί συχνά η αποτυχία στην αποϊδρυματοποίηση αποτυπώνεται στο ότι άτομα 20-22 χρονών παραμένουν σε δομές. Εχουμε προβλέψει στέγη για 200 άτομα για να τα βοηθήσουμε να αποϊδρυματοποιηθούν, να κοινωνικοποιηθούν».

 Μιλώντας για την αποϊδρυματοποίηση, τι αποτελέσματα έχει το Ενιαίο Εθνικό Μητρώο και η πλατφόρμα anynet.gr για τις αναδοχές και τις υιοθεσίες;

«Ελαττώσαμε τον χρόνο. Σε 6 μήνες γίνεσαι ανάδοχος και αν δεν αναζητάς για υιοθεσία μωρό, αλλά παιδί 8 χρόνων, σε 9 μήνες θα βρεθεί στην αγκαλιά σου. Το σημαντικό όμως είναι ότι η διαδικασία είναι διαφανής. Παλαιότερα γινόταν από τα ιδρύματα, τώρα γίνεται ηλεκτρονικά με τους κανόνες που αποφασίζει ο νομοθέτης. Παρότι είχαμε δυσκολία να πείσουμε τους φορείς να καταγράψουν τα παιδιά τους, στη συνέχεια να ολοκληρώσουμε την κατάρτιση 130 δημόσιων λειτουργών για την εκπαίδευση υποψήφιων γονέων και να στήσουμε μαθήματα των υποψήφιων γονέων ή αναδόχων, τα προβλήματα ξεπεράστηκαν. Ξεκινήσαμε με 2.200 παιδιά, τώρα είναι 1.400 – βγάλαμε 800 παιδιά από τα ιδρύματα σε σχεδόν 2 χρόνια».

 Η επικαιρότητα (π.χ. η δολοφονία παιδιού στην Κυψέλη, τα παιδιά στην Πάτρα) δείχνει ότι συχνά ο κρατικός μηχανισμός κινείται αργά και αναποτελεσματικά. Μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό;

«Είναι κάτι που με απασχολεί πολύ. Στο παζλ της παιδικής προστασίας υπάρχουν πολλά κομμάτια: η Πολιτεία, η Αστυνομία, η Εισαγγελία, η Δικαιοσύνη, κοινωνικοί λειτουργοί των δήμων, κοινωνικοί σύμβουλοι των περιφερειών. Ο καθένας έχει πολύ διακριτές ευθύνες και αρμοδιότητες. Σίγουρα έχουμε ζητήματα υποστελέχωσης. Από την άλλη, χρειαζόμαστε περισσότερες ηλεκτρονικές διασυνδέσεις. Ενα παράδειγμα: μου τηλεφώνησε ο Πρωθυπουργός για κάποιο σπίτι όπου μεγαλώνουν μόνα τους παιδιά. Πήγα. Σε ένα διαμέρισμα έμεναν 3 μικρά παιδιά. Ηταν μόνα γιατί οι γονείς τους, εδώ και 2 χρόνια, ήταν φυλακισμένοι, η Αστυνομία τους συνέλαβε για εμπόριο ναρκωτικών. Δεν υπήρχε πρόβλεψη ενημέρωσης. Αυτό το αλλάξαμε. Οταν υπάρχει αυτόφωρο από την Αστυνομία ή εκτέλεση ποινής από τον εισαγγελέα, ανασύρεται από το μητρώο η πληροφορία αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα και υπάρχει μέριμνα για αυτά από τον ίδιο φορέα».

Ατομα με αναπηρία βγαίνουν από το σπίτι

Αυτόν τον καιρό ξεκίνησε και το πρόγραμμα «Προσωπικός βοηθός» για άτομα με αναπηρία. Μέχρι τις 30 Μαΐου, άτομα 16-25 ετών με πιστοποιημένη αναπηρία μπορούν να κάνουν αίτηση στο https://prosopikosvoithos.gov.gr/. Ηδη έχουν κατατεθεί 3.000 αιτήσεις, οι 1.000 έχουν οριστικοποιηθεί. Ρωτήσαμε την υφυπουργό τι σημαίνει για την καθημερινότητα κάποιου με αναπηρία η ένταξή του στο πρόγραμμα. «Δικαιώματα και, κυρίως, ότι παίρνει τη ζωή του στα χέρια του. Είναι πολύ σημαντικό το κράτος να μην περιορίζεται στα επιδόματα (διατηρούνται ως έχουν), αλλά να υπάρχουν πολιτικές που βγάζουν τους ανθρώπους από το σπίτι. Να μπορεί να πάει κάποιος στο σουπερμάρκετ, στη δουλειά, να ανοίξει τον υπολογιστή. Γι’ αυτό δημιουργούμε ένα νέο επάγγελμα. Μια τριμελής επιτροπή από ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό και εργοθεραπευτή επισκέπτεται τον ωφελούμενο και κρίνει κατά πόσο και για πόσο χρειάζεται προσωπικό βοηθό. Ανάλογα με την κατανομή των ωρών, ο ίδιος επιλέγει από ηλεκτρονικό μητρώο τον φροντιστή του. Πρόκειται για ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο, το κράτος δεν παρεμβαίνει, ο ωφελούμενος ορίζει τις ανάγκες του και επιλέγει φροντιστή» μας ανέφερε.