Λιανεμπόριο: Πώς θα ψωνίζουμε το 2040

Σου αρέσει μια φούστα, ένα παντελόνι, ένα ζευγάρι παπούτσια και αναρωτιέσαι αν θα σου πηγαίνουν; Τα δοκιμάζεις από το κινητό σου μπαίνοντας στο virtual δοκιμαστήριο και αν τελικά θελήσεις να τα αγοράσεις θα προτιμήσεις την εταιρεία που τα παράγει, αποφεύγοντας τους μεταπωλητές, ενώ θα τα πληρώσεις με σάρωση της ίριδας του ματιού σου.

Είσαι παραγωγός και η συσκευασία του προϊόντων σου δεν είναι «πράσινη»; Είσαι καταδικασμένος!

Τέλειωσε το απορρυπαντικό; No worries. Έχει γίνει ήδη η παραγγελία αυτόματα και μπορείς να δεις σε πραγματικό χρόνο πότε θα είναι σπίτι σου.

Έχεις όρεξη για «αυθόρμητες» και ασυνήθιστες αγορές, για ένα εξατομικευμένο αγοραστικό «ταξίδι» εμπειρίας; Θα πηγαίνεις σε ένα εμπορικό κέντρο όπου με τη βοήθεια της τεχνολογίας θα καθοδηγείσαι μέσα στο κατάστημα. Τα προϊόντα που θα είναι φτιαγμένα μόνο για σένα θα τοποθετούνται αυτόματα σε ψηφιακό καλάθι αγορών μετά την επιλογή τους, ενώ ρομπότ θα χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση αποθεμάτων.

Αυτά – και πολλά ακόμη – δεν αφορούν το μακρινό μέλλον του λιανεμπορίου αλλά το πως θα είναι το 2040, όπως καταγράφονται στη μελέτη προοπτικής «Το οικοσύστημα λιανικής της ΕΕ του μέλλοντος – ένα όραμα για το 2040», που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η μελέτη, η οποία εκτελείται από την κοινοπραξία «Foresight on Demand», ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2021 και θα διαρκέσει έως τέλη του 2022, με στόχο να παρέχει στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σωστή βάση πληροφόρησης για το ευρωπαϊκό οικοσύστημα λιανικής το 2040 και την υποστήριξη πολιτικών ιδίως έναντι των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ).

Κάποια στοιχεία της έρευνας παρουσίασε ο Totti Könnölä, Managing Director Insight Foresight Institute (IFI), στο διεθνές Συνέδριο «Future of Retail 2022» της ΕΣΕΕ.

Πρακτικές και προσωπικές εμπειρίες καταναλωτών

Ο μελλοντικός καταναλωτής αναμένεται να έχει αυξανόμενο έλεγχο σχετικά με τις επιλογές του χάρη στις νέες τεχνολογίες, τη δυνατότητα σύγκρισης και την πρόσβαση σε πληροφορίες.

Θα διεγείρεται όλο και περισσότερο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θα είναι πρόθυμος να μοιραστεί προσωπικά δεδομένα για premium και εξατομικευμένα προϊόντα. Υπολογίζεται ότι το 2040, στην ΕΕ, τουλάχιστον το 10% των καταναλωτών θα μοιράζονται διάφορες μορφές προσωπικών δεδομένων/δεδομένων συμπεριφοράς σε δημιουργικές εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης προκειμένου να απολαμβάνουν εξατομικευμένα σχέδια προϊόντων.

Θα εμφανίζει επίσης έντονη προτίμηση για απλοποιημένες διαδικασίες αγοράς (δεν θα χρησιμοποιεί μετρητά και θα κάνει συναλλαγές χωρίς ταμείο). Το 2040, στην ΕΕ, εκτιμάται ότι το 50% των καταστημάτων τροφίμων δεν θα έχουν ταμείο.

Έλλειψη εργατικού δυναμικού

Από την άλλη πλευρά, οι δημογραφικές προβλέψεις απεικονίζουν ένα μέλλον που η αγορά θα κατευθύνεται από μεγαλύτερους ηλικιακά καταναλωτές, μικρότερες οικογένειες και γενικευμένη έλλειψη εργατικού δυναμικού, που θα επηρεάσει όλους τους τομείς του λιανικού εμπορίου, με ιδιαίτερα σοβαρές επιπτώσεις στα logistics και την αποθήκευση.

Τα μοτίβα της αστικοποίησης ενδέχεται να επηρεάσουν έντονα το οικοσύστημα λιανικής (δηλαδή, οι «πόλεις των 15 λεπτών» και τα περισσότερα καταστήματα εγγύτητας) παρόλο που η ένταση μιας τέτοιας εξέλιξης είναι δύσκολο να προβλεφθεί.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη μεταμορφώνει το λιανεμπόριο

Το τεχνολογικό τοπίο θα κυριαρχείται από την Τεχνητή Νοημοσύνη, την Εικονική Πραγματικότητα και το Διαδίκτυο που θα αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της συνολικής αλυσίδας αξίας λιανικής.

Το 2040, στην ΕΕ, πάνω από το 30% των καταναλωτών θα κάνει βιομετρικές πληρωμές, π.χ. αντιστοίχιση δακτυλικού αποτυπώματος ή σάρωση της ίριδας του ματιού, ενώ το 30% των ηλεκτρονικών πωλήσεων θα γίνεται μέσω των social media.

Επιπλέον, το 2040, στην ΕΕ, πάνω από το 80% των λιανοπωλητών μόδας θα έχουν εικονικά δοκιμαστήρια που επιτρέπουν στον καταναλωτή να ανεβάζει φωτογραφία του σώματος του και να παίρνει μια ιδέα για το πώς φαίνεται ένα ρούχο πάνω του χωρίς να το δοκιμάσει πραγματικά.

Παράλληλα, οι περισσότερες από τις μισές αλυσίδες σούπερ μάρκετ θα χρησιμοποιούν ρομπότ σάρωσης ραφιών για τη λήψη αναλυτικών δεδομένων για τις ελλείψεις προϊόντων.

Το 2040, στην ΕΕ, τα περισσότερα μεγάλα εμπορικά κέντρα θα μετατραπούν σε κέντρα retailtainment, όπου οι εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων θα δημιουργούν εμπειρίες για να προωθήσουν τις μάρκες τους (π.χ. παιχνίδια με ολογραφικές συσκευές αναπαραγωγής, ζωντανή μουσική, master classes, διαδραστικά παιχνίδια κ.λπ.

Ηλεκτρονικό εμπόριο

Το ηλεκτρονικό εμπόριο θα επωφεληθεί από τις νέες εφαρμογές (εργαλεία φωνητικού βοηθού, έξυπνες συσκευές για ηλεκτρονικές αγορές), οι μεγάλοι λιανοπωλητές από την ανάλυση δεδομένων και την προγνωστική ανάλυση, τα logistics και η αποθήκευση από εφαρμογές just-in-time για εξοικονόμηση χρόνου και έξοδα διαχείρισης.

Είναι πιθανό ότι ο διαχωρισμός μεταξύ φυσικών και ψηφιακών καναλιών θα μειωθεί στο μέλλον.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, με την υποστήριξη των κοινωνικών δικτύων (ιδιαίτερα στη μόδα, την υγειονομική περίθαλψη, την αγορά μεταπώλησης και τα προϊόντα παντοπωλείου).

Logistics

Τα logistics και οι παραγωγοί θα επωφεληθούν από τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, προωθώντας την τάση προς τεχνολογίες εξοικονόμησης κόστους και διαδικασίες παραγωγής.

Νέα τμήματα της αγοράς, όπως αποθήκευση κατά παραγγελία, σημεία πώλησης και «σκοτεινά» καταστήματα πρόκειται να ευδοκιμήσουν, υποκινούμενα από τις διαδικτυακές αγορές και την πίεση για γρήγορους χρόνους παράδοσης.

Αντίθετα, οι τάσεις για αυτοματοποίηση στα κέντρα αποθήκευσης μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την απασχόληση, ενώ η ανάπτυξη των πωλήσεων απευθείας προς τους καταναλωτές ενδέχεται να μειώσουν τον κύκλο εργασιών των χονδρέμπορων και των καταστημάτων λιανικής, καθώς και το εργατικό δυναμικό. Οι πωλήσεις γνωστών brands απευθείας στον καταναλωτή θα αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 30% των συνολικών πωλήσεων το 2040.

Επιπλέον, οι αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα από αυξημένους κινδύνους ακραίων καιρικών συνθηκών πρέπει να ληφθούν υπόψη.

«Πράσινες» αγορές και άνοδος των μεταχειρισμένων ειδών

Όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι καταναλωτές θα έχουν ολοένα και μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξανόμενα μερίδια αγοράς για μεταχειρισμένα προϊόντα, ειδικά στη μόδα και σε υιοθέτηση πράσινων ετικετών και εμπορικών σημάτων γνωστών για τη μείωση των απορριμμάτων, τόσο από μεγάλους λιανοπωλητές, όσο και από παραγωγούς. Εκτιμάται ότι το 2040, στην ΕΕ, περισσότερο από το 50% των μη διαρκών αγαθών στην αγορά θα έχει βιώσιμη συσκευασία.

Με τις περιβαλλοντικές ανησυχίες να αυξάνονται σε αστικό επίπεδο, ενδέχεται να επιβληθούν περιορισμοί στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας (κυρίως στο τελευταίο μίλι) με πιθανές απαγορεύσεις στα ρυπογόνα οχήματα (επιβολή στόλων μηδενικών εκπομπών).