Top Gun: Ο Τομ Κρουζ, ο Εβαρίστ Γκολουά και ο χρόνος…

Λένε πως «η πηγή της ώριμης ανδρικής ηλικίας είναι τα παιδικά χρόνια». Ίσως για αυτό, σε όλους της γενιάς μου, αρέσει τόσο πολύ το σίκουελ του TOP GUN: Maverick που βγήκε προσφατα στη μεγάλη οθόνη. Γιατί μας θυμίζει τις ξέγνοιαστες παιδικές στιγμές με τις οποίες μας έχει ανεξίτηλα προικίσει η ανεπανάληπτη δεκαετία του 80. Τότε που ο Τομ Κρουζ, ως νεαρός ιπτάμενος αξιωματικός του ναυτικού, με το όνομα Pete Mitchel και το αεροπορικό προσωνύμιο “Maverick” ανταγωνιζόταν με το ψυχολογικό εναντιομερές του ναρκισσισμού του, τον ομοιόβαθμό του Tom “Iceman” Kazansky, τον οποίο υποδύεται και στις δύο ταινίες ο Βαλ Κίλμερ, για τον τίτλο του καλύτερου πιλότου τoυ σχολείου αεροπορικής τακτικής “TOP GUN”. Ο τελευταίος παγιδευμένος στο δίχτυ ενός υπερτονισμένου ναρκισσισμού, ικανού, όπως υποδηλώνει και το μεσωνύμιο του, να παγώνει όλες τις εκφάνσεις του «σχετίζεσθαι». Ο πρώτος πιασμένος στο δίχτυ της απώλειας του επίσης αεροπόρου πατέρα του, κάτω από αδιευκρίνιστες, ως προς τον ηρωισμό ή την προδοτική ανικανότητά του συνθήκες.

«ὦ Φοῖβε, ποῖ μ᾽ αὖ τήνδ᾽ ἐς ἄρκυν ἤγαγες χρήσας, ἐπειδὴ πατρὸς αἷμ᾽ ἐτεισάμην» («Φοίβε, τί δίχτυ πάλι μου έστησε ο χρησμός σου, αφού του πατέρα μου πήρα πίσω το αίμα»), όπως έβαλε ο Ευριπίδης των Ορέστη να λέει στην Ιγιγένεια εν Ταύροις.

Οι δυο τους συναντιούνται πάλι, 36 χρόνια μετά, με τον “Iceman” να έχει φτάσει στον βαθμό του Αντιναυάρχου, Διοικητή του Στόλου του Ειρηνικού, ενώ ο “Maverick” παραμένει στάσιμος στον βαθμό του Πλοιάρχου. Στάσιμος, όμως παρέμεινε και ο χρόνος για τον Tομ Κρουζ, ο οποίος, ως άλλος Ντόριαν Γκρέυ, θαρρείς πως μένει ανέγγιχτος από τις δεκαετίες που πέρασαν, οι οποίες λες και αφήνουν τις ρυτίδες τους, αντί για το πρόσωπό του, σε κάποιο φανταστικό οσκαρουαλντικό πορτραίτο. Ο πίνακας, όμως αυτός της αποτύπωσης της αδυσώπητης φθοράς του χρόνου, δεν είναι κάποιος ζωγραφικός καμβάς αλλά το πρόσωπο του παλαιού αντιπάλου του και πλέον φίλου του, “Iceman”, το πρόσωπο και η υγεία του ίδιου του Βαλ Κίλμερ, ο οποίος έχοντας προσβληθεί από καρκίνο του τραχήλου, τόσο στην πραγματική ζωή, όσο και στον ρόλο που υποδύεται, αδυνατεί πλέον να μιλήσει. Σε αυτόν τον ναρκισσιστικό αντικατοπτρισμό του συναντά ο Τομ Κρουζ, ξανά τη Νέμεση του, καθώς δεν είναι τυχαίο που ο κινηματογραφικός αεροπόρος Kazansky μοιράζεται το ίδιο μικρό όνομα με τον πραγματικό Tom Cruise, σε ένα ρακεμικό μείγμα κινηματογραφικής και ρεαλιστικής εκδραμάτισης των παραυτοκτονικών συμπεριφορών και των, εξίσου ασυνείδητων, φόβων θανάτου. Εκεί, στο πανί της μεγάλης οθόνης, ανταμώνουμε και εμείς την άτεγκτη υπενθύμιση της φθοράς του χρόνου που παίρνει μαζί του τις παιδικές στιγμές, τα απεριόριστα μελλοντικά ενδεχόμενα και τους αγαπημένους μας.

Στην αρχή, οι δύο αξιωματικοί, ανταλλάσσουν μηνύματα στα iphone τους, σε μια υπόρρητη υπενθύμιση πως όταν πρωτοσυζητούσαμε τις αερομαχίες τους με τους συμμαθητές μας, στο δημοτικό, δεν υπήρχαν ούτε κινητά ούτε sms. Στις επόμενες σκηνές καταλαβαίνουμε γιατί δεν μιλούνε τηλεφωνικώς. Γιατί o καρκίνος και οι επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει τις φωνητικές χορδές του “Iceman” o οποίος διατυπώνει τις σκέψεις του είτε γραπτώς, είτε με τη βοήθεια μιας συσκευής Τεχνητής Νοημοσύνης, παρόμοιας με αυτήν που χρησιμοποιούσε για να «μιλήσει» ένα άλλο είδωλο των μαθητικών μας χρόνων, ο συγγραφέας του «Χρονικού του χρόνου», ο Stephen Hawking.

Όταν συναντιούνται πάνε να ξεκινήσουν την ίδια πάλι κουβέντα που τους απασχολούσε και το 1986 «Ποιος από τους δυο μας είναι ο καλύτερος πιλότος;». «Είσαι ο καλύτερος, αλλά μόνον επειδή δεν έχω χρόνο», απαντά ο Τομ Κρουζ, ακριβώς όπως είχε πει ο, παραυαυτοκτονικός στη χρήση αλκοόλ και εξίσου ικανός με τον “Maverick”, στην κατάκτηση των γυναικών, Τζορτζ Μπεστ στον Γιόχαν Κρόιφ. «Δεν έχω χρόνο», όπως έγραφε ο μεγάλος μαθηματικός Εβαρίστ Γκαλουά, το τελευταίο πυρετωμένο βράδυ πριν τη μοιραία μονομαχία που του κόστισε τη ζωή στα 21 του χρόνια. Αντίθετα με αυτόν, ο Τομ Κρουζ αρνείται και να πεθάνει και να γεράσει και αποχαιρετά τον ναρκισσιστικό αυτομορφισμό του στην κηδεία του “Iceman”. Ακριβώς όπως και η οριστικά χαμένη παιδική μας ηλικία, ποτέ δεν πίστεψε ούτε ότι θα γεράσει ούτε ότι θα πεθάνει, ούτε πόσο πονάνε –πραγματικά- οι νεκρικοί αποχαιρετισμοί αγαπημένων, αλλά παραμένει παντοτινά πιασμένη στην πολιτισμική αφέλεια των 80’s. Ως άλλος Τζέιμς Μποντ που εξακολουθεί να νεάζει καθηλωμένος στον βαθμό του Πλωτάρχη, ζώντας και αφήνοντας τους άλλους να πεθαίνουν. “Live and let die”, όπως κάνει ο Pete “Maverick” Mitchel, μέσα από το κόκπιτ του αεροσκάφους του, που σαν ατσάλινος εξωσκελετός ενός ανθρωπόμορφου, παράξενου, ιπτάμενου εντόμου προσπαθεί να τον κρατήσει αλώβητο στους ατέρμονες ελιγμούς μιας ατελείωτης αερομαχίας ενάντια στους φυσικούς νόμους της φθοράς.

Φοιτητής, ακόμη, της ιατρικής, με θυμάμαι να παρακολουθώ την κλινική εξέταση ενός πάσχοντος από, τη νόσο του Parkinson. Ο ασθενής ήταν κοντά στην τωρινή ηλικία του Βαλ Κίλμερ και στα νιάτα του ήταν και εκείνος, αληθινός, αεροπόρος. Τον γνώριζα και προτού αρρωστήσει, τότε που οι δελτοειδείς του φούσκωναν υπερήφανοι σαν επώμια ρωμαϊκής πανοπλίας. Τώρα, με τη σκυφτή παρκινσονική στάση και προσπαθώντας να τιθασεύσει τις δυστονικές του κινήσεις ακούει την επίκουρη καθηγήτρια να τον επιπλήττει για τις αυθαίρετες υπερβάσεις του στο φαρμακευτικό σχήμα. ‘Εγώ, κυρία μου, ήμουν αξιωματικός, δε συμμορφώνομαι με τις υποδείξεις σας!’ απαντά. ‘Δεν έχει σημασία τι ήσαστε πριν, τώρα είστε άρρωστος και θα συμμορφωθείτε με την ασθένειά σας!’ είναι τα λόγια της γιατρού. ‘Ο αξιωματικός, κυρία μου, παραμένει πάντα αξιωματικός!’ δίνει τέλος στη συζήτηση. Όταν ο ‘αρχιστράτηγος του Ειρηνικού’, ο νικητής των Ιαπώνων, ο Ντάγκλας Μακ Άρθουρ, κλήθηκε -μετά τον πόλεμο της Κορέας και αφού του είχε αφαιρεθεί η αρχηγία- να δώσει αναφορά στο Κογκρέσο, έκλεισε τον λόγο του με την αποστροφή: ‘Old warriors never die, they just faint out’…(Οι παλιοί πολεμιστές δεν πεθαίνουν ποτέ, απλά ξεθωριάζουν)

* Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD, Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Παν/μιου Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ, Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας