Πιερρακάκη, σταμάτα το τρένο να κατέβουμε

Όσοι γεννήθηκαν τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 βρίσκονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες για την ιστορία της ανθρωπότητας καταστάσεις. Η τελευταία δεκαετία, με κορύφωση τα 2,5 χρόνια της πανδημίας, η οποία επιτάχυνε την εξ αποστάσεως εργασία, εκπαίδευση και εξυπηρέτηση του πολίτη, χαρακτηρίζεται από καταλυτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής όλων των ανθρώπων.

Οι άνω των 50 ετών έζησαν τις ερωτήσεις από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους μπροστά στην ασπρόμαυρη τηλεόραση στις αρχές του ’70 «τώρα που τρώμε μας βλέπει ο παρουσιαστής;», «στην Αθήνα βλέπω τον εκφωνητή των ειδήσεων, όταν πηγαίνω στη Μεσσηνία τον ξαναβλέπω, πως συμβαίνει αυτό;». Σήμερα είναι αυτοί που νοιώθουν αγωνία και δυσκολία να ανταποκριθούν στις εξελίξεις. Τα λογισμικά δεν καταγράφουν την απογοήτευση και την αγωνία τους. Τη στιγμή που -ορθά- οι τεχνοκράτες πανηγυρίζουν μια νέα εξέλιξη στον ψηφιακό κόσμο, κάποιοι συμπολίτες τους, χωρίς ψηφιακές δεξιότητες οδηγούνται στο περιθώριο, αδυνατώντας να παρακολουθήσουν τις νέες εφαρμογές. Πρόκειται για τις γενιές του ψηφιακού αναλφαβητισμού.

Το 14,9% των νοικοκυριών στην Ελλάδα, δηλαδή 616.000 νοικοκυριά δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία τους. Οι 4 στους 10 πολίτες δεν πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές αγαθών ή υπηρεσιών. Το 46% δεν χρησιμοποιεί ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές. Το 16,8% δεν χρησιμοποιεί εφαρμογές όπως Skype, Messenger, Viber, Whats App, Snapchat. To 45% των πολιτών ηλικίας 16-74 ετών δεν έκανε χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (ΕΛΣΤΑΤ, από 4/2020 έως 3/2021).

Η επικοινωνία με το Κράτος και τις Υπηρεσίες του (Υπουργεία, φορείς κοινωνικής ασφάλισης, φορολογικές αρχές, πολεοδομίες), αλλά και τον ιδιωτικό τομέα απαιτούν εγκράτεια γνώσεων για το διαδίκτυο. Οι γενιές λοιπόν άνω των 50 πελαγοδρομούν μιας και οι πληροφοριακοί αυτοκινητόδρομοι δεν έχουν ούτε παράδρομους, ούτε χώρους στάθμευσης. Η απάντηση του ανταποκριτή προτρέπει «βρείτε ένα νέο μέλος της οικογένειάς σας να σας κατεβάσει την εφαρμογή, να σας ολοκληρώσει τη διαδικασία». Η απογοήτευση του αιτούντος ολοκληρώνεται, όταν τα παιδιά ή τα εγγόνια τους αναφωνούν «καλά ρε μπαμπά, μαμά, παππού, γιαγιά δεν ξέρεις να κάνεις ένα ticketing;». Ακόμα και οι μετακινήσεις με το ΜΕΤΡΟ απαιτούν επικοινωνία με τα απρόσωπα μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων και καρτών, μιας και με ιδιαίτερη σπουδή έκλεισαν τα περισσότερα εκδοτήριά του. Το 2015 εργάζονταν 165 εκδότες εισιτηρίων, σήμερα μόλις 35.

Το Κράτος από την πλευρά του διευκολύνει με τηλεφωνικές Υπηρεσίες (π.χ. 1555), όσους δυσκολεύονται να λειτουργήσουν στο νέο ψηφιακό περιβάλλον, γεγονός που αναντίρρητα διευκολύνει τους πολίτες. Η φροντίδα του όμως δεν θα πρέπει να σταματά σε έναν απομακρυσμένο ανταποκριτή. Χρειάζεται να συναντήσει τους άνω των 50 ετών πολίτες σε ενορίες ψηφιακής γνώσης και φροντίδας. Η φροντίδα θα περιλαμβάνει την ενθάρρυνση και την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, ότι όλοι δικαιούνται, με σχετική βοήθεια να συμμετάσχουν στα οφέλη αυτού του νέου κόσμου. Την εξοικείωση με τα λογισμικά και τις εφαρμογές στους υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα. Αρκετοί Δήμοι είναι γεγονός ότι προσφέρουν αυτή τη βοήθεια. Λίγοι όμως δημότες αξιοποιούν αυτή τη δυνατότητα των προγραμμάτων της δια βίου μάθησης για μεσήλικες και υπερήλικες. Οι σημερινοί τριαντάρηδες και σαραντάρηδες θα έλθουν και αυτοί σε 20 χρόνια – μάλλον νωρίτερα! – στη θέση να προστρέξουν σε βοήθεια, με την ιλιγγιώδη ταχύτητα που τρέχει ο ψηφιακός κόσμος.

Οι άνω των 50 ετών, δηλαδή 4.200.000 πολίτες, ζουν σε ένα περιβάλλον αυξημένων απαιτήσεων, στο οποίο οι βασικές ψηφιακές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη χρήση του διαδικτύου και των εφαρμογών στα κινητά τηλέφωνα απουσιάζουν σε μεγάλη κλίμακα. Αναρίθμητοι από αυτούς, συχνά, έχουν κάνει τη σκέψη να αναφωνήσουν «Πιερρακάκη, σταμάτα το τρένο να κατέβουμε!». Χρέος όλων μας, πρωτίστως του Κράτους, είναι αυτό να μην συμβεί ποτέ!

* Ο κ. Μανώλης Γ. Αντωνόπουλος είναι Δικηγόρος – DEA στο δημόσιο δίκαιο Παν. René Descartes (PARIS V), πτυχιούχος πολιτικών επιστημών