Αφρική: Πώς τα πολλά παιδιά βλάπτουν την οικονομία…

Οι χώρες στην υποσαχάρια Αφρική έχουν τα υψηλότερα ποσοστά γονιμότητας στον κόσμο, αλλά και από τα πιο χαμηλά κατά κεφαλήν εισοδήματα.

Ο Νίγηρας βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με 6,7 γεννήσεις ανά μητέρα, ενώ το κοντινό Μάλι και το Τσαντ είναι μεταξύ εκείνων που βρίσκονται κοντά. Με 5,2 παιδιά ανά γυναίκα, περισσότερο από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου των 2,4, η Νιγηρία βρίσκεται σταθερά στις 10 πρώτες θέσεις του κόσμου. Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν μάλιστα, ότι ο αριθμός των Νιγηριανών θα υπερδιπλασιαστεί έως το 2050, στα 450 εκατομμύρια, καθιστώντας την την τρίτη θέση στον κόσμο πολυπληθέστερη χώρα.

Όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, αυτό το τμήμα της Δυτικής Αφρικής αποτελεί την κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού, ένας τίτλος που προηγουμένως έπεφτε στην Κίνα, την Ινδία ή τη Νοτιοανατολική Ασία – καθεμία από τις οποίες έγινε οικονομική δύναμη.

Η αύξηση του πληθυσμού αυτών των περιοχών οδηγήθηκε εν μέρει από αυτό που είναι γνωστό ως μετάβαση στη γονιμότητα.

Διαβάστε επίσης – Η καθυστέρηση στην τεκνοποίηση και η εξέλιξη των δεικτών γονιμότητας

Τα οικονομικά της γονιμότητας

Τότε είναι που τα ποσοστά γονιμότητας διαμορφώνονται στο ποσοστό αναπλήρωσης των περίπου 2,1 γεννήσεων ανά γυναίκα, κάτι που σταθεροποιεί τον πληθυσμό και συνδέεται στενά με την ανάπτυξη, την ανάπτυξη και τη μείωση της φτώχειας. Χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας σημαίνει υψηλότερη διάμεση ηλικία, πράγμα που σημαίνει μεγαλύτερος εργαζόμενος πληθυσμός που κερδίζει και εξοικονομεί χρήματα. Μια μεγαλύτερη βάση αποταμίευσης τείνει να επιφέρει χαμηλότερα επιτόκια, τα οποία βοηθούν τις χώρες να κατασκευάσουν υποδομές όπως δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και δρόμους.

Διαβάστε επίσης – Ο πληθυσμός της γης πρόκειται να μειωθεί για πρώτη φορά, το 2100 λόγω υπογονιμότητας

Πολλές χώρες σε όλη την Αφρική έχουν ήδη κάνει βήματα προς τη μείωση των ποσοστών γονιμότητας. Όμως, η Νιγηρία -όπου ζουν περίπου 1 στους 7 Αφρικανούς και η μεγαλύτερη εθνική οικονομία της ηπείρου-  απέχει πολύ από την «ανατροπή» της πληθυσμιακής της ισορροπίας. Το έθνος ξόδεψε 18,2 εκατομμύρια δολάρια για τον οικογενειακό προγραμματισμό το 2019, σύμφωνα με στοιχεία από το FP2030, μια παγκόσμια συνεργασία που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ. Αυτό είναι περίπου το ένα έβδομο του Πακιστάν, μια χώρα με παρόμοιο πληθυσμό αλλά με ποσοστό γονιμότητας 3,4.

Φέτος, ο Πρόεδρος Muhammadu Buhari ίδρυσε το Εθνικό Συμβούλιο για τη Διαχείριση Πληθυσμού, τονίζοντας «την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης του διαρκώς υψηλού ποσοστού γονιμότητας της Νιγηρίας, μέσω της επέκτασης της πρόσβασης στον σύγχρονο οικογενειακό προγραμματισμό».

Οικογενειακός προγραμματισμός

Περισσότεροι άνθρωποι σημαίνει ανάγκη για περισσότερα σχολεία, δασκάλους, νοσοκομεία και άλλες ζωτικής σημασίας υποδομές. Χωρίς αυτά τα «κρίσιμα συστατικά», η οικονομική πρόοδος είναι πιθανό να υποφέρει, λέει στο Bloomberg ο Alex Ezeh, καθηγητής παγκόσμιας υγείας στο Πανεπιστήμιο Drexel στη Φιλαδέλφεια: «Ο ρυθμός ανάπτυξης που έχουμε στις χώρες της Δυτικής Αφρικής είναι πολύ υψηλός για να τους επιτρέψει να κάνουν τις απαραίτητες επενδύσεις στην ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου για τη βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων και της ανάπτυξης».

Σε μέρη όπως το Μάλι και το Τσαντ, όπου ο πληθυσμός αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό περίπου 3%, ο αριθμός των ανθρώπων διπλασιάζεται κάθε τέταρτο του αιώνα. Στη Νιγηρία, η αύξηση του πληθυσμού είναι περίπου 2,5%. Δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια ή νερό και παρατηρείται έλλειψη χρηματοδότησης για την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και τις υποδομές.

Συνθήκες ακραίας φτώχειας

Περίπου τα τέσσερα δέκατα του πληθυσμού της Νιγηρίας, άνω των 200 εκατομμυρίων, ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας – που ορίζεται ως επιβίωση λιγότερο από 2,15 δολάρια την ημέρα – ενώ 3 στους 10 ήταν ευάλωτοι για πτώση σε αυτό το επίπεδο, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερους ανθρώπους κάτω από το όριο της φτώχειας, σε απόλυτες τιμές, από οποιαδήποτε άλλη χώρα στη Γη, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, η οποία έχει πληθυσμό επτά φορές μεγαλύτερο.

Η Νιγηρία φιλοξενεί το ένα πέμπτο των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο στον κόσμο. Οι μισοί ενήλικες είναι άνεργοι, αριθμός που εκτινάσσεται στα δύο τρίτα για τους νεότερους των 34 ετών, που αποτελούν και την πλειοψηφία του πληθυσμού. Η ανεργία των νέων τροφοδοτεί μια ακμάζουσα βιομηχανία απαγωγών για λύτρα, με ένοπλες συμμορίες νεαρών ανδρών που απαγάγουν ανθρώπους από αυτοκινητόδρομους ή ολόκληρα σχολεία με εκατοντάδες παιδιά.

Μια ιστορία δύο χωρών

Όπως αναφέρει το Bloomberg, η Νιγηρία είναι από πολλές απόψεις μια ιστορία δύο χωρών. Μια μελέτη του 2019 σε 23.000 Νιγηριανές γυναίκες διαπίστωσε ότι το συνολικό ποσοστό γονιμότητας της εθνοτικής ομάδας Hausa-Fulani που κυριαρχεί στον κατά κύριο λόγο μουσουλμανικό βορρά ήταν 8,02, σε σύγκριση με 4,91 και 4,43, αντίστοιχα, για τους Igbo και Yoruba που είναι συγκεντρωμένοι στο νότο. Οι βόρειες πολιτείες έχουν τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας, παιδιών εκτός σχολείων και μητρικής θνησιμότητας στη Νιγηρία, μαζί με τα χαμηλότερα επίπεδα αλφαβητισμού και τη σοβαρότερη ανασφάλεια.

Ο Τσαρλς Ρόμπερτσον, επικεφαλής οικονομολόγος στην επενδυτική τράπεζα Renaissance Capital, κάνει τη σύνδεση μεταξύ της γονιμότητας και της οικονομικής ανάπτυξης στο βιβλίο του «The Time-Traveling Economist: Γιατί η εκπαίδευση, ο ηλεκτρισμός και η γονιμότητα είναι κλειδί για την απόδραση από τη φτώχεια». Οι χώρες αναπτύσσονται ταχύτερα όταν τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας αυξάνουν τη διάμεση ηλικία μεταξύ των 20 και των αρχών των 30, όταν οι άνθρωποι εργάζονται και αποταμιεύουν περισσότερο. «Αλλά πρέπει πρώτα να έχεις την εκπαίδευση γιατί καμία αναλφάβητη χώρα δεν έχει γίνει ποτέ πλούσια», έγραψε. «Και πρέπει να εκπαιδεύσετε ιδιαίτερα τις γυναίκες».

Αυτό δεν συμβαίνει στη Νιγηρία, η οποία ξοδεύει περίπου το 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της στην εκπαίδευση, περίπου το ένα τρίτο του δείκτη αναφοράς της Unesco. Οι δάσκαλοι απεργούν τακτικά επί μήνες κάθε φορά για απλήρωτους λογαριασμούς και τα σχολεία σε όλη την περιοχή υποχρηματοδοτούνται θλιβερά.

Πού «σκοντάφτει» ο οικογενειακός προγραμματισμός

Ο οικογενειακός προγραμματισμός είναι ένα ευαίσθητο θέμα, για πολιτιστικούς, θρησκευτικούς αλλά και ολέθριους ιστορικούς λόγους

Οι πολιτικοί υποστηρίζουν την ταχεία αύξηση του πληθυσμού, επειδή «τους βοηθά να αντλήσουν περισσότερους πόρους», λέει ο Ezeh, ο οποίος γεννήθηκε στη Νιγηρία. «Δεν έχει σημασία αν είναι πεινασμένοι ή φτωχοί ή αναλφάβητοι, δεν έχει σημασία για αυτούς».

«Οι πολιτικές ελίτ θα σας πουν ότι είναι η θρησκεία μας, και τους λέω ότι δεν είμαστε πιο καθολικοί από την Ισπανία ή την Ιταλία, δεν είμαστε πιο ισλαμιστές από την Ινδονησία», λέει. Αναφέρει το Μπαγκλαντές – μια μουσουλμανική κοινωνία που αναφέρεται ευρέως ως πρότυπο για τις αφρικανικές χώρες – η οποία μείωσε γρήγορα το ποσοστό γονιμότητάς της στο 2 σήμερα, από σχεδόν 7 τη δεκαετία του 1970. «Δεν είναι θέμα θρησκείας ή πολιτισμού».

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η ανάπτυξη καθοδηγείται κατά κύριο λόγο από τον Βορρά, όπου οι παραδόσεις, όπως ο γάμος των εφήβων και η πολυγαμία, έχουν κάνει από καιρό κανόνα τις μεγάλες οικογένειες.