Απόρρητο και ανασφάλεια

Η σύγκρουση γύρω από τη διαχείριση των ζητημάτων που αφορούν το απόρρητο των επικοινωνιών δεν αφορά απλώς την επικαιρότητα της πολιτικής αντιπαράθεσης. Ούτε μόνο την ανάγκη να απαντηθούν ανοιχτά ερωτήματα σε σχέση με τις υποκλοπές. Αποτυπώνει και μια βαθύτερη ένταση που διαπερνά τις φιλελεύθερες δημοκρατίες.

Στο έναν πόλο βρίσκεται η προστασία του απορρήτου, κομμάτι ενός φάσματος δικαιωμάτων που αφορούν τη δυνατότητα του ατόμου, ως ιδιώτη και ως πολίτη, να επικοινωνεί και να δρα χωρίς η δράση και η επικοινωνία του να τυγχάνουν καταγραφής ή επιτήρησης. Είναι η ανάγκη να αγνοεί το κράτος τι κάνει ο πολίτης ως αναγκαία συνθήκη ελευθερίας και κατ’ επέκταση δημοκρατίας.

Στον άλλο πόλο βρίσκεται, η εξαρχής παρούσα αλλά διαρκώς διογκούμενη ανάγκη των υπηρεσιών ασφαλείας να επιτηρούν και να γνωρίζουν, τάση που έγινε ακόμη πιο έντονη εντός, που συνηθίσαμε να ονομάζουμε «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Στο όριό της είναι μια λογική που λέει «και τι σε πειράζει εάν επιτηρείσαι, εάν δεν έχεις κάνει κάτι κακό;».

Η δυνατότητα παρακολούθησης πολιτών για λόγους εθνικής ασφαλείας – και όχι εντός της διερεύνησης εάν διαπράχθηκαν συγκεκριμένα αδικήματα – αποτελεί, είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι, μια ιδιότυπη θεσμικά κατοχυρωμένη «κατάσταση εξαίρεσης» που εμπεριέχει μια καταστατική δυνατότητα κρατικής αυθαιρεσίας, όσες ασφαλιστικές δικλίδες εκ των υστέρων ενημέρωσης προστεθούν.

Εκτός και εάν θεωρούμε μηχανισμό θεμιτής (αυτο)πειθάρχησης των πολιτών τη διαρκή επίγνωση της επιτήρησής τους.

Για να ξεφύγουμε από το στενό και σε ορισμένες πλευρές αδιέξοδο πλαίσιο της συζήτησης περί εγγυήσεων και ασφαλιστικών δικλίδων θα ήταν προτιμότερο να δούμε την άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφαλείας και μόνο ως μια θεσμική ανορθογραφία που πρέπει επιτέλους να διορθωθεί.

Δηλαδή, η άρση του απορρήτου να γίνεται πλέον μόνο στο πλαίσιο της διερεύνησης εάν διαπράχθηκαν αδικήματα (που άλλωστε περιλαμβάνουν και τις «απειλές κατά της εθνικής ασφάλειας»), με τους όρους και τις εγγυήσεις που ισχύουν.