Η επένδυση του Βόλου

Αν σκεφτούμε πρόχειρα ποιες ήταν οι οικονομικές μας σχέσεις με την Ιαπωνία, αυθόρμητα θα μας έρθει στον νου το χτίσιμο πλοίων στα υπέροχα ιαπωνικά ναυπηγεία, οι εισαγωγές ηλεκτρικών συσκευών και αυτοκινήτων και βέβαια τα δάνεια που είχαν συνδεθεί με το γιεν, στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Αυτό που μας «πονάει» σε αυτή τη σχέση με την τρίτη οικονομική δύναμη του πλανήτη είναι όμως η επένδυση που χάσαμε στα μέσα της δεκαετίας του ’90.

Η Ελλάδα είχε καταφέρει κάτι από μόνο του απίστευτο. Να βρίσκεται εγκατεστημένη στη χώρα μας, εν προκειμένω στον Βόλο, μια μονάδα συναρμολόγησης αυτοκινήτων, ενός από τους leader της παγκόσμιας αγοράς. Πρόκειται για κάτι που δεν είχε προηγούμενο και δεν επαναλήφθηκε έκτοτε για παραγωγική μονάδα. Ενας επιχειρηματίας, ο Ν. Θεοχαράκης, κατάφερε να πείσει τους Ιάπωνες και να ανοίξει το 1979 το πρώτο από τα 48 εργοστάσια της ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας Nissan. Φανταστείτε το σκηνικό, παράγονταν αυτοκίνητα στην Ελλάδα που δεν χρειαζόταν να πληρωθούν τέλη εκτελωνισμού κατά την πώλησή τους στην εγχώρια αγορά. Μόνο ο αναλογών φόρος. Δούλευαν σε αυτό μερικές εκατοντάδες εργαζόμενοι και γύρω από το εργοστάσιο είχαν στηθεί μια σειρά από ντόπιες επιχειρήσεις.

Επιπλέον, η μικρή Ελλάδα μπορούσε να εξάγει αυτοκίνητα! Μάλιστα η ιαπωνική εταιρεία σχεδίαζε να το επεκτείνει, καλύπτοντας μέσω του Βόλου όλη την Ευρώπη. Κι όμως καταφέραμε να το κλείσουμε. Για την ακρίβεια αφήσαμε να μας το «κλέψουν» γιατί την πιο κρίσιμη στιγμή της απόφασης, το 1995, αν το εργοστάσιο θα συνεχίσει στην Ελλάδα, οι έλληνες πολιτικοί (της κεντρικής και της τοπικής πολιτικής σκηνής) απείχαν, στο πλαίσιο της «σκληρής» αντιμετώπισης του… κεφαλαίου. Αντίθετα οι βρετανοί της Μάργκαρετ Θάτσερ τους έπεισαν ότι θα βρουν καλύτερο οικονομικό περιβάλλον στη Μεγάλη Βρετανία και έκτοτε (μέχρι και σήμερα, 28 χρόνια μετά) λειτουργεί – η μονάδα του Βόλου – στο Σάντερλαντ.

Πρόκειται για μία από τις πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας που χάθηκε λόγω της άρνησης του πολιτικού προσωπικού να συνεργαστεί με τους επενδυτές. Από αυτές που θα έπρεπε να διδάσκονται στα σχολεία και τα πανεπιστήμιά μας ως παράδειγμα προς αποφυγή.

Δεν ξέρω αν ένα τέτοιο περιστατικό σαν αυτό της επένδυσης στον Βόλο, έστω και σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά, επιτρέπει στους Ιάπωνες να μας πάρουν στα σοβαρά. Προσωπικά αμφιβάλλω. Αλλά αν είναι να συμβεί, μόνο σε αυτή τη φάση της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσαν να «επιστρέψουν» με κάποια μορφή ιάπωνες επενδυτές στην Ελλάδα. Ισως το αφήγημα ότι μια σειρά από πολυεθνικές-κολοσσούς συνδέουν αυτήν την περίοδο τις τύχες τους με την Ελλάδα να είναι ένα καλό επιχείρημα.

Αυτό θα συμβεί αν πιστέψουν επίσης ότι μια φιλοεπενδυτική κυβέρνηση θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά τις προσεχείς εκλογές. Το παράδειγμα της μεγάλης ιαπωνικής επένδυσης της δεκαετίας του 1990 έδειξε ότι στην εξίσωση του ρίσκου μπαίνει η ποιότητα όχι μόνον της κυβέρνησης, αλλά και της αντιπολίτευσης. Ενας καλός πρωθυπουργός κάνει τη διαφορά. Ωστόσο, αλλιώς βλέπουν αγορές και επενδυτές – και προφανώς οι ιάπωνες επενδυτές – μια χώρα στην οποία η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία φέρνει αλλαγές αλλά δεν διαλύει τα πάντα και αλλιώς μια χώρα όπου η αντιπολίτευση φεύγει από τις ράγες της λογικής…