Αγρότισσα: Ο ρόλος και η θέση της στον πρωτογενή τομέα

Κράτησε ζωντανή την ελληνική ύπαιθρο. Στήριξε την οικογένεια δουλεύοντας σκληρά από τα αχάραγα στο χωράφι, στο στάβλο και στο νοικοκυριό της. Διαφύλαξε τις λαϊκές παραδόσεις. Αυτή είναι η Ελληνίδα αγρότισσα των παλαιότερων γενιών.

Σήμερα, η νέα αγρότισσα – παρά τις όποιες δυσκολίες – είναι αυτή που προσθέτει στις παραπάνω ασχολίες και την αξιοποίηση των αγροτικών προγραμμάτων, δράσεων, καινοτομεί και εξελίσσεται. Κάνει ένα βήμα παραπέρα, διαχειρίζεται την αγροτική γη, καταρτίζεται και εκπαιδεύεται, έχει πρωτοποριακές ιδέες και τις υλοποιεί.

ΥπΑΑΤ: Έρχεται νέο πρόγραμμα γεωργικών συμβουλών

Στο γενικότερο επίπεδο, οι γυναίκες συνεχίζουν να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη των αγροτικών κοινοτήτων τόσο στη χώρα μας όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρόλα αυτά, αν και είναι βασικός ο ρόλος της σε μία εκμετάλλευση, ακόμα δεν έχει εκλείψει το φαινόμενο να είναι «αόρατη», να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες, σε σύγκριση με τους άνδρες, όσον αφορά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Η Ελληνίδα αγρότισσα

Στην Ελλάδα, η αγρότισσα καλείται να στηρίξει την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα. Η συμβολή της στον τομέα αυτό καταγράφεται και στα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από το ΥπΑΑΤ:

• Από τους 328.121 κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, οι 151.055 είναι γυναίκες.
• Από τα στοιχεία του ΟΣΔΕ προκύπτει ότι από τις 661.815 αιτήσεις που έγιναν το 2022, οι 306.749 αφορούν σε γυναίκες αγρότισσες, δηλαδή 46,34%.
• Η καλλιεργήσιμη έκταση που δηλώνεται από γυναίκες είναι το 36% της συνολικής δηλωθείσας έκτασης σε όλη τη χώρα.
• Αλλά και στα ευρωπαϊκά προγράμματα στη Βιολογική Γεωργία, το 37% των δικαιούχων είναι γυναίκες επαγγελματίες αγρότισσες. Στους Νέους Αγρότες το 32,63%, στην Εξισωτική το 54,2%, στα Σχέδια Βελτίωσης το 29%, στα γεωργοπεριβαλλοντικά το 43%, στις μικρές εκμεταλλεύσεις το 45,4%.
• Γενικά το 53,48%, δηλαδή σε πλειοψηφικό ποσοστό, οι δικαιούχοι των ευρωπαϊκών προγραμμάτων είναι γυναίκες.
• Στο πρόγραμμα των χρηματοδοτήσεων από το ΠΑΑ, το 53,48% είναι γυναίκες.

Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι επίσης, ότι οι Γυναικείοι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, στις αρχές του 2000 ανήλθαν σε 71 και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, αυτοί φτάνουν τους 141, με ενεργούς πάνω από 90, προσφέροντας απασχόληση σε μεγάλο αριθμό γυναικών.

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να βελτιώσει την κατάσταση, ιδίως μέσω του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την αγροτική ανάπτυξη, υποστηρίζοντας την υιοθέτηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, τη συμμετοχή των γυναικών στη λήψη αποφάσεων και την παροχή κατάλληλων υπηρεσιών στις αγροτικές περιοχές.

Οι γυναίκες της υπαίθρου της ΕΕ

Περίπου το ένα τρίτο των αγροκτημάτων σε ολόκληρη την ΕΕ διαχειρίζεται από γυναίκα. Ωστόσο, μόλις το 4,2% των γυναικών διαχειριστών αγροκτημάτων είναι κάτω των 35 ετών. Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών παραμένει σταθερά χαμηλότερο από ό,τι για τους άνδρες της υπαίθρου.

Επίσης, εκτός από το μειωμένο ποσοστό των γυναικών που ασχολούνται με την γεωργία, το μέγεθος των εκμεταλλεύσεων που διαχειρίζονται οι γυναίκες είναι αρκετά μικρότερο σε σχέση με τους άντρες. Το μέσο μέγεθος εκμετάλλευσης για τις εκμεταλλεύσεις που διαχειρίζονται οι γυναίκες είναι 6,4 εκτάρια, λιγότερο από το ήμισυ των 14,4 εκταρίων για τις εκμεταλλεύσεις που διαχειρίζονται οι άνδρες.

Τι μπορεί όμως να κάνει η ΕΕ για να βοηθήσει να ενθαρρύνει περισσότερες γυναίκες να ενταχθούν στον πρωτογενή τομέα;

Τα περισσότερα από τα μέτρα που υποστηρίζονται ή χρηματοδοτούνται από την ΕΕ αποσκοπούν στο να καταστήσουν τη γεωργία ελκυστικότερη και για τα δύο φύλα, στην πραγματικότητα – στην εισοδηματική στήριξη των αγροτών, στην πρόσθετη στήριξη ιδίως για τους νέους γεωργούς – ενώ οι σύγχρονες γεωργικές τεχνικές – με τη βοήθεια δορυφόρων και ρομπότ – καθιστούν επίσης πιο ελκυστική για όλους.

Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου αντιμετωπίζεται επίσης μέσω των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης τα οποία χρηματοδοτούνται μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής: οι χώρες της ΕΕ υποχρεούνται να αναλύουν την κατάσταση των γυναικών στις αγροτικές περιοχές και να λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα των αναλύσεων αυτών κατά τον σχεδιασμό των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης.

Πάντως, η νέα ΚΑΠ 2023-2027 εστιάζεται περισσότερο στην προώθηση της συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, με ιδιαίτερη προσοχή στη γεωργία, υποστηρίζοντας τον βασικό ρόλο των γυναικών.