Webinar επιστημόνων: Οι τρεις άξονες της παγκόσμιας εκστρατείας για έναν κόσμο χωρίς τσιγάρο

Τα εργαλεία που απαιτούνται για έναν κόσμο χωρίς κάπνισμα βρέθηκαν στο επίκεντρο διαδικτυακού σεµιναρίου του Scohre (Διεθνής Επιστημονική Ένωση Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων για τον Ελεγχο του Καπνίσματος και τη Μείωση των Βλαβών), με τους ειδικούς να παραθέτουν μια σειρά από παραδείγματα ενίσχυσης της νομοθεσίας και υπερφορολόγησης των καπνικών προϊόντων.

Στην εισαγωγική του ομιλία με τίτλο «διαφορετικά εργαλεία για την καταπολέμηση των εξαρτήσεων- ολιστική στάση στη δημόσια υγεία», ο δρ. Andrzej Fal, πρόεδρος της Πολωνικής Εταιρείας Δημόσιας Υγείας και διευθυντής στο Ινστιτούτο Ιατρικής Επιστήμης (UKSW), ανέφερε τους τρεις τομείς για τη στοχευμένη εκστρατεία διακοπής του καπνίσματος (την κοινωνική, την οικονομική και την ιατρική παρέμβαση).

Όπως είπε, χρειάζεται υποστήριξη για να κόψει κάποιος το τσιγάρο, κάτι το οποίο βρίσκεται εντός των εννέα στόχων για το 2025 και πιο συγκεκριμένα η μείωση κατά 30% της χρήσης προϊόντων καπνού. Μεταξύ άλλων στους ίδιους στόχους περιλαμβάνονται η μείωση της χρήσης αλατιού κατά 30%, η υπερβολική χρήση αλκοόλ κ.α. Σε ό,τι αφορά τη διαδρομή για τη διακοπή του καπνίσματος, ο κ. Fal στάθηκε στο κοινωνικό κομμάτι, αναφέροντας τη στοχευμένη έλλειψη κοινωνικής αποδοχής για τους καπνιστές, αλλά και την ιατρική παρέμβαση που -όπως είπε- είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία για το κόψιμο του τσιγάρου.

Το παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας

Στη συνέχεια, ο πρόεδρος της Πολωνικής Εταιρείας Δημόσιας Υγείας έκανε αναφορά στο παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας, η οποία απαγορεύει τα τσιγάρα και τα προϊόντα καπνού για άτομα που έχουν γεννηθεί μετά το 2008 μέσω νόμου που ψηφίστηκε πρόσφατα από το κοινοβούλιο. Σε πίνακα που παρουσίασε φάνηκε η εμφανής και εκθετική μείωση κατανάλωσης των καπνικών προϊόντων από την εφαρμογή του πρώτου αντικαπνιστικού νόμου το μακρινό 1987 έως και σήμερα, όπου οι ενήλικες καπνιστές ίσα που ξεπερνούν το 10%, όταν στην Πολωνία το αντίστοιχο ποσοστό είναι πάνω από το 30%.

Στην Πολωνία, σύμφωνα με τον κ. Fal, μεταξύ του 2009 και του 2019 καταγράφηκε μείωση του καπνίσματος στους χώρους εργασίας (από 19,2% σε 6,5%), στις συγκοινωνίες (από 44,2% σε 11,7%) και στα εστιατόρια (από 25,9% σε 4,6%).

Η φορολόγηση

Ενας σημαντικός παράγοντας στον οποίο εστιάζουν πολλές χώρες είναι το ζήτημα της φορολόγησης των καπνικών προϊόντων, με την κ. Iwona Pylak, αναπληρώτρια διευθύντρια του Τμήματος ειδικών φόρων κατανάλωσης στο υπουργείο Οικονομικών της Πολωνίας, να μιλά για το νομικό καθεστώς που ακολουθεί η Βαρσοβία και τους στόχους που έχουν τεθεί. «Η τιμολογιακή και φορολογική πολιτική είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας. Είναι ένα από τα τρία και πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την πτώση της κατανάλωσης και πρέπει να σημειωθεί πως σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε αν υπάρξει 10% αύξηση της τιμής, καταγράφεται αντίστοιχη μείωση 4% των καπνιστών», τόνισε η κ. Pylak.

Την ίδια ώρα η Πολωνή αξιωματούχος αναφέρθηκε στα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα επιθέματα νικοτίνης και άλλα προϊόντα νικοτίνης, τα οποία δεν βρίσκονται στην κατηγορία φορολόγησης με τα προϊόντα κανπού, ωστόσο γίνονται προσπάθειες να ενσωματωθούν με τις ίδιες προϋποθέσεις. Στον «οδικό χάρτη» για την επιβολή έμμεσων φόρων στα καπνικά προϊόντα την περίοδο 2023-2027, η κ. Pylak έκανε λόγο για απόφαση της πολωνικής κυβέρνησης σε αύξηση της φορολογίας κατά 10% ανά έτος. «Στην Πολωνία βλέπουμε μεγάλη αύξηση στα προϊόντα νικοτίνης και εκεί πρέπει να δράσουμε άμεσα», πρόσθεσε.

Οι επιπτώσεις

Μιλώντας για τις επιπτώσεις από το κάπνισμα στην Ουκρανία, ο δρ. Volodymyr Korolenko, αναπληρωτής Προϊστάμενος στην Κρατική Υπηρεσία για τα φάρμακα και τον έλεγχο των ναρκωτικών, τόνισε πως «η επιδημία καπνού σκοτώνει πάνω από 1 εκατ. ανθρώπους στον κόσμο κάθε χρονιά, ενώ περίπου 13.000 Ουκρανοί που δεν καπνίζουν πεθαίνουν κάθε χρόνο από επιπλοκές που σχετίζονται με το παθητικό κάπνισμα».

Όπως ανέφερε, στην Ουκρανία πέρασε ένα αυστηρός αντικαπνιστικός νόμος το 2012 και επικαιροποιήθηκε το 2021. «Τώρα, πρέπει να καταπολεμηθεί η πρόκληση των ηλεκτρονικών τσιγάρων», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Σε μια χώρα, πιο κοντά στον ευρωπαϊκό νότο, όπως είναι η Ιταλία, ο αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βερόνα, Emanuele Bracco, επεσήμανε πως η φορολόγηση στην Ιταλία είναι παρόμοια με την Πολωνία, με τα νέα προϊόντα όπως τα e-cigarettes και τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού να είναι πιο φθηνά. «Υπήρχε διαμάχη στην κυβέρνηση για την επιβολή έμμεσων φόρων, φοβούμενη ότι θα χάσει έσοδα. Ομως ο βασικός ρόλος της υψηλής φορολόγησης είναι η προώθηση της διακοπής του τσιγάρου, κάτι που θα βοηθήσει και Σύστημα Υγείας και τους πολίτες».

«Εκπαίδευση, εκπαίδευση και πάλι εκπαίδευση»

Στο πλαίσιο αυτό, ο Martin Smatana, αναλυτής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής της Σλοβακίας τόνισε πως η υψηλή φορολόγηση έχει ψηλότερο «κίνδυνο» για τους πολιτικούς. «Αλλά και το κάπνισμα θα οδηγήσει σε προβλήματα του Συστήματος Υγείας και του προϋπολογισμού. Αρχικά, νοιάζονται για τα κέρδη και όχι την υγεία και πρέπει να υπογραμμιστεί πως μακροπρόθεσμα ένας καπνιστής θα στοιχίσει περισσότερο στο κράτος. Αν αγοράζεις τσιγάρα, μπορεί να υπάρχουν άμεσα έσοδα για το κράτος, οι απώλειες θα είναι όμως στο μέλλον πολύ μεγαλύτερες», είπε.

Τέλος, τονίστηκε πως είναι δύσκολο για κάθε κυβέρνηση να προχωρήσει σε αυστηρούς περιορισμούς, αλλά η φορολόγηση είναι κάτι που μπορεί να βοηθήσει, ταυτόχρονα με την ενημέρωση και την εκπαίδευση. «Να προχωρήσεις ενημερώνοντας τον κόσμο για το κακό που κάνουν αυτά τα προϊόντα. Εκπαίδευση, εκπαίδευση και πάλι εκπαίδευση για ένα κόσμο χωρίς καπνό».