Ποιες παθήσεις των ματιών επιδεινώνει ο ήλιος

Τα μάτια μας είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Δίχως καθημερινή προστασία με γυαλιά ηλίου μπορεί με την πάροδο του χρόνου να τους προκαλέσει αλλοιώσεις, που οδηγούν στην ανάπτυξη σοβαρών οφθαλμοπαθειών, ενώ μετά την ανάπτυξή τους μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξή τους.

«Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) είναι ένα είδος ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Είναι αόρατη στο ανθρώπινο μάτι, επειδή έχει πολύ βραχύ μήκος κύματος» αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, χειρουργός-οφθαλμίατρος και καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Η UV εισδύει πιο εύκολα στους ιστούς των ματιών απ’ ό,τι το ορατό φάσμα του φωτός, γι’ αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα».

Η UV έχει τρεις τύπους: την UVA, την UVB και την UVC. Από τους τύπους αυτούς η UVA εκπέμπει τη λιγότερη ενέργεια, αλλά μπορεί να προκαλέσει γήρανση στο δέρμα, οδηγώντας σε ρυτίδες και «κηλίδες του ήλιου». Σχετίζεται επίσης με καρκίνους του δέρματος.

Η UVB εκπέμπει λίγο περισσότερη ενέργεια απ’ όση η UVA. Προκαλεί βλάβες στο DNA των κυττάρων και ευθύνεται για τα περισσότερα ηλιακά εγκαύματα και τους σχετιζόμενους με την UV δερματικούς καρκίνους.

Οσον αφορά την UVC, αυτή εκπέμπει μεν περισσότερη ενέργεια από την UVA και την UVB, αλλά απορροφάται στο μεγαλύτερο ποσοστό από τη στιβάδα του όζοντος, οπότε δεν πλήττει ιδιαίτερα τον ανθρώπινο οργανισμό.

Καταρράκτης

«Η παρατεταμένη έκθεση στην UV χωρίς καλής ποιότητας, απορροφητικά γυαλιά ηλίου προκαλεί πολλές αλλοιώσεις στα μάτια.

Αλλοιώνει, λ.χ., τις πρωτεΐνες του φυσικού φακού του οφθαλμού, οδηγώντας μακροπρόθεσμα στο θόλωμά του και στον καταρράκτη. Ή δημιουργεί αλλαγές στο DNΑ των κυττάρων του δέρματος στα βλέφαρα, αυξάνοντας τον κίνδυνο βασικοκυτταρικού και ακανθοκυτταρικού καρκινώματος» εξηγεί ο καθηγητής.

«Μπορεί επίσης να ανοίξει τον δρόμο στην ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, να προκαλέσει πτερύγιο ή ακόμα και να οδηγήσει στη φωτοκερατίτιδα, που είναι σαν ηλιακό έγκαυμα στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού».

Ωστόσο και μετά την ανάπτυξη αυτών ή άλλων οφθαλμοπαθειών είναι απαραίτητη η καθημερινή χρήση προστατευτικών γυαλιών ηλίου.

Κλασικό παράδειγμα αποτελεί ο καταρράκτης. Αν έχετε διαγνωστεί με αυτόν, η εξέλιξή του θα επιβραδυνθεί εάν έστω και τώρα προστατέψετε τα μάτια σας από την UV. Οταν εξάλλου φτάσετε στο σημείο να χειρουργηθείτε, ο οφθαλμίατρος πάλι θα σας συστήσει να φοράτε για αρκετό καιρό γυαλιά ηλίου.

Και αυτό παρότι οι σύγχρονοι ενδοφακοί, που αντικαθιστούν τους θολωμένους, έχουν ειδική προστασία έναντι της UV (οι παλαιού τύπου δεν ήταν τόσο προστατευτικοί).

Γλαύκωμα

Τα γυαλιά ηλίου είναι απαραίτητα και σε όσους έχουν διαγνωστεί με γλαύκωμα, το οποίο προκαλεί αυξημένη ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία), λόγω της αυξημένης πίεσης στο εσωτερικό των ματιών (ενδοφθάλμια πίεση). Η φωτοφοβία δεν επιτρέπει στους ασθενείς να βλέπουν καθαρά τα φωτεινά αντικείμενα.

Τις ηλιόλουστες ημέρες οι ασθενείς όχι μόνο μπορεί να βλέπουν θολά λόγω της φωτοευαισθησίας τους, αλλά και επειδή υπάρχει αυξημένη αντηλιά από επιφάνειες όπως το γυαλί, η άμμος, το νερό ή τα λευκά πεζοδρόμια.

Τα βράδια μπορεί να είναι πολύ λαμπερά τα φώτα από τις λάμπες αλογόνου στον δρόμο. Χώρια που μερικά φάρμακα για το γλαύκωμα προκαλούν συστολή στην κόρη του ματιού, εντείνοντας τα προβλήματα με τα λαμπερά φώτα.

Τα γυαλιά ηλίου μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξη των συμπτωμάτων του γλαυκώματος, να μειώσουν την ενοχλητική λάμψη και να σας βοηθήσουν να βλέπετε πιο καθαρά. Μερικές φορές μάλιστα βοηθούν τους ασθενείς να βλέπουν καλύτερα και το βράδυ, όταν τα φώτα στους δρόμους είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά.

Ηλιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας 

Η προστασία των ματιών από την περαιτέρω έκθεση στην UV έχει κρίσιμη σημασία και για τους ασθενείς με ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.

Με την κατάλληλη θεραπεία πολλοί ασθενείς μειώνουν για πολλά χρόνια τον κίνδυνο να υποστούν σημαντική απώλεια της όρασης. Αλλοι όμως παρουσιάζουν επιδείνωση και απώλεια όρασης μέσα σε 10 χρόνια από τη διάγνωση.

Σημαντικό τμήμα της κατάλληλης θεραπείας είναι η καθημερινή προστασία των ματιών από την UV, ανεξάρτητα από την εποχή του χρόνου.

Οι ασθενείς πρέπει πάντοτε να φορούν γυαλιά ηλίου όταν βρίσκονται σε υπαίθριους χώρους, για να προστατεύουν όχι μόνο τον αμφιβληστροειδή και την ωχρά κηλίδα τους, αλλά γενικότερα τα μάτια τους. Τα καλύτερα είναι τα μεγάλα, καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου που παρέχουν 100% προστασία από την UVA και την UVB.

«Ακόμα και για την πρεσβυωπία έχουν αρχίσει να αναδύονται κάποιες θεωρίες που τη συσχετίζουν με την έκθεση στην UV» τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Εχει παρατηρηθεί π.χ. ότι τείνει να εκδηλώνεται σε πιο μικρή ηλικία σε όσους ζουν πιο κοντά στον ισημερινό. Η μέση ηλικία έναρξής της στην Ινδία, λ.χ., είναι τα 37 χρόνια.

Στην Αγγλία, όμως, που βρίσκεται πολύ πιο μακριά από τον ισημερινό, είναι τα 43 χρόνια. Η διαφορά εκτιμάται ότι οφείλεται στην αυξημένη έκθεση στην UV και στις υψηλότερες θερμοκρασίες που επικρατούν στην Ινδία».

Τι πρέπει επομένως να κάνετε; «Η λύση είναι η συνεχής χρήση γυαλιών ηλίου στους υπαίθριους χώρους και η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο κατά τις μεσημβρινές ώρες.

Απαραίτητο είναι ακόμα ένα καπέλο με φαρδύ γείσο για να σκιάζονται καλύτερα τα μάτια» απαντά ο καθηγητής.

«Και βεβαίως καλό είναι να μη φοράμε επί σειρά ετών τα ίδια γυαλιά ηλίου, διότι τα ειδικά φίλτρα με τα οποία επιστρώνονται για να απορροφούν την UV χάνουν με το πέρασμα του χρόνου την προστατευτική δράση τους. Αν λοιπόν κυκλοφορείτε καθημερινά για μερικές ώρες σε υπαίθριους χώρους, καλό είναι να τα αλλάζετε κάθε περίπου δύο χρόνια».