Τα «ναι», τα «όχι» και τα «ίσως» στον ουρανοξύστη του Μανχάταν

Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ήταν μια «παραγωγική συζήτηση» παρουσία των υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν και των διπλωματικών συμβούλων Άννας – Μαρίας Μπούρα και Τσαγατάι Κιλτίς. Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «μακάρι» η συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό «να είναι επωφελής για τη χώρα και την περιοχή μας». Μετά το ραντεβού 60 λεπτών των δύο πλευρών στη Νέα Υόρκη το πρωθυπουργικό γραφείο και η τουρκική Προεδρία εξέδωσαν ανακοίνωση με περίπου ίδιο μήνυμα: την αποφασιστικότητα Αθήνας και Άγκυρας να επενδύσουν στο καλό μομέντουμ και να το διατηρήσουν.

Το κλίμα στα… παρασκήνια της συνάντησης στο «τουρκικό σπίτι» στο Μανχάταν – σε έναν ουρανοξύστη που στεγάζει από το 2021 τις διπλωματικές αποστολές της Τουρκίας και τουρκικές πολιτιστικές οργανώσεις αντικριστά στο κεντρικό κτίριο του ΟΗΕ – δεν διέφερε πολύ από τις on camera εικόνες των δύο ηγετών: καλή διάθεση, μερικά χαμόγελα, χειραψίες. Τουλάχιστον αυτό μεταδίδουν πηγές με γνώση όσων συνέβησαν πίσω από τις κλειστές πόρτες, παραπέμποντας στο αποτέλεσμα του ραντεβού: τη συμφωνία για έναν οδικό χάρτη (προσπάθειας) εξομάλυνσης με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και με τους υπουργούς Εξωτερικών να αναλαμβάνουν τον αναγκαίο συντονισμό.

Μητσοτάκης – Ερντογάν: Στις 7 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη το επόμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας

Η ελληνική πλευρά «είδε» τη διάθεση της Τουρκίας να γίνει ακόμα ένα βήμα μετά το τετ α τετ στο Βίλνιους της Λιθουανίας τον περασμένο Ιούλιο, να κρατηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι και να πέσει το βάρος – όπως ήταν και η επιδίωξη της Αθήνας – σε μονοπάτια βελτίωσης των σχέσεων. Ίσως και μέσω επικείμενων συμφωνιών συνεργασίας σε πεδία της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής».

Αυτό δεν σημαίνει ότι στον ουρανοξύστη του Μανχάταν, ανοιχτά ή… στο μυαλό των δύο ηγετών, δεν υπήρχαν «κόκκινες γραμμές», «αγκάθια» και «όχι».

Τα εδαφικά ζητήματα

Τα κρίσιμα εδαφικά ζητήματα έμειναν έξω από την καλή ατμόσφαιρα στο κτίριο της 1ης Λεωφόρου και προφανώς παραπέμπονται στον πολιτικό διάλογο του ερχόμενου Οκτωβρίου. Τον τόνο των ελληνικών επιδιώξεων είχε δώσει άλλωστε ο Μητσοτάκης, μιλώντας στο CNN, μερικές ώρες προτού βρεθεί στο «τουρκικό σπίτι».

Όπως είπε στο αμερικανικό δίκτυο, «βεβαίως και έχουμε μεγάλες διαφορές» αλλά δεν χρειάζεται «να φτάσουμε σε ένα επίπεδο επιθετικής συμπεριφοράς εκ μέρους της Τουρκίας που ουσιαστικά ωθεί τις δύο χώρες στα πρόθυρα ένοπλης σύγκρουσης. Μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε σε εδαφικά ζητήματα αλλά να αφήσουμε την πόρτα ανοιχτή και να συνεργαστούμε σε άλλους τομείς».

Η ελληνική πλευρά επιμένει να λέει ότι δεν τρέφει αυταπάτες για γρήγορες ή εύκολες λύσεις, αλλά και να διαμηνύει ότι δεν κάνει πίσω από τις δικές της κόκκινες γραμμές: μόνος τρόπος για διάλογο είναι στη βάση του διεθνούς δικαίου συμπεριλαμβανομένων του δικαίου της θάλασσας, κανένας διάλογος δεν μπορεί να γίνει για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και «τα αυτονόητα δικαιώματα τα οποία απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία» και η μόνη διαφορά είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας).

Με λίγα λόγια, θεωρείται ότι έγινε ένα ακόμα βήμα αλλά η Χάγη είναι πολύ μακριά. Η συμφωνία ήταν όμως, κατά τον Μητσοτάκη, «να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ώστε να εμβαθύνουμε το θετικό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το οποίο έχει εγκαθιδρυθεί τους τελευταίους μήνες».

«Μη αποδεκτή η λύση δύο κρατών»

Αρμόδιες πηγές έλεγαν ότι το Κυπριακό τέθηκε στη συζήτηση Μητσοτάκη – Ερντογάν. Είχε προηγηθεί η παρέμβαση του Τούρκου Προέδρου από το επίσημο βήμα του ΟΗΕ, από όπου εμφάνισε τη σκληρή γραμμή του, ζητώντας από τη διεθνή κοινότητα να αναγνωριστούν τα Κατεχόμενα ως ανεξάρτητο κράτος.

«Θέλω να επαναλάβω εδώ τη σταθερή μου δέσμευση για λύση του Κυπριακού που θα σέβεται πλήρως τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών» είπε ο Μητσοτάκης απευθυνόμενος σε εκπροσώπους ομογενειακών οργανώσεων και, επαναλαμβάνοντας ότι οποιαδήποτε ιδέα ή συζήτηση για λύση δύο κρατών «είναι απλά μη αποδεκτή», επεσήμανε ότι «είχα την ευκαιρία να επικοινωνήσω και πάλι σήμερα στον Πρόεδρο Ερντογάν».

Κυπριακό, Κλίμα, Μεταναστευτικό

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανεβαίνει σήμερα στο βήμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ για την ομιλία του, στην οποία αναμένονται εκτεταμένες αναφορές στις δραματικές προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, που αποτελούν ήδη πραγματικότητα, όπως θα επισημάνει.

Εξάλλου προδιαγράφονται τοποθετήσεις για τις εφιαλτικές στιγμές του φετινού καλοκαιριού στην Ελλάδα (ιδίως στη Θεσσαλία και στον Έβρο) αλλά και ευρύτερα για τα «στοιχήματα» που πρέπει να κερδίσουν οι χώρες της νότιας Ευρώπης και της Μεσογείου, ως εκείνες που βρίσκονται στο επίκεντρο της κλιματικής κρίσης. Οι μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής κρίσης συζητήθηκαν και στο χθεσινό ραντεβού του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν.

Η παρέμβαση του Μητσοτάκη αναμένεται να περιλαμβάνει και το Μεταναστευτικό, για το οποίο ήδη ο ίδιος έθιξε τη σημασία της συνεργασίας της Τουρκίας «προκειμένου να μειωθούν στο ελάχιστο οι ροές».

Πρωθυπουργικοί συνεργάτες έλεγαν ότι ούτε από τη φετινή παρέμβαση του Μητσοτάκη θα λείπει το Κυπριακό και η ανάγκη για μια συμφωνημένη διευθέτηση αποκλειστικά και μόνο στη βάση των διαδοχικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Τα 3+1 ορόσημα

Σε ό,τι αφορά την προσπάθεια εμβάθυνσης στο ήρεμο κλίμα των τελευταίων μηνών, ο ελληνοτουρκικός οδικός χάρτης περιλαμβάνει προσώρας 3+1 συμφωνημένα ορόσημα μέχρι το τέλος του έτους.

Το πρώτο και πιο «δύσκολο» είναι στις 16 Οκτωβρίου και αφορά τον πολιτικό διάλογο που αναμένεται στην Αθήνα με ευθύνη των υφυπουργών Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και Μπουράκ Ακσαπάρ. Εκεί υπάρχει το θέμα των θαλασσίων ζωνών (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα) σε μια συζήτηση, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, στην οποία δεν πρόκειται να τεθούν ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα.

Το δεύτερο είναι την επόμενη μέρα, στις 17 Οκτωβρίου, και έχει να κάνει με πιο… εύκολα πεδία: τη λεγόμενη θετική ατζέντα υπό τον υφυπουργό Εξωτερικών για την Οικονομική Διπλωματία Κώστα Φραγκογιάννη και τον Ακσαπάρ, οι οποίοι θα αναζητήσουν συνέργειες μεταξύ των δύο πλευρών.

Το τρίτο ορόσημο τοποθετείται στον Νοέμβριο και αφορά τις συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης σε επίπεδο υπουργείων Εθνικής Άμυνας.

Και το τέταρτο είναι στις 7 Δεκεμβρίου οπότε συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας, παρουσία των δύο ηγετών και μελών των Υπουργικών Συμβούλιων. Στόχος, να υπάρξουν τότε ακόμα και ελληνοτουρκικές υπογραφές σε συμφωνίες συνεργασίας. Το πιο ώριμο πεδίο για κάτι τέτοιο είναι εκείνο της Πολιτικής Προστασίας.

Νέα ευκαιρία (;) στις 5 Οκτωβρίου

Πριν από όλα αυτά πάντως διαφαίνεται ακόμα μία ευκαιρία για συνύπαρξη του Μητσοτάκη και του Ερντογάν σε ουδέτερο έδαφος και για συνομιλία τους έστω και… στο πόδι. Συγκεκριμένα στις 5 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί στην Ισπανία (στη Γρανάδα) η τρίτη σύνοδος της «Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας». Δηλαδή, συζητήσεις των 27 της Ε.Ε με ηγέτες από άλλες 47 χώρες, ανάμεσά τους και η Τουρκία.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη κλειδώσει στο πρόγραμμά του τη μετάβαση στη Γρανάδα και το ίδιο αναμένεται από τον Ερντογάν. Στη μεγάλη εικόνα διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η Τουρκία έχει ανάγκη σε αυτή τη φάση από προσεγγίσεις της Ευρώπης αλλά και των ΗΠΑ, στο φόντο μεταξύ άλλων των δυσκολιών στην οικονομία της.

Και από την πλευρά της η Αθήνα σπεύδει να εκπέμψει στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου ένα καθαρό μήνυμα: ότι αυτή η τουρκική επιδίωξη για θετικά «σινιάλα» προς τη Δύση περνά οπωσδήποτε μέσα από τις σχέσεις καλής γειτονίας της Άγκυρας με την Αθήνα.