Τράπεζες: Πιάνει οροφή η οργανική κερδοφορία

Προς κορύφωση οδεύει η οργανική κερδοφορία των τραπεζών τα επόμενα δύο τρίμηνα, καθώς ολοκληρώνεται ο τρέχων κύκλος αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Η άνοδος των ευρωπαϊκών επιτοκίων κατά 450 μονάδες βάσης τους τελευταίους 14 μήνες αποτέλεσε τον καταλύτη για την σημαντική ενίσχυση των εσόδων τους.

Επιτόκια: Φθινοπωρινές αυξήσεις στις προθεσμιακές καταθέσεις

Από τη μία πλευρά οι ανατιμολογήσεις στα δάνεια, η πλειονότητα των οποίων είναι κυμαινόμενου επιτοκίου, πέρασαν αυτόματα στις δόσεις των οφειλετών και από την άλλη οι αναπροσαρμογές στα επιτόκια των καταθέσεων ήταν υποπολλαπλάσιες.

Ως αποτέλεσμα, το καθαρό επιτοκιακό εισόδημα των τεσσάρων συστημικών ομίλων κατέγραψε σημαντική άνοδο εφέτος.

Στο α΄ εξάμηνο του 2023, με βάση τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, διαμορφώθηκε στη ζώνη των 3,9 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 1,45 δισ. ευρώ ή 60% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.

Πρόκειται για τον καταλύτη που ώθησε το καθαρό αποτέλεσμα στα επίπεδα των 1,8 δισ. ευρώ την ίδια περίοδο, με τις εκτιμήσεις των αναλυτών για το σύνολο της χρήσης να ανεβάζουν τον πήχη πάνω από τα 3,6 δισ. ευρώ.

Τα εμπόδια

Οι τραπεζικές διοικήσεις ωστόσο βρίσκονται σε εγρήγορση για την επίτευξη των στόχων για την κερδοφορία και την απόδοση επί των ιδίων κεφαλαίων, που θα κρίνουν το μέρισμα του 2023 και των επόμενων ετών.

Κι αυτό διότι μία σειρά από παράγοντες είναι πιθανό να ασκήσουν πιέσεις στα αποτελέσματά τους. Συγκεκριμένα:

– Επιτόκια χορηγήσεων

Τα επιτόκια της ΕΚΤ έχουν πιάσει οροφή. Αυτό σημαίνει ότι από εδώ και στο εξής δεν υπάρχουν περιθώρια ενίσχυσης των επιτοκιακών εσόδων στα υφιστάμενα δάνεια.

Επιπλέον στη στεγαστική πίστη έχει τεθεί πλαφόν στις μηνιαίες δόσεις έως και το καλοκαίρι του 2024, στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης των δανειοληπτών που ενεργοποίησαν εφέτος οι τράπεζες.

Επιπλέον, ασκούνται πιέσεις από τις επιχειρήσεις για μειώσεις των spreads, ώστε το συνολικό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους του να περιοριστεί όσο το δυνατόν περισσότερο.

Ως εκ τούτου, από το υφιστάμενο απόθεμα εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, τα πιστωτικά ιδρύματα δεν έχουν να περιμένουν περαιτέρω βελτίωση της οργανικής τους κερδοφορίας.

– Αποπληρωμές δανείων

Την ίδια στιγμή οι πιο αξιόχρεοι πελάτες τους, με επαρκή ταμειακά διαθέσιμα, προχωρούν σε πρόωρη αποπληρωμή των υπολοίπων τους, μετά τις διαδοχικές αυξήσεις στο κόστος δανεισμού.

Το γεγονός αυτό στερεί έσοδα από τις τράπεζες, τα οποία δεν αναπληρώνονται από τις νέες χορηγήσεις, οι οποίες έχουν υποχωρήσει αισθητά από το β΄ τρίμηνο του 2023.

– Νέα δάνεια

Το μεγάλο στοίχημα από εδώ και στο εξής αποτελεί η ενίσχυση των ρυθμών πιστωτικής επέκτασης.

Δεδομένου ότι δεν προβλέπονται νέες αυξήσεις στα επιτόκια των παλαιών δανείων, η εξέλιξη των νέων εργασιών κατά βάση στην επιχειρηματική πίστη και δευτερευόντως στη λιανική τραπεζική, αποτελούν το κλειδί για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων τους την επόμενη διετία.

Ωστόσο, λόγω της επιδείνωσης του κλίματος και της ανόδου του κόστους δανεισμού, η ζήτηση για νέες χορηγήσεις έχει υποχωρήσει αισθητά.

Στις τράπεζες θεωρούν ότι το δανειοδοτικό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μπορεί να αποτελέσει το μοχλό για την επίτευξη αυτού του στόχου.

– Αποδόσεις καταθέσεων

Την ίδια στιγμή πιέσεις αναμένεται να δεχθούν τα καθαρά έσοδα των τραπεζών από τις αυξήσεις στα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων.

Μπορεί έως σήμερα, οι σχετικές αναπροσαρμογές να ήταν περιορισμένες, ωστόσο τις τελευταίες εβδομάδες οι τράπεζες προχώρησαν στην ενίσχυση των αποδόσεων που προσφέρουν στους αποταμιευτές.

Εφόσον λοιπόν υπάρξει μεταφορά καταθέσεων από λογαριασμούς Ταμιευτηρίου σε προϊόντα προσυμφωνημένης διάρκειας, θα πιεστεί η οργανική τους κερδοφορία.

– Ελάχιστες υποχρεωτικές καταθέσεις

Επιπτώσεις στην καθαρή κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών θα έχει στα επόμενα τρίμηνα και μία ενδεχόμενη αύξηση του ποσοστού των ελάχιστων υποχρεωτικών καταθέσεων (minimum reserves), που πρέπει να τηρούν στην Τράπεζα της Ελλάδος, κατ΄ απαίτηση της ευρωπαϊκής νομισματικής αρχής.

Πρόκειται για ρευστότητα που ναι μεν είναι δεσμευμένη, αλλά απέφερε μέχρι πρότινος έσοδα από τόκους, μετά την επιστροφή του επιτοκίου διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων της Ευρωτράπεζας σε θετικό έδαφος από το Σεπτέμβριο του 2022.

Το όφελος αυτό ωστόσο εξανεμίστηκε μετά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ τον Ιούλιο, καθώς η απόδοση για αυτές τις καταθέσεις ορίστηκε στο 0%.

Αν λοιπόν, η αυξηθεί το ποσοστό, σήμερα 1%, επί συγκεκριμένων στοιχείων του ενεργητικού τους, που πρέπει να τηρούν οι ελληνικές τράπεζες σε άτοκους λογαριασμούς στην Τράπεζα της Ελλάδος, θα υπάρξει περαιτέρω απώλεια εσόδων.

Έως σήμερα έχουν συζητηθεί διάφορα σενάρια. Με βάση το πιο πιθανό, που αφορά το διπλασιασμό του στο 2%, η επίπτωση στην κερδοφορία του συστήματος αναμένεται να είναι της τάξης του 1% – 2% το 2024 και του 1% – 1,5% το 2025.