Ελληνική οικονομία: Πώς θα την επηρεάσει ο πόλεμος στο Ισραήλ

Σε εγρήγορση βρίσκονται στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθότι ο πόλεμος στο Ισραήλ ενδέχεται να δημιουργήσει και αλυσιδωτές οικονομικές επιπτώσεις, οι οποίες αφορούν την ελληνική οικονομία. Βασικό ζήτημα σε οικονομικό επίπεδο για την κυβέρνηση είναι το τι θα συμβεί με τις τιμές στην ενέργεια, καθώς και το πώς θα επηρεαστούν ανάλογο τόσο με τη διάρκεια του πολέμου όσο και με το εύρος των χωρών που θα περιλαμβάνει (εάν υπάρξει και εξωτερική εμπλοκή). Ήδη, το Bloomberg Economics προχώρησε στη διατύπωση 3 σεναρίων, τα οποία σχετίζονται με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, όπως και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να επηρεάσουν οι τιμές. Σε κάθε περίπτωση, η όποια ελπίδα για έστω συγκράτηση των τιμών στα τρόφιμα κατά τους πρώτους μήνες του 2024 – που είναι ένα από τα βασικά επίδιμα για την Ελλάδα – είναι πολύ πιθανό να καταστεί φρούδα.

Το πρώτο καμπανάκι της ανησυχίας για τον αντίκτυπο της αιματηρής σύγκρουσης στο Ισραήλ στην ελληνική οικονομία «χτύπησε» μιλώντας στο Reuters ο διοικητής της τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. «Οι πόλεμοι τείνουν να είναι “στασιμοπληθωριστικοί”, ένα τοξικό μείγμα υψηλού πληθωρισμού και στάσιμης οικονομίας που μερικές φορές προκύπτει από ακριβότερες εισαγωγές πρώτων υλών, αλλά θα ήταν πολύ νωρίς για να το πούμε» τόνισε ο Διοικητής της ΤτΕ, προσθέτοντας όμως ότι είναι νωρίς να λεχθεί κάτι τέτοιο στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Ελληνική οικονομία: Ο ασφυκτικός κλοιός των πλεονασμάτων

Πετρέλαιο και τρόφιμα

Ούτως ή άλλως, οι προοπτικές της οικονομίας  επιβαρύνονται ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις του πολέμου, οι οποίες ενδέχεται να διαχυθούν μέσω της περαιτέρω αύξησης των διεθνών τιμών των ενεργειακών προϊόντων, των τροφίμων και άλλων βασικών προϊόντων, ιδίως σε περίπτωση που ο πόλεμος διαρκέσει για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα, αν και οι επιτελείς του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών δείχνουν προς ώρα καθησυχαστικοί. Πάντως, το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2024 που κατατέθηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή περιλαμβάνει την εκτίμηση πως η τιμή του Brent από τα 100,7 δολάρια το βαρέλι το 2022 θα «πέσει» στα 81,8 φέτος και ακολούθως στα 81,2 το 2024.

Αν και η τιμή διάθεσης του αργού πετρελαίου οπισθοχώρησε σημαντικά την περασμένη εβδομάδα, μια πιθανή εξάπλωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή θα προκαλέσει αναταραχή στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Άλλωστε, χθες σχεδόν άγγιξε και πάλι τα 90 δολάριο ανά βαρέλι. Ένα από τα βασικά προβλήματα για την Ελλάδα είναι και οι δευτερεύουσες συνέπειες που έχουν να κάνουν και με τις τιμές τρων τροφίφων, οι οποίες παραμένουν στα ύψη, ενώ ο πληθωρισμός της συγκεκριμένης ομάδα «έτρεξε» με 9,4% τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ επί 1,5 χρόνο ανέβαινε με διψήφια ποσοστά. Ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται οι προβλέψεις για συγκράτηση των τιμών στις αρχές της επόμενης χρονιάς να παραμείνουν στο «συρτάρι».

Πάντως, αναφορικά με τα καύσιμα, τα οποία προηγούνται της αντίστοιχης των τροφίμων σημειώνεται ότι βασικοί προμηθευτές των ελληνικών διυλιστηρίων είναι το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, το Καζακστάν, η Αλγερία,  ποσότητες έρχονται και από Αζερμπαϊτζάν, Αίγυπτο κλπ, ενώ έχει υποκατασταθεί πλήρως το Ρώσικο πετρέλαιο μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Φυσικό αέριο

Παράλληλα, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη κινούνται εκ νέου ανοδικά μετά το προχθεσινό άλμα πάνω από 15% στα 53 ευρώ η μεγαβατώρα, επίπεδα που είχαν καταγραφεί τελευταία φορά τον Μάρτιο του 2023.

Οι τιμές εκτινάχθηκαν καθώς ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς έχει δημιουργήσει τον κίνδυνο γενικότερης εμπλοκής στη Μέση Ανατολή. Επιπλέον, η διαρροή φυσικού αερίου στον διασυνδετήριο υποθαλάσσιο αγωγό Φινλανδίας – Εσθονίας έχει προκαλέσει υποψίες για σαμποτάζ, φέρνοντας στη μνήμη ό,τι συνέβη πέρυσι με τους αγωγούς Nord Stream.

Πρόσθετος παράγοντας ανησυχίας είναι η προειδοποίηση εργαζομένων σε μονάδες εξαγωγής LNG της Αυστραλίας ότι θα προχωρήσουν σε απεργία την επόμενη εβδομάδα και η αγορά παρακολουθεί τις συζητήσεις μεταξύ της Chevron και των συνδικάτων για την αποφυγή τέτοιων κινήσεων.

Αν και το Ισραήλ διαθέτει πλούσια κοιτάσματα αερίου δεν τροφοδοτεί την Ευρώπη, αλλά η προμήθεια αφορά την εγχώρια κατανάλωση και γειτονικές χώρες, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι οι χρηματιστηριακές τιμές δε λαμβάνουν σήματα αβεβαιότητας από τις εκάστοτε γεωπολιτικές συνθήκες.

Εξαγωγές

Ανησυχία υπάρχει στις τάξεις των εξαγωγέων, οι οποίοι έχουν διεισδύσει αρκετά στην ισραηλινή αγορά. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2022, κατεγράφη αύξηση των εξαγωγών της Ελλάδας προς το Ισραήλ κατά 54,9% σε σχέση με το 2021. Οι ελληνικές εξαγωγές έφθασαν τα 850 εκατ. ευρώ έναντι 548,78 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας ιστορικό ρεκόρ.

Το σημαντικότερο στοιχείο των εξαγωγών της Ελλάδας κατά το 2022 ήταν η μεγάλη αύξηση των εξαγωγών πετρελαιοειδών αύξηση κατά 182,5% καθώς και διαφόρων βιομηχανικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται κυρίως στην ανάπτυξη της βιομηχανίας άντλησης υδρογονονανθράκων και στο κατασκευαστικό τομέα του Ισραήλ όπως χαλκοσωλήνες, σιδηροσωλήνες, σύρματα.

Τουρισμός

Σοβαρές απώλειες αναμένεται να έχει και η «βαριά μας βιομηχανία», ο τουρισμός. Για το αμέσως επόμενο διάστημα σίγουρες πρέπει να θεωρούνται οι απώλειες των Ισραηλινών τουριστών, ενώ σοβαρό πλήγμα θα δεχθούν και τα τουριστικά μας πρακτορεία που διοργανώνουν ταξίδια στα Ιεροσόλυμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι συνολικά την Ελλάδα επισκέφτηκαν φέτος το οκτάμηνο 612.000 ισραηλινοί, ήτοι 60% περισσότεροι σε σχέση με πέρυσι που ήταν 455.000, σύμφωνα με δηλώσεις στο ΑΠΕ της Tali Laufer, Γενικής Διευθύντριας της Ένωσης Ταξιδιωτικών Γραφείων & Συμβούλων του Ισραήλ

Το αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος το οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου καταλάμβανε την πρώτη θέση (μεταξύ των αγορών εκτός Ε.Ε.),  με τους ταξιδιώτες από το Τελ Αβίβ να υπερβαίνουν τον αριθμό των ταξιδιωτών από τη Νέα Υόρκη, η οποία σταθερά προηγούνταν.

«Για την Αθήνα το Ισραήλ είναι η 8η μεγαλύτερη διεθνής αγορά που συνδέεται με το αεροδρόμιο της πόλης μέσω απευθείας πτήσεων, σημειώνοντας για το διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου άνοδο 68% σε σχέση με το 2019 σε όρους επιβατικής κίνησης, η οποία τελικά ξεπέρασε τους 457 χιλιάδες ταξιδιώτες», τόνιζε μεταξύ άλλων, η Ιωάννα Παπαδοπούλου, διευθύντρια Επικοινωνίας και Μάρκετινγκ του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, στο πλαίσιο του εορτασμού της συμπλήρωσης των 75 χρόνων από την ίδρυση της EL AL, του εθνικού αερομεταφορέα του Ισραήλ.

Επίσης, η ισραηλινή αγορά κατατάσσεται στην έβδομη θέση στις αφίξεις ξένων τουριστών στην Αθήνα για το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου, καταγράφοντας τον δεύτερο υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης σε επιβατική κίνηση και τουριστικές αφίξεις.

Πρόβλημα για τα ελληνικά τουριστικά πρακτορεία αποτελεί και η διακοπή των ταξιδιών από την Ελλάδα προς τα Ιεροσόλυμα, κάτι που είναι διαδεδομένο στη χώρα μας.