Πόλεμος: Οι επιπτώσεις σε έναν υπερχρεωμένο και κατακερματισμένο κόσμο

Η παγκόσμια οικονομία που παλεύει με χρέος ρεκόρ, υψηλά επιτόκια, πληθωριστικές πιέσεις κι όλο και πιο δυσλειτουργικούς ή ανεπαρκείς θεσμούς αντιμετωπίζει τώρα νέους κινδύνους από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, προσθέτοντας έναν σημαντικό κίνδυνο σε μία μια ήδη εύθραυστη προοπτική.

Οι μάχες μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς κυριάρχησαν στις συναντήσεις μεταξύ της οικονομικής και πολιτικής ελίτ στο Μαρακές του Μαρόκου υπό την ηγεσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η σύγκρουση επισκίασε τις εκκλήσεις τους για νέα χρηματοδότηση για το κλίμα και ελάφρυνση του χρέους για τα φτωχά έθνη, μια προσπάθεια που ήδη αμφισβητείται από την πολιτική δυσλειτουργία στις πλουσιότερες χώρες και τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας.

«Ζούμε σε έναν κόσμο με ανησυχητικές προκλήσεις, και σε μια εποχή εντεινόμενης πόλωσης και ακροτήτων», δήλωσε την Παρασκευή ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ajay Banga, αναγνωρίζοντας ως «κατανοητή» την απογοήτευση που εκφράζει ο Παγκόσμιος Νότος. «Ανησυχούν ότι οι πόροι που τους έχουμε υποσχεθεί δεν θα δοθούν ποτέ, νιώθουν ότι οι ενεργειακοί κανόνες δεν εφαρμόζονται παγκοσμίως και ανησυχούν ότι η νέα γενιά θα εγκλωβιστεί σε μια φυλακή φτώχειας».

Η Βαβέλ του ΔΝΤ – Γιατί επιμένουν να διαφωνούν…

Πόλεμος

Όπως γράφει το Bloomberg, στις αρχές της εβδομάδας, με την κλίμακα της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή να είναι ασαφής και την αντίδραση της αγοράς σχετικά σιωπηλή, υπήρχε η αίσθηση ότι ίσως η παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να διαφύγει τις μεγάλες συνέπειες.

«Παρακολουθούμε τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις από την κρίση, αλλά δεν το σκέφτομαι πραγματικά ως μια σημαντική πιθανή κινητήρια δύναμη των παγκόσμιων οικονομικών προοπτικών», δήλωσε την Τετάρτη η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν.

Καθώς συνεχίζονταν οι συναντήσεις, η έκκληση του Ισραήλ για εκκένωση των αμάχων στην πόλη της Γάζας, η απειλή ενός πιθανού νέου μετώπου στο βορρά και οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν στην περιοχή ενίσχυσαν τις ανησυχίες ότι οι οικονομικές επιπτώσεις θα επιδεινωθούν. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρούνο λε Μερ είπε στους δημοσιογράφους ότι «οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι είναι ο πιο σημαντικός κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία τώρα», ένα συναίσθημα που κέρδιζε έδαφος όσο περνούσαν οι μέρες στο Μαρακές.

Ωστόσο, όταν ήρθε η ώρα για τους κορυφαίους οικονομικούς αξιωματούχους του κόσμου να εκδώσουν το συναινετικό ανακοινωθέν τους σχετικά με τις παγκόσμιες προοπτικές, δεν έγινε άμεση αναφορά στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, το ίδιο το γεγονός δηλαδή  που τόσο είχε κυριαρχήσει στις συζητήσεις.

Είναι απλώς η πιο πρόσφατη απεικόνιση του τρόπου με τον οποίο η Ομάδα των 20, η οποία αυτοαποκαλείται «το κορυφαίο φόρουμ για τη διεθνή οικονομική συνεργασία» αγωνίζεται για συνάφεια σε έναν κατακερματισμένο κόσμο. Η Ομάδα των Επτά, που αντιπροσωπεύει τα πλουσιότερα έθνη, υποστήριξε πλήρως το Ισραήλ, μια αντίθεση που αντανακλά μια υποκείμενη ένταση μεταξύ του λεγόμενου Παγκόσμιου Βορρά και του Νότου.

Κεφάλαια

Όταν η Αφρική φιλοξένησε για τελευταία φορά τις ετήσιες συνεδριάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας το 1973, τότε ο πρόεδρος της Τράπεζας Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα προέτρεψε τα πλούσια έθνη να δείξουν περισσότερη γενναιοδωρία προς τους φτωχούς. Περίπου 50 χρόνια μετά, ο Banga, ο σημερινός πρόεδρος, εξακολουθεί να επαναλαμβάνει την ίδια έκκληση.

Σε ομιλία του την Παρασκευή, ο Banga ζήτησε από τα μέλη του δανειστή να κάνουν εισφορές ρεκόρ στον επόμενο γύρο χρηματοδότησης για τον βραχίονά του που βοηθά τα 75 φτωχότερα έθνη, προειδοποιώντας για αρνητική πρόοδο στον αγώνα κατά της φτώχειας.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ζητήσει 2,25 δισεκατομμύρια δολάρια για χρηματοδότηση από το Κογκρέσο, ένα μέρος των οποίων αξιωματούχοι του Υπουργείου Οικονομικών λένε ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στο «ξεκλείδωμα» έως και 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πρόσθετο δανεισμό. Και αν ακολουθήσουν και άλλες πλούσιες χώρες, η συνολική προσπάθεια, συμπεριλαμβανομένου του ιδιωτικού κεφαλαίου, θα μπορούσε να φτάσει περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ακόμα κι αν αυτό συνδυαστεί, δεν θα ταιριάζει με αυτό που χρειάζεται. Σύμφωνα με νέα έκθεση χρειάζονται 500 δισεκατομμύρια δολάρια από τους διεθνείς αναπτυξιακούς δανειστές για να βοηθήσουν στην επίτευξη των επιπλέον 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που απαιτούνται ετησίως έως το 2030 για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Εν τω μεταξύ, το ΔΝΤ ανακοίνωσε ότι έκλεισε το χρηματοδοτικό κενό των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να επιδοτήσει το Trust για τη μείωση της φτώχειας και την ανάπτυξη, επιτρέποντάς του να δανείζει τις χώρες με μηδενικό επιτόκιο στις πιο άπορες χώρες.

Τιμές

Καθώς οι αξιωματούχοι συναντήθηκαν στο Μαρακές, οι έμποροι ήταν απασχολημένοι να αφομοιώσουν τις τελευταίες ανησυχητικές αναγνώσεις για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ. Ακόμη και σε ένα πλαίσιο αποδυνάμωσης της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, το ΔΝΤ κάλεσε τις κεντρικές τράπεζες να διατηρήσουν αυστηρή πολιτική μέχρι να υπάρξει μια διαρκής χαλάρωση των παγκόσμιων πιέσεων στις τιμές.

Ωστόσο, οι παρευρισκόμενοι προειδοποίησαν ταυτόχρονα ότι η συνεχιζόμενη σύσφιγξη κινδυνεύει επίσης να προκαλέσει σοκ στην παγκόσμια οικονομία.

Μεταρρύθμιση

Η ανώτατη επιτροπή πολιτικής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου συμφώνησε το Σάββατο να ενημερώσει τις μετοχές με δικαίωμα ψήφου στο μέλλον ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα το οικονομικό βάρος των μελών του. Αλλά δεν είναι τόσο απλό όσο είναι η ανακοίνωση αυτής της πρόθεσης.

Η προσπάθεια θέτει τις ΗΠΑ, την πιο ισχυρή φωνή του ΔΝΤ, σε αντίθεση με την Κίνα και άλλες αναδυόμενες οικονομίες που αναζητούν μεγαλύτερα μερίδια. Οποιαδήποτε αλλαγή στην ψηφοφορία θα χρειαζόταν έγκριση από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, το οποίο δεν αρέσκεται να προωθεί πολιτικές που αυξάνουν την επιρροή της γεωπολιτικά αντίπαλης Κίνας.

Χώρες όπως η Βραζιλία, της οποίας οι οικονομίες έχουν αναπτυχθεί σημαντικά ταχύτερα από αυτές των ανεπτυγμένων χωρών, ζητούν εδώ και καιρό μια εκ νέου κατανομή των ποσοστώσεων ώστε να αντικατοπτρίζει το μεγαλύτερο παγκόσμιο οικονομικό βάρος τους. Η Κίνα, για παράδειγμα, αντιπροσωπεύει περίπου το 18% της παγκόσμιας παραγωγής, αλλά έχει μόλις 6% ψήφο στο ΔΝΤ, σε σύγκριση με το 17% της Ουάσιγκτον.

Ο υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας Φερνάντο Χαντάντ δήλωσε την Παρασκευή ότι κατέστησε σαφές στην Γκεοργκίεβα του ΔΝΤ ότι, ενώ κατανοεί την πολιτική πραγματικότητα στις ΗΠΑ, η αποτυχία της τελικής ενημέρωσης των μετοχών ψήφου του ΔΝΤ θα αποδυναμώσει τον οργανισμό μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.