Ελάχιστο τεκμήριο για ελεύθερους επαγγελματίες. Η foroLAWgiki ματιά

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ Σύμφωνα με τα στατιστικά της Α.Α.Δ.Ε. και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το 54% των αμιγώς ελεύθερων επαγγελματιών δηλώνουν μηδενικό εισόδημα, ενώ το 85% αυτών δηλώνει ετήσιο εισόδημα κάτω από τις 10.000 ευρώ.

Η ΡΥΘΜΙΣΗ Η καθιέρωση ελάχιστου τεκμαρτού ετήσιου κέρδους από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Ο ΣΚΟΠΟΣ Η σύλληψη διαφεύγουσας φορολογητέας ύλης με την καθιέρωση τεκμηρίων.

ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ Η ρύθμιση αφορά συλλήβδην όλα τα φορολογικά υποκείμενα που ασκούν ατομική δραστηριότητα, ήτοι δεν προβλέπονται εξαιρέσεις με βάση το είδος δραστηριότητας (ΚΑΔ).

ΜΕΙΩΣΕΙΣ Συνυπολογίζεται το εισόδημα από μισθωτή εργασία, σύνταξη ή αγροτική δραστηριότητα. Δεν συνυπολογίζεται το εισόδημα από εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας. Δεν συνυπολογίζεται το συνολικό οικογενειακό εισόδημα (σε αντίθεση με τα τεκμήρια διαβίωσης). Περαιτέρω, προβλέπονται λοιπές μειώσεις ανάλογα με το έτος δραστηριότητας.

ΟΡΟΦΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ: 50.000,00 ευρώ ετησίως.

Η επίμαχη διάταξη, εφόσον ψηφιστεί όπως έχει τεθεί σε διαβούλευση και καταστεί νόμος του κράτους, χρήζει μίας foroLAWgikis ματιάς.

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ Η επίμαχη διάταξη αναμφισβήτητα θα κριθεί στις δικαστικές αίθουσες. Ο φορολογούμενος-επιτηδευματίας, που θα φορολογηθεί με το επίμαχο ελάχιστο τεκμήριο, νιώθοντας ότι αδικείται, θα οδηγηθεί σε αμφισβήτηση του οικείου επιβληθέντος φόρου, ο τρόπος προσδιορισμού του οποίου θα κριθεί τελικά από τα αρμόδια δικαστήρια.

ΜΑΧΗΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ Καταρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά γενική αρχή του φορολογικού δικαίου, όλα τα φορολογικά τεκμήρια είναι μαχητά, ακόμη και αν ορίζονται νομοθετικά ως αμάχητα.  Τα τεκμήρια είναι ένας συνταγματικά ανεκτός τρόπος καθορισμού φορολογητέας ύλης, εφόσον παρέχουν στον φορολογούμενο το δικαίωμα δικαστικής αμφισβήτησής τους. Συνεπώς, οποιοσδήποτε νομοθετικός περιορισμός της δυνατότητας του φορολογούμενου να ανταποδείξει, θα κριθεί από τα αρμόδια δικαστήρια.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΟΙΝΗΣ ΠΕΙΡΑΣ Η θέσπιση τεκμηρίων δεν πρέπει να αντιβαίνει στα δεδομένα της «κοινής πείρας», καθορίζοντας ένα πλασματικό εισόδημα. Στην επίμαχη διάταξη υφίσταται μία προφανής δυσαρμονία με τα δεδομένα της οικονομικής επιστήμης, καθώς οι επιχειρήσεις δεν είναι πάντα κερδοφόρες. Η εφαρμογή της τεκμαρτής μεθόδου βρίσκεται σε ασυμφωνία με την οικονομική πραγματικότητα, αφού παραγνωρίζει την πιθανότητα πραγματοποίησης ζημιών από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση ,τίθεται ζήτημα σχετικά με τον προσδιορισμό των οικονομικών αποτελεσμάτων κατόπιν εφαρμογής του γενικού κανόνα έσοδα μείον δαπάνες. Η επί τη βάσει τεκμηρίου αμφισβήτηση των λογιστικών αρχείων του φορολογούμενου-επιτηδευματία γεννά ζητήματα αναφορικά με το ουσιαστικό περιεχόμενο του δικαιώματος ανταπόδειξης και του συναφούς δικαιώματος παροχής έννομης προστασίας. Δηλαδή, ο φορολογούμενος επωμίζεται ένα υπέρμετρο βάρος να ανταποδείξει ότι τα βιβλία του είναι ειλικρινή και κατά συνέπεια τα δεδομένα της φορολογικής του δήλωσης ακριβή (αντιστροφή βάρους απόδειξης).

ΠΡΟΣΦΟΡΟΤΗΤΑ Ο χρόνος, είναι πάντοτε ένα σημαντικό μέγεθος στη αντιμετώπιση των φορολογικών καταστάσεων. Στην επίμαχη περίπτωση αναδεικνύεται, κατά την άποψη της γράφουσας, σε κρίσιμο μέγεθος, το οποίο, θα επηρεάσει τις μελλοντικές δικαστικές κρίσεις. Η καθιέρωση τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης επιλέγεται στην εποχή:

– της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής διαβίβασης στην ψηφιακή πλατφόρμα “myDATA” της Α.Α.Δ.Ε. των δεδομένων των λογιστικών αρχείων (βιβλίων και στοιχείων), καθώς και των δεδομένων των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών (ΦΗΜ),

– της υποχρεωτικής διασύνδεσης των POS με τη φορολογική διοίκηση,

– των υποχρεώσεων οντοτήτων που δραστηριοποιούνται στον τομέα υπηρεσιών πληρωμών μέσω κάρτας,

– της υποχρεωτικής αποδοχής πληρωμών μέσω ΙRIS από 01/01/2024 για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες που τηρούν επαγγελματικό λογαριασμό.

– των μεθόδων έμμεσου προσδιορισμού φορολογητέας ύλης, οι οποίες αποτελούν μια διαφορετική έκφανση της τεκμαρτής μεθόδου και το σημαντικότερο νομοθετικό οπλοστάσιο σύλληψης της φοροδιαφυγής.

– της θέσης σε λειτουργία από 01/01/2024 του «Συστήματος Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Προσαύξησης Περιουσίας»  που έχει ως στόχο την ταχεία λήψη και επεξεργασία στοιχείων και πληροφοριών χρηματοπιστωτικών δεδομένων ελεγχόμενων προσώπων.

– της τεχνητής νοημοσύνης, που επίκειται άμεσα η θέση της στη μάχη για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

ΣΥΝΤΑΓΜΑ Οι διατάξεις του Συντάγματος που τα δικαστήρια θα κληθούν να εφαρμόσουν, κρίνοντας τη συμφωνία ή μη της επίμαχης διάταξης με αυτές, είναι, ιδίως, οι διατάξεις περί φορολογικής ισότητας, επαγγελματικής ελευθερίας, προστασίας της ιδιοκτησίας, παροχής έννομης προστασίας καθώς και η αρχή της αναλογικότητας.

ΥΠΕΡΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Ο τομέας της άμεσης φορολογίας δε ρυθμίζεται απευθείας από την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα κράτη μέλη ασκούν κατά διακριτική ευχέρεια τη σχετική εξουσία τους. Παρά ταύτα, τα κράτη μέλη οφείλουν να ασκούν τις σχετικές με την άμεση φορολογία αρμοδιότητές τους τηρώντας το δίκαιο της Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, το δημοσιονομικό συμφέρον δεν μπορεί να υπονομεύει την άσκηση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, όπως αυτό προστατεύεται από το άρθρο 1 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ και να παραβιάζει υπέρμετρα το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας κατά το άρθρο 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ.

ΟΠΙΣΘΟΔΡΟΜΗΣΗ Η αέναη νομοθετική μεταβολή (αντιστρόφως ανάλογη της ασφάλειας δικαίου υπό την έννοια της καλής νομοθέτησης) αντικατοπτρίζει την αναποτελεσματικότητα του φορολογικού συστήματος να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις. Το σύγχρονο κράτος και συνεπώς το φορολογικό σύστημα διαθέτει τα τεχνολογικά μέσα για την πλήρη διασταύρωση των στοιχείων των φορολογούμενων και την εξεύρεση πιθανώς αποκρυβείσας φορολογητέας ύλης. Επομένως, δεν μπορεί να νοηθεί τεκμαρτή μέθοδος, στον βαθμό που έχει καταστεί απολύτως δυνατή η σύλληψη της πραγματικής φορολογητέας ύλης.

ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΕΡΩΤΗΜΑ που αναμένεται να απαντηθεί, είναι, εάν και κατά πόσο η επίμαχη διάταξη θα επιτύχει το σκοπό θεσπίσεώς της, αποφέροντας τα πολυπόθητα φορολογικά έσοδα στο κράτος, ή αντιθέτως, αν θα προκαλέσει ένα κύμα αμφισβήτησής της ενώπιον των δικαστηρίων, έχοντας παράλληλα πλήξει το δυναμικό για την ελληνική κοινωνία σώμα των ελεύθερων επαγγελματιών, γεννώντας ταυτόχρονα, ενδεχομένως, νέα ζητήματα διευθετήσεων από την πλευρά τους για την αποφυγή φορολόγησης.

ΣΥΝΕΠΩΣ, το μεγάλο διακύβευμα,  πριν ακόμη μας απασχολήσει η συμφωνία ή μη της επίμαχης διάταξης με το Σύνταγμα και υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις, είναι η συμφιλίωση του φορολογούμενου με τη φορολογία και τη φορολογική διοίκηση, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του φορολογικού συστήματος και την εκπλήρωση του σκοπού του. Η επιδιωκόμενη αυτή συμφιλίωση, έχει ταυτόχρονα, ειδικό βάρος στην εμπέδωση του αισθήματος φορολογικής δικαιοσύνης, το οποίο είναι απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία του κράτους και αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την έννοια του πολίτη.

Βασιλική Ζαροκανέλλου, Δικηγόρος Αθηνών, Μ.Δ.Ε., Μaster II Εξειδικευμένου Δημοσίου Δικαίου, PgCert Φορολογικού Δικαίου