Η εποχή των μεγα-απειλών

Από τη δημοσίευση του «Megathreats» (Μεγααπειλές) τον Οκτώβριο του 2022, τα θέματα που τόνισα έχουν γίνει ευρεία. Ολοι πλέον αναγνωρίζουν ότι οι οικονομικές, νομισματικές και χρηματοοικονομικές απειλές αυξάνονται και αλληλεπιδρούν με επικίνδυνους τρόπους με διάφορες άλλες κοινωνικές, πολιτικές, γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, υγειονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Ως εκ τούτου, τον Δεκέμβριο του 2022, οι Financial Times επέλεξαν την «πολυκρίση» ως ένα από τα τσιτάτα της χρονιάς. Οποιος κι αν είναι ο προτιμώμενος όρος κάποιου, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ότι όχι μόνο η παγκόσμια οικονομία αλλά και η ανθρώπινη επιβίωση κινδυνεύουν.

Προειδοποίησα προηγουμένως ότι οι υψηλοί και αυξανόμενοι δείκτες ιδιωτικού και δημόσιου χρέους, που έφτασαν το 330% του ΑΕΠ παγκοσμίως το 2022 (420% στις προηγμένες οικονομίες και πάνω από 300% στην Κίνα), σηματοδοτούν μια δραματική μετατόπιση από την περίοδο πριν από το 2021, όταν οι άλλοι δείκτες ήταν υψηλοί αλλά αυτοί της εξυπηρέτησης χρέους ήταν χαμηλοί.

Η δεκαετία της κοσμικής στασιμότητας μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση χαρακτηρίστηκε από χαμηλή ανάπτυξη της συνολικής ζήτησης, μεγάλες ιδιωτικές και δημόσιες αποταμιεύσεις και χαμηλά ποσοστά επενδύσεων. Η αργή ανάπτυξη οδήγησε σε χαμηλά επιτόκια προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό, ενώ τα σχεδόν μηδενικά ή ακόμη και αρνητικά επιτόκια πολιτικής, σε συνδυασμό με ποσοτική και πιστωτική χαλάρωση, διατήρησαν τα ονομαστικά και τα πραγματικά επιτόκια πολύ χαμηλά – και συχνά αρνητικά – τόσο στο βραχυπρόθεσμο όσο και στο μακροπρόθεσμο τέλος του την καμπύλη απόδοσης. Αλλά αυτό το περιβάλλον με τα εύκολα χρήματα έχει χαθεί.

Επίσης τη χρονιά από την εμφάνιση των Megathreats η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει ακόμη μεγαλύτερο θέμα. Τα πιθανά οφέλη – και οι παγίδες – της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης είναι βαθιά και γίνονται ολοένα και πιο ξεκάθαρα. Ενας σχετικός κίνδυνος είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι ένας άλλος κλάδος που θα κερδίζει τα πάντα και θα υπερτροφοδοτεί την ανισότητα εισοδήματος και πλούτου.

Η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει επίσης παρόμοια επίδραση στην παραπληροφόρηση, μεταξύ άλλων, μέσω «βαθιών ψεύτικων» βίντεο και διάφορων μορφών κυβερνοπολέμου, ειδικά γύρω από εκλογές. Και, φυσικά, υπάρχει ο μικρός αλλά τρομερός κίνδυνος οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη να οδηγήσουν σε AGI (τεχνητή γενική νοημοσύνη) και στην απαξίωση του ανθρώπινου είδους.

Ενώ οι στασιμοπληθωριστικές δυνάμεις θα επιβαρύνουν την ανάπτυξη και θα επιδεινώσουν τις μεγααπειλές μεσοπρόθεσμα, το μέλλον θα μπορούσε να είναι λαμπρό εάν μπορέσουμε να αποτρέψουμε ένα δυστοπικό σενάριο στο οποίο οι μεγααπειλές αλληλοτροφοδοτούνται καταστροφικά. Η πρώτη μας προτεραιότητα θα είναι να επιβιώσουμε τις επόμενες δεκαετίες αστάθειας και χάους.

*Ο Nouriel Roubini είναι επίτιμος καθηγητής Οικονομικών στη Stern School of Business του New York University Stern School of Business και επικεφαλής οικονομολόγος Atlas Capital Team