H πολύνεκρη τραγωδία στον Γοργοπόταμο το 1964

Στις 29 Νοεμβρίου 1964 η Ελλάδα συγκλονίζεται από μία αδόκητη τραγωδία. Νάρκη εκρήγνυται κάτω από τη γέφυρα του Γοργοπόταμου, κατά τη διάρκεια πολυπληθούς τελετής προς τιμήν των ηρώων της Αντίστασης, που το 1942 είχαν συμμετάσχει σε σαμποτάζ κατά των Γερμανών και είχαν ανατινάξει τη συγκεκριμένη γέφυρα.

Στο σημείο, βρίσκονταν χιλιάδες κόσμου, η ισχυρή έκρηξη, που τελικά σκότωσε 13 ανθρώπους και τραυμάτισε 45, προκάλεσε πανικό ο οποίος εντάθηκε από το γεγονός ότι για αρκετές ώρες κανείς δεν γνώριζε τι την προκάλεσε. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι αρχικά κυκλοφόρησαν φήμες για αγνώστου προελεύσεως επίθεση με πολιτικά αίτια.

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 1^ης Δεκεμβρίου 1964:

«Πολύνεκρος τραγωδία η οποία εβύθισεν εις πένθος ολόκληρον το Έθνος εγράφη προχθές την 1.20 μεσημβρινήν υπό τα βάθρα της θρυλικής γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η πανηγυρική τελετή η οποία έγινε διά να τιμηθή η επέτειος της ανατινάξεως της γέφυρας υπό των ανταρτών κατά την κατοχήν, επεσφραγίσθη με την αιφνιδίαν έκρηξιν νάρκης, η οποία εσκόρπισε τον θάνατον εις την απότομον εκείνην χαράδραν της Φθιώτιδος».

Ο ανταποκριτής του «ΒΗΜΑΤΟΣ» που κάλυπτε την τελετή έγινε τελικά αυτόπτης μάρτυρας τρααγικών σκηνών.

»Δεκατρείς νεκροί με παραμορφωμένα τα σώματα και πεντήκοντα οιμώζοντες τραυματίαι, υπήρξεν ο απολογισμός της δραματικής εκρήξεως, την οποίαν διεδέχθησαν οι θρήνοι και αι αραί των οικειών των θυμάτων. (…)

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.11.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όχλος πανικόβλητος

»Ζωντανοί και νεκροί, πληγωμένοι και μη, χωροφύλακες και στρατιώται, επίσημοι και απλοί άνθρωποι, νήπια και γέροντες, άνδρες και γυναίκες, όλοι είχαν μεταβληθή διά μιάς εις όχλον πανικόβλητον, που με αγωνίαν θανάτου ζητούσε να σωθή με την φυγήν.

»Το αίμα που έτρεχε στο φαράγγι είχε αγριέψει τις ψυχές. Ποιος να συγκρατήση ποιον; Άλλοι έτρεχαν αλλόφρονες να σωθούν, άλλοι κουβαλούσαν κομματιασμένα κορμιά. Οιμωγές και κραυγές απελπισίας υψώνονταν μέχρι τον ουρανό για να μεταβάλουν την περιοχή σε σωστή κόλασι.

Αλλοφροσύνη

»Βρέθηκα τριάντα μέτρα από το σημείο που έγινε το κακό. Την ώρα εκείνη έπεφταν οι χτυπημένοι μπροστά μου σαν “στάχυα”. Γύρω μου αλλοφροσύνη. Νήπια με σπασμένα πόδια, γυναίκες πληγωμένες ούρλιαζαν φοβερά.

»Άνδρες με κομμένα μέλη κυλιόνταν στο έδαφος μουγκρίζοντας από τους πόνους. Φρίκη. Η μοίρα το θέλησε το γεφύρι της Αντιστάσεως να γίνη γεφύρι της συμφοράς και του πόνου.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.11.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Μετά την τελετή

»Είχε μόλις λήξει η τελετή. Ώρα μία και τέταρτο το μεσημέρι. Λίγο νωρίτερα είχε ψαλή επιμνημόσυνη δέηση κάτω ακριβώς απ’ το γεφύρι. (…) Παρά πέραν χιλιάδες άνθρωποι. (…) Είχαν αναρριχηθή όπου μπορούσαν. Στα κιγκλιδώματα των βάθρων του γεφυριού και σε μικρούς βράχους.

»Πιο ψηλά οι γύρω ράχες είχαν κυριολεκτικά “μαυρίσει” από κόσμο. Αταξία απερίγραπτη. Οι εκατό χωροφύλακες που επιτηρούσαν τον χώρο ήσαν ανύπαρκτοι. Εδώ θα πρέπει να σημειωθή ότι η έλλειψι κάθε προβλέψεως από μέρους των αρμοδίων είχε φανή καθαρά πολύ νωρίτερα.

»Κατά την προσέλευσι των εκατοντάδων οχημάτων (πούλμαν, ΙΧ και τρικύκλων) που ανεμπόδιστα είχαν κατακλύσει την παρακαμπτήριο της Λαμίας που οδηγεί στον Γοργοπόταμο. Καμμία εποπτεία.  (…) Το σκηνικό συμπληρωνόταν από ελαχίστους στρατιώτες που “ωχρά” απένειμαν τιμές στους επισήμους».

Ένταση

Εκτός από την κοσμοπλημμύρα, αυτό που επιβάρυνε πολύ την κατάσταση ήταν η ένταση μεταξύ αρχών και αντιστασιακών οργανώσεων σχετικά με το ποιος θα κατέθετε στεφάνι και ποιος όχι.

«Οι επικεφαλής της οργανώσεως, καθώς και ο παριστάμενος υφυπουργός της Εθνικής Αμύνης κ. Μ. Παπακωνσταντίνου παρεκάλεσαν – αλλά και χωρίς να επιμείνουν – να μη συνεχισθή η κατάθεσις στεφάνων την στιγμή που είχε ήδη γίνει τούτο από τους εκπροσώπους όλων των κομμάτων, της στρατιωτικής ηγεσίας καθώς και του εκπροσώπου των οργανώσεων Εθνικής Αντιστάσεως στρατηγού Αυγερόπουλου.

»Μάταια όμως. Ένα άγριο πλήθος άρχισε να κραυγάζη:

– Όχι να καταθέσουμε και μεις
– Κι ο ΕΔΕΣ!
– Κι ο ΕΛΑΣ!

Πανδαιμόνιο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.11.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Και ξάφνου το κακό

»Το πλήθος, το μεγάλο εκείνο “πλήθος” που είχε καταλάβει τα γύρω υψώματα έκανε τώρα προς τα κάτω. Ο τόπος μεσ’ το “φαράγγι” άρχισε να μαυρίζη. Κινδύνευαν να πατηθούν οι πάντες. Και οι καυγάδες για τα στεφάνια εντείνονταν επικίνδυνα.

(…)

»Βαδίσαμε μέχρι τα αυτοκίνητά μας και πριν προλάβουμε να μπούμε ακούσθηκε, δόνησε την ατμόσφαιρα κρότος κεραυνού. Αριστερά και μπροστά μου, περί τα 50 μέτρα, υψώθηκε ένας μικρός γκρίζος καπνός.

»Ευθύς έπεσαν τα πρώτα κορμιά. Επτά νεκροί επί τόπου. Συνταράχθηκε η περιοχή.

– Μας σκοτώνουν!
– Σώστε μας!
-Παναγιά μου!

»Αλλόφρονες οι περισσότεροι πηδούσαν τα πτώματα πανικόβλητοι και έφευγαν. Άλλοι έσκυβαν στους τραυματίες. Ένωναν τις κραυγές του και τις επικλήσεις τους.

-Βοήθεια χριστιανοί!
-Το πόδι μου, δεν το έχω πια!
-Το παιδάκι μου!…
-Σώστε μας!

(…)

«Χαλασμός κόσμου. (…) Μπροστά μου κείτονταν πτώματα, τραυματίες».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.11.1964, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ανησυχία εις Αθήνας

 Όπως προαναφέρθηκε τις πρώτες ώρες της τραγωδίας, το τι είχε προκαλέσει την έκρηξη ήταν άγνωστο δημιουργώντας έντονη ανησυχία και αναταραχή, με το μυαλό όλων να φτάνει στο σενάριο μιας υπό εξέλιξη επίθεσης.

«Μόλις άρχισε η νύκτα (σ.σ. της 28^ης Νοεμβρίου 1964), ισχυραί δυνάμεις αστυνομίας καταλαμβάνουν τον περίβολον και τας εισόδους της Βουλής, των υπουργείων, των δημοσίων κτιρίων και των γραφείων. Πυκναί αστυνομικαί περίπολοι κυκλοφορούν εις τους κεντρικούς δρόμους. Η κατάστασις είναι συγκεχυμένη και η ατμόσφαιρη ανήσυχη. Τα ληφθέντα προληπτικά μέτρα ήσαν απαραίτητα.

»Η επιφυλάκη της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής, αι έκτακται φρουραί εις τα δημόσια κτίρια και τας πρεσβείας διετηρήθησαν και καθ’ όλην την ημέραν χθες».

(…)

»Διατάσσεται επιφυλακή και απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις εις ανοικτόν χώρον».

Η εξήγηση

Τελικά, όπως αποδείχθηκε, η αιματηρή τραγωδία οφειλόταν σε δυστύχημα.

«Εις τραγικήν τύχην και μόνον οφείλεται, κατά την εκτίμησιν των αρμοδίων, η πολύνεκρος και πολυαίμακτος τραγωδία, εις την οποίαν μετετράπη την μεσημβρίαν της παρελθούσης Κυριακής παρουσία 20.000 ατόμων ο πανηγυρικός εορτασμός εις τον Γοργοπόταμον, ενός ηρωικού κατορθώματος κατά την διάρκειαν της εχθρικής κατοχής.

»Περί του ότι πρόκειται περί ατυχήματος και όχι εσκεμμένης ενεργείας, είναι ομόφωνος η διαπίστωσις των ιατροδικαστών και εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι συνέταξαν χθες επίσημον πρακτικόν – το οποίον ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου θα αναγνώση σήμερον εις την Βουλήν – εις το οποίον αποφαίνονται ότι η εκραγείσα νάρκη, η οποία εφόνευσε 13 άτομα και ετραυμάτισεν υπερπενήκοντα ήτο παλαιά, εξ εκείνους με τας οποίας είχον ναρκοθετηθή κατά την διάρκειαν του συμμοριτοπολέμου τα πρανή της γέφυρας του Γοργοποτάμου.

»Ο κ. Παπανδρέου θα ανακοινώση επίσης προς την Βουλήν ότι η διαπίστωσις ότι επρόκειτο περί παλαιάς νάρκης προσεπιβεβαιούται και εκ του γεγονότος ότι ευρέθησαν και άλλαι παλαιαί νάρκαι».

Πηγή: tovima.gr