Ελληνική οικονομία: Τι σημαίνει η αναβάθμιση από τη Fitch

Η Fitch έδωσε τελικά το βράδυ της Παρασκευής τη πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα στην ελληνική οικονομία, αναβαθμίζοντας  το ελληνικό αξιόχρεο σε ΒΒΒ- από ΒΒ+, και θέτοντας σταθερές προοπτικές στην αξιολόγηση.

Κατόπιν αυτού, η χώρα έχει εξασφαλίσει την επενδυτική βαθμίδα από δύο από τους «Big3» (μετά την αναβάθμιση από την Standard and Poor’s) γεγονός που αυτoμάτως ξεκλειδώνει την πρόσβασή της σε μια σειρά από αναβαθμισμένους δείκτες. Με τον τρόπο αυτό οι ελληνικοί τίτλοι θα καταστούν ορατοί σε μεγάλους και πιο ποιοτικούς επενδυτές που θα μπορούν να επενδύσουν σε ελληνικά ομόλογα.

Με λίγα λόγια οι κωδικοί ISIN των ελληνικών ομολόγων θα ενταχθούν στους δείκτες FTSE World Government Bond Index (WGBI) και iBoxx του Standard & Poor’s.
Το χρονικό των αναβαθμίσεων.

«Επενδυτική βαθμίδα» στην Ελλάδα και από την Fitch – «BBB-» με σταθερό outlook

Ο κύκλος των αναβαθμίσεων

Τον χορό των αναβαθμίσεων στην επενδυτική βαθμίδα, άνοιξε το περασμένο καλοκαίρι, στις 20 Ιουλίου ο ιαπωνικός οίκος R&I , ο οποίος δεν αναγνωρίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Ακολούθησε στις αρχές Αυγούστου, ο γερμανικός οίκος αξιολόγησης Scope Ratings o oποίος ενέταξε το ελληνικό αξιόχρεο στην επενδυτική βαθμίδα. Αν εκείνη την εποχή δεν αναγνωρίζονταν από την ΕΚΤ, στις 10 Νοεμβρίου το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να αποδεχθεί τον συγκεκριμένο οίκο ως νέο εξωτερικό ίδρυμα αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, τη σκυτάλη πήρε η DBRS αναβαθμίζοντας την ελληνική οικονομία και εντάσσοντας την στην επενδυτική βαθμίδα. Μία εβδομάδα αργότερα, «ήρθε» η Moody’s προχωρώντας σε μία κίνηση «έκπληξη» καθώς προχώρησε στην διπλή αναβάθμιση της Ελλάδας κατατάσσοντας την μόλις μία βαθμίδα κάτω από την επενδυτική.

Και τον Οκτώβριο ένας από τους λεγόμενους «μεγάλους οίκους», ο Standard & Poor’s «χάρισε» στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα, μέσω αναβάθμισης του ελληνικού αξιόχρεου στη βαθμίδα ΒΒΒ- με σταθερές προοπτικές.

«Μεγάλη εθνική επιτυχία»

«Η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Fitch επισημοποιεί την ανάδειξη της Ελλάδας στην επενδυτική κατηγορία από την πλευρά της πιστοληπτικής αξιολόγησης. Είναι μια μεγάλη εθνική επιτυχία!» ανέφερε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, μετά την απόφαση του οίκου αξιολόγησης Fitch να δώσει στη χώρα μας την επενδυτική βαθμίδα και πρόσθεσε: «Η Fitch είναι ο τρίτος – από τους τέσσερις αναγνωρισμένους από την ΕΚΤ- οίκος αξιολόγησης που απονέμει τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας το καθεστώς της επενδυτικής βαθμίδας. Γεγονός που πιστοποιεί την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας και τις ακόμη πιο θετικές προοπτικές που διανοίγονται με την εφαρμογή της πολιτικής μας. Δημιουργεί παράλληλα τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ενίσχυση της εισροής επενδύσεων, καλύτερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας, ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης».

«Αποτέλεσμα συστηματικής δουλειάς»

«Η νέα αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, αυτή τη φορά από τον οίκο Fitch, είναι αποτέλεσμα της συστηματικής δουλειάς που γίνεται από την Κυβέρνηση Μητσοτάκη και ενισχύει περαιτέρω τη διεθνή ψήφο εμπιστοσύνης στη μεταρρυθμιστική πολιτική που ακολουθείται» σχολίασε ο αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, και πρόσθεσε:

«Όπως και το 2023 έτσι και το 2024 θα πετύχουμε τους στόχους που θέσαμε στον Προϋπολογισμό, την ανάπτυξη με ρυθμούς διπλάσιους από την υπόλοιπη Ευρωζώνη, τη δημοσιονομική πειθαρχία με κοινωνική ευαισθησία».

Ποιοι είναι οι δείκτες

Ο δείκτης FTSE World Government Bond Index (WGBI) είναι ο αναγνωρισμένος κορυφαίος δείκτης αναφοράς για την παγκόσμια έκθεση σε κρατικά ομόλογα, τον οποίο ακολουθούν μεγάλοι διαχειριστές κεφαλαίων και μεγάλοι ιδιοκτήτες περιουσιακών στοιχείων σε όλο τον κόσμο. Ο δείκτης FTSE WGBI μετρά την απόδοση κρατικών ομολόγων σταθερού επιτοκίου, σε τοπικό νόμισμα, επενδυτικής διαβάθμισης από περισσότερες από 20 χώρες, εκφρασμένων σε διάφορα νομίσματα, και διαθέτει ιστορικό άνω των 30 ετών.

Οι δείκτες iBoxx αντιπροσωπεύουν τις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων, ενώ η μέση βαθμολογία iBoxx προσδιορίζεται με βάση το μέσο όρο των τριών αξιολογήσεων των οίκων αξιολόγησης. Ειδικότερα, ο δείκτης IHS Markit iBoxx® EUR αντιπροσωπεύει την αγορά σταθερού εισοδήματος επενδυτικής βαθμίδας για ομόλογα σε ευρώ. Οι κανόνες του δείκτη προσφέρουν ευρεία κάλυψη του σύμπαντος των ομολόγων της Ευρωζώνης και διατηρούν ελάχιστα πρότυπα επενδυτικής βιωσιμότητας και ρευστότητας.

Το σκεπτικό της Fitch

Ο Fitch αναμένει ότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης/ΑΕΠ θα παραμείνει σε απότομη πτωτική τάση, χάρη στη σταθερή ονομαστική ανάπτυξη, την υπερεκτέλεση του προϋπολογισμού και την ευνοϊκή δομή εξυπηρέτησης του χρέους. Αξιολογεί επίσης τους κινδύνους πολιτικής ως σχετικά χαμηλούς, με σταθερό πολιτικό πλαίσιο και καλά εδραιωμένη δημοσιονομική σύνεση. Προβλέπει ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί στο 160,8% φέτος και στο 141,2% το 2027 από 171,4% το 2022.

Η προβλεπόμενη πτώση του δείκτη χρέους κατά 65 π.μ. από το υψηλό πανδημίας 205% του ΑΕΠ συγκαταλέγεται στις καλύτερες επιδόσεις οποιωνδήποτε κρατικών ομολόγων με αξιολόγηση Fitch , αν και ο λόγος χρέους εξακολουθεί να προβλέπεται να είναι κοντά στο 3πλάσιο του μέσου όρου «BBB».

Δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση

Η Ελλάδα διατηρεί υψηλή δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αναμένεται να αυξηθεί στο 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και κατά μέσο όρο στο 2,2% το 2024-2025 σύμφωνα με τις προβλέψεις μας. Με μέσο όρο 1,1% του ΑΕΠ το 2024-25, το ονομαστικό έλλειμμα θα είναι πολύ χαμηλότερο από τη διάμεση τιμή «BBB» (2,8%). Η δημοσιονομική σύνεση βασίζεται σε συντηρητικές υποθέσεις δαπανών στους πρόσφατους προϋπολογισμούς (και συμβαίνει επίσης στον προϋπολογισμό του 2024), με την υπέρβαση των εσόδων να παρέχει δημοσιονομικό χώρο για προσωρινές δαπάνες: το 2023 περιελάμβανε μέτρα σχετικά με την ενεργειακή κρίση και την κλιματική αλλαγή.

Φορολογική μεταρρύθμιση

Σύμφωνα με τον οίκο, οι αρχές σχεδιάζουν φορολογικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση των εσόδων το 2024 για να συγκεντρώσουν επιπλέον 600 εκατομμύρια ευρώ για κοινωνικές δαπάνες. Σε συνδυασμό με τις προσπάθειες για τη βελτίωση της ψηφιοποίησης και τη μείωση της φοροδιαφυγής, αυτό θα μπορούσε να ενισχύσει τη βάση των φορολογικών εσόδων και να παράσχει περαιτέρω δημοσιονομικό χώρο για πρόσθετες επενδύσεις κεφαλαίου για την τόνωση της ανάπτυξης.

Ανθεκτική ανάπτυξη

Η Fitch προβλέπει τώρα ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,4% το 2023, μια ελαφρά ανοδική αναθεώρηση από την τελευταία της  αξιολόγηση. Αυτό αντανακλά μια καλύτερη από την αναμενόμενη απόδοση της κατανάλωσης τα τελευταία τρίμηνα και την προσδοκία του οίκου για συνεχιζόμενη ισχυρή επενδυτική απόδοση. Αναμένει ότι η ανάπτυξη το 2024-2025 θα παραμείνει σε παρόμοια επίπεδα (κατά μέσο όρο 2,4%), βοηθούμενη από τον χαμηλότερο πληθωρισμό, τη συνεχιζόμενη απορρόφηση των ταμείων της ΕΕ και τη βελτίωση της οικονομικής εμπιστοσύνης. Οι καθοδικοί κίνδυνοι αφορούν κυρίως τις εξωτερικές εξελίξεις, αν και η Ελλάδα έχει αποδειχθεί γενικά ανθεκτική στην αποδυνάμωση της ζήτησης σε βασικούς εμπορικούς εταίρους, εν μέρει χάρη στις σταθερές επιδόσεις στους τομείς των υπηρεσιών.

Συνέχεια πολιτικής

Οι κίνδυνοι πολιτικής έχουν εκτονωθεί μετά τη σαφή νίκη της κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές στα τέλη Ιουνίου, η οποία της παρέχει σαφή πλειοψηφία για να εφαρμόσει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα τα επόμενα πέντε χρόνια. Μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως το επιχειρηματικό περιβάλλον, το κράτος δικαίου και η αγορά εργασίας, βρίσκονται στα σκαριά και θα μπορούσαν να ενισχύσουν το μεσοπρόθεσμο αναπτυξιακό δυναμικό και να αντιμετωπίσουν ορισμένες διαρθρωτικές αδυναμίες. Η δέσμευση για τη διευκόλυνση ανάκαμψης και ανθεκτικότητας παραμένει ισχυρή, με την Ελλάδα να σημειώνει σταδιακή πρόοδο όσον αφορά τις εκταμιεύσεις και τον προγραμματισμό, παρόλο που ορισμένοι κίνδυνοι εφαρμογής εξακολουθούν να υφίστανται.

Βελτίωση του Τραπεζικού Τομέα

Ο δείκτης του τραπεζικού συστήματος της Ελλάδας βελτιώθηκε σε «bb» από «b» μετά τις αναβαθμίσεις της Fitch για τις αξιολογήσεις βιωσιμότητας των τεσσάρων μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας τον Σεπτέμβριο του 2023. Οι αναβαθμίσεις αντανακλούσαν κυρίως διαρθρωτικές βελτιώσεις στην κερδοφορία των τραπεζών, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση κεφαλαίων και συνεχείς βελτιώσεις της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων. Η κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα ήταν 17,3% τον Ιούνιο, ενώ σε συνολικό επίπεδο το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων είχε μειωθεί ελαφρά στο 8,6% το β’ τρίμηνο του 23. Αυτό συγκρίνεται με 8,7% στο τέλος του 2022 και με κορύφωση 46% το 2017.

Υπενθυμίζεται ότι ο οίκος άνοιξε τον χορό των αξιολογήσεων του έτους στις 29 Ιανουαρίου, με την αναβάθμιση του αξιόχρεου στη βαθμίδα ΒΒ+.  Στην ενδιάμεση αξιολόγηση του Ιουλίου τήρησε στάση αναμονής, ώστε να ολοκληρωθούν οι εκλογές και να προκύψει το νέο οικονομικό επιτελείο.

Ο οίκος Standard & Poor’s,  έχει ήδη αναβαθμίσει το αξιόχρεο της Ελλάδας, σε «BBB-», με σταθερές προοπτικές (από «BB+»), ενώ είχε προηγηθεί η αναβάθμιση από τον «μικρό» και λιγότερο σημαντικό καναδικό οίκο DBRS.

Κατόπιν αυτού μένει μόνο η Moody’s, η πιο αυστηρή από τους οίκους, που δεν έχει δώσει ακόμα επενδυτική βαθμίδα, η οποία ωστόσο κατά την τελευταία της αξιολόγηση έκανε την έκπληξη , δίνοντας διπλή αναβάθμιση στην ελληνική οικονομία. Ειδικότερα, αναβάθμισε το αξιόχρεο κατά δύο βαθμίδες, σε «Ba1» από «Ba3», με «σταθερές» τις προοπτικές επαναξιολόγησης.