Ουκρανία: Ο Ζελένσκι παλεύει με την «κόπωση» του πολέμου

Ενδέχεται το 2024 να είναι μοιραία χρονιά για τον πρόεδρο Ζελένσκι μετά από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου. Μπορεί μεν να υπερηφανεύεται που η χώρα του πήρε καθεστώς χώρας υπό ένταξη στην ΕΕ αλλά νίκη επί του εισβολέα, τη Ρωσία, που υποσχέθηκε πριν από ένα χρόνο, δεν φαίνεται ορατή. Η αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων για την απελευθέρωση των περιοχών υπό ρωσική κατοχή θεωρείται ότι απέτυχε. Λίγο πριν μπει η χώρα στον δεύτερο χειμώνα πολεμικών συγκρούσεων γίνεται λόγος για πόλεμο θέσεων, για αδιέξοδο.

Από την άλλη η αλληλεγγύη της Δύσης απέναντι σε μια χώρα που δίνει αγώνα επιβίωσης φθίνει σιγά-σιγά. Η Ρωσία εξακολουθεί να ελέγχει περίπου το 1/5 του εδάφους της Ουκρανίας. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη χειρότερη αιματοχυσία στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.Όλα αυτά κάνουν ακόμη πιο ισχυρές τις εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις προς τον Ζελένσκι να επιδείξει αποτελέσματα. Ωστόσο, ο ίδιος εξακολουθεί να είναι μαχητικός.

ΕΕ: Στις αρχές του 2024 νέα σύνοδος για τα 50 δισ. στην Ουκρανία

Δεν το βάζει κάτω ο Ζελένσκι

“Η Ουκρανία δεν θα χάσει τη δύναμή της και την ελευθερία της”, τόνισε μόλις τέλος Νοεμβρίου. Και δεν κουράζεται να προειδοποιεί για τον κίνδυνο πολεμικής „κόπωσης“ ή για μια «παγωμένη» σύγκρουση. Κάτι τέτοιο, όπως υποστηρίζει, θα βοηθούσε μόνο τη Ρωσία να ανακτήσει τη στρατιωτική της δύναμη. Πάνω απ’ όλα όμως, και παρά τις αυξανόμενες εκκλήσεις για διαπραγματεύσεις, ο Ζελένσκι εξακολουθεί να πιστεύει ότι η σύγκρουση θα πρέπει να κριθεί στο πεδίο της μάχης. Θέλει να επιφέρει στρατηγική ήττα στη Ρωσία, να την αποδυναμώσει, ώστε να μην μπορέσει ποτέ ξανά να δείξει επιθετική στάση εναντίον της χώρας του. “Η ήττα της Ρωσίας σημαίνει ασφάλεια για την Ευρώπη”, επαναλαμβάνει. Αλλά για να έρθει η πολυπόθητη νίκη ο Ζελένσκι και η Ουκρανία εξακολουθούν να εξαρτώνται από τη διεθνή βοήθεια. Κι αυτή λιγοστεύει, εν μέρει λόγω του πολέμου στη Γάζα, ο οποίος αποσπά την προσοχή από την πλευρά των ΗΠΑ κι άλλων συμμάχων μακριά από την Ουκρανία.

Οι προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους στις ΗΠΑ ρίχνουν ήδη τη σκιά τους. Οι υποστηρικτές του τέως προέδρου Ντόναλντ Τραμπ εμποδίζουν τα νέα πακέτα οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας για τη χώρα, τα οποία χρειάζονται επειγόντως για να αμυνθεί. Από την άλλη η ΕΕ υποτίθεται ότι θα πρέπει να επέμβει αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ούτε όσον αφορά στην προμήθεια όπλων, ούτε σε οικονομικό επίπεδο. Ο Ζελένκσι ανησυχεί. Υπάρχουν επίσης προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας του, όπως καταπολέμηση της διαφθοράς, εξασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας τον χειμώνα και κινητοποίηση των στρατιωτών για τον πόλεμο. Οι στρατιωτικοί διοικητές ζητούν εδώ και καιρό περισσότερους στρατιώτες στην πρώτη γραμμή του μετώπου για να χειρίζονται τα δυτικά όπλα. Μόλις πριν από έναν χρόνο το αμερικανικό περιοδικό “Time” ανακήρυξε τον Ζελένσκι πρόσωπο της χρονιάς 2022, αλλά έκτοτε πρώην σύντροφοί του τον κατηγορούν για δεσποτισμό, για απέχθεια σε κάθε συμβουλή και ένα όλο και πιο αυταρχικό στυλ ηγεσίας.

Υπό τον Ζελένσκι δεν μπορεί να αναδυθεί μια “ανοιχτή φιλελεύθερη κοινωνία κατά το πρότυπο της αμερικανικής”, δήλωσε πρόσφατα ο Ολέξι Αρέστοβιτς, πρώην σύμβουλος στο γραφείο του Ουκρανού προέδρου. Η Ουκρανία μοιάζει με ένα “υπερεθνικιστικό κράτος” γεμάτο αμερικανικά όπλα. Στους πολιτικούς κύκλους του Κιέβου μεγάλη προσοχή απέσπασε το εξώφυλλο του Time με τον τίτλο, “Ο μοναχικός αγώνας του Βολόντμιρ Ζελένσκι”. Έρευνα του περιοδικού αποκάλυψε την αυξανόμενη δυσαρέσκεια ανθρώπων του περιβάλλοντός του και επιβεβαιώνει ότι ο πρώην ηθοποιός έχει χάσει την αίσθηση της πραγματικότητας, ότι ζει σε έναν φανταστικό κόσμο.Ο Ζελένσκι σύμφωνα με το δημοσίευμα αισθάνεται προδομένος από τη Δύση επειδή δεν χορηγεί αρκετά όπλα για να κερδίσει η Ουκρανία τον πόλεμο αλλά μόνο για να επιβιώσει.

Παράπονα και πολιτικές μηχανορραφίες στο Κίεβο

Τα ΜΜΕ ασκούν ελάχιστη κριτική στον Ζελένσκι. Οι δημοσιογράφοι κρατούν στάση ενότητας και δέχονται τη λογοκρισία λόγω πολέμου. Ωστόσο, τα παράπονα για τον πρόεδρο ακούγονται εδώ και καιρό στην καθημερινή ζωή. Πολλοί Ουκρανοί εξακολουθούν να επικρίνουν τον Ζελένσκι επειδή υποβάθμισε τον κίνδυνο πολέμου πριν από τη ρωσική επίθεση στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και δεν έκανε τίποτα για να δημιουργήσει προηγουμένως έναν ισχυρό στρατό. Παρά τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ για την εισβολή της Μόσχας δεν προετοίμασε τον κόσμο. Άλλοι είναι απογοητευμένοι επειδή ο Ζελένσκι υποσχέθηκε ειρήνη όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2019. Λίγες εβδομάδες πριν συμπληρωθούν δύο χρόνια από την έναρξη του ρωσικού επιθετικού πολέμου ο Ζελένσκι συνεχίζει να επιμένει στην εφαρμογή μιας “φόρμουλας ειρήνης”, όπως την εννοεί ο ίδιος. Πυρήνας της το αίτημα για πλήρη αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Ουκρανία. Η Μόσχα το απορρίπτει ως “μη ρεαλιστικό”, διότι αποχώρηση θα θεωρηθεί συνθηκολόγηση του Πούτιν.Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος, για τον οποίο το Κίεβο και η Μόσχα προετοιμάζονται για τη συνέχιση των μαχών και μέσα στο 2024.

Ενώ ο Πούτιν έχει βάλει την πολεμική του μηχανή σε πλήρη κίνηση βασιζόμενος σε εκατοντάδες χιλιάδες εθελοντές, χωρίς ξένη βοήθεια η Ουκρανία είναι εδώ και καιρό ανίκανη να επιβιώσει. Ο Ζελένσκι, ο οποίος θεωρείται λαμπρός ρήτορας και συχνά παρασύρει τους δυτικούς συμμάχους του με τον συναισθηματισμό του, βασίζεται επίσης στη δύναμη των λέξεων. “Αν δεν υπάρξει νίκη, τότε δεν θα υπάρξει χώρα”, είπε τον Νοέμβριο. Ο πρώην κωμικός δεν ανέχεται κριτική για τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου. Αυτό φάνηκε 1ξεκάθαρα όταν επέπληξε τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, Βαλέρι Σαλούσνι. Ο Σαλούσνι φημολογείται εδώ και καιρό ότι έχει πολιτικές φιλοδοξίες. Στο Κίεβο λέγεται μάλιστα ότι η μάχη για την εξουσία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και πάλι. Όχι μόνο ο Σαλούσνι, αλλά και ο δήμαρχος του Κιέβου Βιτάλι Κλίτσκο, ο οποίος πρόσφατα κατηγόρησε τον Ζελένκσι ότι κάνει λάθη και ψεύδεται, θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για τον πρόεδρο σε ενδεχόμενη εκλογική αναμέτρηση.

Αλλά οι προεδρικές εκλογές που είχαν αρχικά προγραμματιστεί για τις αρχές Μαρτίου ακυρώθηκαν λόγω του συνεχιζόμενου στρατιωτικού νόμου.Στις αρχές Νοεμβρίου ο Ζελένκσι τόνισε ότι “δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για εκλογές”. Ωστόσο, η πίστη στη νίκη επί της Ρωσίας και την επιστροφή στα σύνορα του 1991 φαίνεται να παραμένει ισχυρή μεταξύ των Ουκρανών, με σχεδόν 70% των ερωτηθέντων, όπως δείχνουν οι σφυγμομετρήσεις, να αρνούνται την οικειοθελή παραχώρηση των ουκρανικών εδαφών. Ωστόσο, μετά τις περσινές στρατιωτικές επιτυχίες η ευφορία έχει εξανεμιστεί για ορισμένους. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις περίπου το 1/3 του πληθυσμού πιστεύει ότι τα πράγματα στην Ουκρανία κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση.

«Αποφασιστική χρονιά» το 2024;

Ο Ζελένσκι, για παράδειγμα, έκλεισε τηλεοπτικούς σταθμούς, ανακάλεσε την υπηκοότητα ανεπιθύμητων συμπατριωτών του. Ο στρατιωτικός νόμος τού παρέχει επίσης μέσα που δεν στρέφονται μόνο κατά του φιλορωσικού τμήματος της αντιπολίτευσης. Το δικαίωμα διαδήλωσης έχει περιοριστεί. Οι κοινοβουλευτικές συζητήσεις γίνονται κεκλεισμένων των θυρών για λόγους ασφαλείας. Όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στα ποσοστά αποδοχής του προέδρου. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η υποστήριξη για την πολιτική του έπεσε στο 42% τον περασμένο Σεπτέμβριο από 74% τον Απρίλιο του 2022, όταν έγινε η πρώτη απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από το Κίεβο. Ωστόσο, ο Ζελένσκι συνεχίζει να αποκλείει συμβιβασμούς και διαβεβαιώνει σε κάθε ευκαιρία ότι κανείς δεν πιστεύει στη νίκη όσο ο ίδιος. Υπόσχεται νέα σχέδια για το 2024 που θα εκπλήξουν τη Μόσχα και ελπίζει σε νέα δισεκατομμύρια από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Για τον σκοπό αυτό τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 που αναμένονται την άνοιξη προορίζονται κυρίως για να βοηθήσουν να «σπάσει» η ρωσική αεροπορική υπεροχή.

Ο επικεφαλής του προεδρικού γραφείου του Ζελένσκι, Αντρίι Γέρμακ, ο οποίος θεωρείται το alter ego του προέδρου, θεωρεί επίσης ότι το 2024 θα είναι μια “αποφασιστική χρονιά” για την Ουκρανία. “Το σημείο καμπής του πολέμου πλησιάζει”, τόνισε σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι 1+1. Ο Γέρμακ παρομοίασε πρόσφατα τον πόλεμο με αγώνα δρόμου 100 μέτρων, στον οποίο έχουν ήδη διανυθεί τα 70 μέτρα. «Τα τελευταία μέτρα είναι και τα πιο δύσκολα», παραδέχτηκε. Από την άλλη η Ρωσία έχει προετοιμαστεί εδώ και καιρό για έναν μαραθώνιο που θέλει να κερδίσει πάση θυσία. Ωστόσο, το “Politico” υπενθύμισε επίσης ότι και ο Ζελάνκσι δεν το έβαλε στα πόδια όταν ξέσπασε ο πόλεμος και ότι είναι επίσης “μαραθωνοδρόμος”.

Πηγή Deutsche Welle / Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου