Ινστιτούτο ΕΝΑ: Οι σκληροί αριθμοί που κρύβονται πίσω από την ονομαστική αύξηση των μισθών [πίνακες]

Παρά την αύξηση των ονομαστικών μισθών οι απολαβές παραμένουν χαμηλές, υπάρχει έντονη μισθολογική ανισότητα ενώ μειώθηκε η αγοραστική δύναμη . Αυτό αποκαλύπτει η  ανάλυση για τις αμοιβές που εκπόνησε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

Οι ερευνητές επεξεργάστηκαν τα στοιχεία από την Εργάνη που δείχνουν ότι υπήρξε η μετακίνηση πολλών μισθωτών από τα χαμηλά στα αμέσως ανώτερα κλιμάκια. Ωστόσο τα μεγαλύτερα ποσοστά του πληθυσμού συγκεντρώνονται στις σχετικά χαμηλότερες τιμές της κατανομής ενώ πολύ μικρότερα ποσοστά μισθωτών βρίσκονται σε αρκετά υψηλότερες τιμές. «Με άλλα λόγια» αναφέρουν ότι «ο μέσος μισθός (μέσος όρος του μισθού όλων των μισθωτών) είναι υψηλότερος από τον διάμεσο μισθό (ο μισθός κάτω από τον οποίο αμείβονται οι μισοί μισθωτοί και πάνω από τον οποίο οι άλλοι μισοί).

Μισθοί: Πόσο εφικτό είναι να φτάσουμε σε μέσο μισθό 1.500 ευρώ το 2027 – Δύο οικονομολόγοι απαντούν στον ΟΤ

Επιπλέον η αύξηση του μέσου μισθού υπερβαίνει την μέση ετήσια αύξηση του Γενικού Δείκτη Τιμών του 2023 (3,5%) αλλά υπολείπεται σημαντικά της αύξησης του δείκτη τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών (11,6%).

Οι αναλυτές χρησιμοποιώντας και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταλήγουν «ότι δεν μπορούμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια τον διάμεσο μισθό του 2023, ώστε να δούμε αν η αναλογία με τον μέσο αυξήθηκε ή μειώθηκε, το βέβαιο είναι πως η πλειοψηφία των μισθωτών εξακολουθεί να αμείβεται αρκετά κάτω από τον μέσο μισθό.»

Η ανάλυση του Ινστιτούτου ΕΝΑ

Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν να στοιχεία για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα από το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας. Όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον συγκεντρώθηκε στα στοιχεία των αμοιβών (πίνακες ΙΒ3 και ΙΒ4) που δείχνουν την κατανομή των εργαζομένων ανά μισθολογική κατηγορία. Ο πίνακας ΙΒ3 αναπαράγεται παρακάτω στον Πίνακα 1, χωρίς τις στήλες των μεταβολών και με την προσθήκη των δύο τελευταίων στηλών που δείχνουν τις αθροιστικές κατανομές (δηλαδή τα ποσοστά που βρίσκονται κάτω από κάθε κλιμάκιο).

Η γενική εικόνα που προκύπτει από τον πίνακα είναι η «μετατόπιση προς τα πάνω» ολόκληρης της μισθολογικής κατανομής λόγω της ονομαστικής αύξησης των μισθών, δηλαδή η μετακίνηση πολλών μισθωτών από τα χαμηλά στα αμέσως ανώτερα κλιμάκια. Ίσως ο Πίνακας 1 δεν είναι ο πλέον κατάλληλος για να δούμε αυτή την εξέλιξη, κυρίως λόγω του άνισου εύρους των μισθολογικών κλιμακίων. Αν τα μετατρέψουμε ώστε να έχουν το ίδιο εύρος, προκύπτει το παρακάτω διάγραμμα.

Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, το 2023 μειώθηκαν τα ποσοστά των μισθωτών που εισπράττουν κάτω από 1.000 ευρώ και αυξήθηκαν τα ποσοστά των μισθωτών που εισπράττουν πάνω από 1.000 ευρώ.  Ωστόσο, ένα ακόμα πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι η θετική ή δεξιά ασσυμετρία της κατανομής, ένα σύνηθες χαρακτηριστικό της μισθολογικής ανισότητας. Τα μεγαλύτερα ποσοστά του πληθυσμού συγκεντρώνονται στις σχετικά χαμηλότερες τιμές της κατανομής ενώ πολύ μικρότερα ποσοστά μισθωτών βρίσκονται σε αρκετά υψηλότερες τιμές. Με άλλα λόγια, ο μέσος μισθός (μέσος όρος του μισθού όλων των μισθωτών) είναι υψηλότερος από τον διάμεσο μισθό (ο μισθός κάτω από τον οποίο αμείβονται οι μισοί μισθωτοί και πάνω από τον οποίο οι άλλοι μισοί). Αυτό το τελευταίο μπορούμε να το δούμε κάπως πιο συγκεκριμένα.

Ο μέσος μισθός προκύπτει από τον πίνακα ΙΒ4 της έκθεσης της ΕΡΓΑΝΗΣ όπου παρουσιάζεται το σύνολο των μισθολογικών αμοιβών (και όχι, όπως εσφαλμένα αναφέρεται στον τίτλο, ο μέσος μισθός). Αν διαιρέσουμε με το σύνολο των μισθωτών παίρνουμε τον μέσο μισθό για τα έτη 2022 και 2023 όπως φαίνεται στον Πίνακα 2.

Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι πως αν λάβουμε υπόψη τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ η αύξηση του μέσου μισθού υπερβαίνει την μέση ετήσια αύξηση του γενικού δείκτη τιμών του 2023 (3,5%) αλλά υπολείπεται σημαντικά της αύξησης του δείκτη τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών (11,6%).

Ο διάμεσος μισθός δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια από τα στοιχεία που δημοσιεύει η ΕΡΓΑΝΗ, μπορούμε μόνο να τον προσεγγίσουμε από τις αθροιστικές κατανομές. Για το 2022, φαίνεται από τον Πίνακα 1 ότι το 49,5% των μισθωτών αμείβονταν με ποσά μέχρι 900 ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι ο διάμεσος μισθός ήταν λίγο πάνω από αυτό το ποσό. Το 2023, σύμφωνα με τον πίνακα 1, το ποσοστό των μισθωτών που αμείβονταν με κάτω από 900 ευρώ μειώθηκε σε 39,3%, κάτι που σημαίνει ότι αυξήθηκε ο διάμεσος μισθός. Αν παρατηρήσουμε ακόμα ότι το 53,7% των μισθωτών αμείβονταν με κάτω από 1.000 ευρώ, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο διάμεσος μισθός του 2023 έχει αυξηθεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος αλλά παραμένει κάτω από τα 1.000 ευρώ.

Από τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να υπολογίσουμε έναν απλουστευμένο δείκτη της μισθολογικής ανισότητας, τον λόγο του διάμεσου μισθού προς τον μέσο, δηλαδή πόσο κάτω από τον μέσο όρο βρίσκονται οι μισοί μισθωτοί. Στην περίπτωσή μας, αν υποθέσουμε ότι ο διάμεσος μισθός του 2022 ήταν 900 ευρώ, τότε ο λόγος του προς τον μέσο (1.176,5 ευρώ, βλ. Πίνακα 2) ήταν 76,5% ή, με άλλα λόγια, οι αμοιβές των μισών μισθωτών δεν ξεπερνούσαν τα τρία τέταρτα του μέσου μισθού. Παρότι, όπως είπαμε, δεν μπορούμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια τον διάμεσο μισθό του 2023, ώστε να δούμε αν η αναλογία με τον μέσο αυξήθηκε ή μειώθηκε, το βέβαιο είναι πως η πλειοψηφία των μισθωτών εξακολουθεί να αμείβεται αρκετά κάτω από τον μέσο μισθό.