«Εγγυημένη ατιμωρησία» – για ποιους;

Πρόσφατα είδα δημοσίευμα για ενδεχόμενη «εγγυημένη ατιμωρησία» των πολιτικών υπευθύνων της τραγωδίας των Τεμπών και για τις αρνητικές συνέπειες ενός τέτοιου ενδεχομένου για την κοινωνία στο σύνολό της. Εδώ όμως ομιλούμε για μια πιθανότητα. Αφού τα γρανάζια της Δικαιοσύνης δεν έχουν ολοκληρώσει τις κινήσεις τους για το θέμα. Ταυτόχρονα όμως υπάρχουν γεγονότα παλαιότερα και απόλυτα ολοκληρωμένα, για τα οποία η ατιμωρησία είναι εγγυημένη και δεδικασμένη.

Γεγονότα τέτοια έχουν σχέση με την παραβίαση των νόμων για λογής ζητήματα που αφορούν βίαιες ενέργειες κατά προσώπων σε δημόσιους χώρους, καταστροφή δημόσιας περιουσίας με καταλήψεις σχολείων ή πανεπιστημιακών χώρων, ομηρείες καθηγητών ή πρυτανικών Αρχών και άλλες παρόμοιες δραστηριότητες.

Σε όλα αυτά τα συμβάντα η εφαρμογή του νόμου υπήρξε πολύ ελαστική έως ανύπαρκτη. Εμπεδώνοντας έτσι ένα βαθύ αίσθημα ατιμωρησίας και μια συμπεριφορά απόλυτης περιφρόνησης της έννομης τάξης.

Σε καμία όμως τέτοια περίπτωση δεν είδα αναλύσεις για τον κίνδυνο πρόκλησης στην κοινωνία αρνητικών συνεπειών ή ακόμη και κοινωνικών ή πολιτικών εκρήξεων από τα φαινόμενα αυτά. Οταν οι μηχανισμοί τήρησης της τάξης σε μια κοινωνία κατ’ εξακολούθηση αδυνατούν ή αποφεύγουν να εφαρμόσουν τον νόμο, αυτό που σταδιακά εμπεδώνεται είναι ένα κλίμα ζούγκλας. Οι πολίτες εθίζονται στην αντίληψη πως οι παρανομίες δεν συνεπιφέρουν συνέπειες κι ότι μπορεί να ηρωοποιούνται εκ του ασφαλούς.

Αγωνιστές προβάλλονται κάποιοι που είναι για τραμπουκικές πράξεις, για τις οποίες όμως δεν διακινδυνεύουν τίποτα. Αυτό καλλιεργεί βαθμιαία μια νοοτροπία κυνισμού, αδιαφορίας για τις όποιες κοινωνικές αξίες και γενικότερης αντίδρασης σε κανόνες και αρχές – τις οποίες και αρχίζουν να περιφρονούν. Δημιουργείται έτσι μια τάση εξιδανίκευσης του τίποτα κι ανάδειξης της αυθαιρεσίας και του κοινωνικού μηδενισμού σε αξίες που ελκύουν οπαδούς και θεράποντες.

Η κοινωνία των μηδενικών σταδιακά αναρριχάται στα πιο ψηλά επίπεδα της ιεραρχίας, ενώ η νοοτροπία της σοβαρότητας, της υπευθυνότητας και της σκληρής δουλειάς αρχίζει να χλευάζεται. Η ατιμωρησία λοιπόν της ανομίας, του χουλιγκανισμού και της κομματικής φανατίλας αποκτά πολύ σοβαρότερες διαστάσεις από μια στιγμιαία ή περιστασιακή αδράνεια του κράτους ή των Αρχών ασφαλείας. Κι αυτές οι συνέπειες είναι σαφώς σοβαρότερες από την όποια δημιουργούμενη πεποίθηση πως οι έχοντες και οι άνθρωποι της εξουσίας μπορεί να ξεγλιστρήσουν από τα πλοκάμια του νόμου.

Επειδή αυτές οι πεποιθήσεις σχηματίζονται από διεργασίες του παρασκηνίου και των οπαδών των θεωριών συνωμοσίας, ενώ η ατιμωρησία του τραμπουκισμού και των λογής βιαιοπραγιών χάσκει μπροστά σε όλους μας καθημερινά και μας κοιτάζει με θράσος στα μάτια. Από τη μια πλευρά κυριαρχεί η μόνιμη καχυποψία της Αριστεράς απέναντι στην άσκηση αστικής εξουσίας κι από την άλλη η αποκρουστική βία των νεολαιίστικων αντισυστημικών ή αριστερών κινημάτων που κλονίζουν την καθημερινότητα των πολιτών και υπονομεύουν κάθε έννοια ομαλής κοινωνικής λειτουργίας. Με εγγυημένα μάλιστα τα στραβά μάτια και την ατιμωρησία από την πλευρά του κυρίαρχου, υποτίθεται, κράτους.

Σε τέτοιες συνθήκες δυστυχώς η αντίληψη πως αν οι ισχυροί κάνουν κάτι κακό θα τη γλιτώσουν εμπεδώνεται. Ιδίως όταν είναι γνωστό πως συνήθως ατιμώρητοι μένουν όλοι. Το ζήτημα λοιπόν της επιβολής κυρώσεων για όσους παραβιάζουν τους κανόνες της χρηστής διοίκησης και της περιφρόνησης της έννομης τάξης είναι αρκετά περίπλοκο και χρειάζεται ορθολογικούς κανόνες συμπεριφοράς υποχρεωτικούς για όλους. Οταν καίγεται λ.χ. η Αθήνα ατιμώρητα από οργισμένους νεολαίους και κανενός δεν ιδρώνει το αφτί, λίγοι μπορούν να ομιλούν για ατιμωρησία για πολιτικούς που έχουν αδρανήσει στα καθήκοντά τους