Ελληνική οικονομία: Η δεύτερη ανάγνωση της ανάπτυξης – Οι δύο καταλύτες που οδηγούν το ΑΕΠ

Συκρατημένη αισιοδοξία κυριαρχεί στο οικονομικό επιτελείο της ελληνικής κυβέρνησης αναφορικά με την πορεία ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας για φέτος. Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν για το πρώτο τρίμηνο του έτους δείχνουν ότι είναι πιθανό να επιτευχθεί ο στόχος του 2,5% για το 2025, όπως ανέφεραν στον ΟΤ πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Ωστόσο, το «κλειδί» για κάτι τέτοιο είναι ο τουρισμός (αναμένεται νέα άνοδος σε σχέση με πέρυσι) αλλά και οι επενδύσεις, οι οποίες περνούν μέσα από την πορεία απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να υπενθυμιστεί πως η ελληνική κυβέρνηση έχει προβλέψει στο Πρόγραμμα Σταθερότητας ρυθμό ανάπτυξης  της τάξης του 2,5% (ο πήχης είχε τεθεί στο 2,9% στον προϋπολογισμό του 2024). Όμως, οι υπόλοιποι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν χαμηλότερο ρυθμό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει βάλει τον πήχη στο 2,2%, ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ο ΟΟΣΑ, ακόμη χαμηλότερα, στο 2%. Αυτή η διαφορά αντιστοιχεί σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ, η οποία μπορεί να επηρεάσει σειρά ζητημάτων, όπως για παράδειγμα το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ.

ΕΛΣΤΑΤ: Στο 2,1% η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το πρώτο τρίμηνο

Οι κρίσιμοι παράγοντες

Απαραίτητη προϋπόθεση για να υπάρξει ένα καλό σενάριο φέτος στην ελληνική ανάπτυξη είναι να εξελιχθεί ομαλά η τουριστική σεζόν ώστε να καταγραφεί ακόμη ένα ρεκόρ εισπράξεων, να μην υπάρξουν ζητήματα στο διεθνές περιβάλλον, αλλά και να μην υπάρξουν νέες φυσικές καταστροφές μεγάλων διαστάσεων, όπως συνέβη πέρυσι, κάτι που θα έχει δυσμενείς συνέπειες.

Μεγάλο κεφάλαιο αποτελεί και η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, όπου και εκεί τίθενται ζητήματα. Σύμφωνα με ειδική ανάλυση του Ινστιτούτου ΕΝΑ, η πραγματική απορρόφηση των συνολικών πόρων αγγίζει μόλις το 12%, ενώ οι λιμνάζοντες πόροι αγγίζουν τα 5,2 δισ. Ευρώ με τις πραγματικές πληρωμές να ανέρχονται μόλις στα 4,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ειδική έκθεση του Ινστιτούτου ΕΝΑ. Ούτε λίγο ούτε πολύ η έκθεση αυτή δείχνει πως η κυβέρνηση της ΝΔ σημειώνει σημαντικές καθυστερήσεις, καθότι η εκτέλεση του Ταμείου γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, πέραν του ότι η πλεινότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχει πεταχτεί εκτός.

Οι δημοσιονομικοί κανόνες

Παράλληλα, ο ρυθμός ανάπτυξης είναι ένας από τους παράγοντες που καθορίζουν και το «πλαφόν» στις δαπάνες των κρατών – μελών της Κομισιόν για την επόμενη τετραετία. Στις 21 Ιουνίου η Κομισιόν θα παρουσιάσει τα όρια αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών για κάθε χώρα. Για την Ελλάδα, σύμφωνα με πληροφορίες, υπολογίζεται ότι θα «κλειδώσει» κοντά στο 2,5% με 3%.

Επί της ουσίας οι επόμενοι 4 προϋπολογισμοί θα συνταχθούν με βάση αυτά τα ποσοστά που θα ανακοινωθούν σε λίγες ημέρες.

Ουσιαστικά, αυτό το ποσοστό θα αφήσει πολύ περιορισμένα περιθώρια για αυξήσεις δαπανών την επόμενη χρονιά, πέραν των ήδη δρομολογημένων.

Το θέμα λοιπόν είναι το πώς θα κυλήσει το ελληνικό ΑΕΠ από εδώ και στο εξής. Πέρυσι, ο ρυθμός ανάπτυξης του πρώτου τριμήνου του 2023 είχε υπολογιστεί στο 1,9%, ενώ για το σύνολο της χρονιάς (2023) ανήλθε στο 2%. Πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ανέφεραν στον ΟΤ πως τα δύο επόμενα τρίμηνα  (2ο και 3ο) θα παρουσιάσουν μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης από εκείνον του πρώτου τριμήνου, εξαιτίας του τουρισμού, ως είθισται.

Οι επενδύσεις, οι εξαγωγές και η κατανάλωση

Με βάση τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ, στήριξη στο ΑΕΠ έδωσαν οι επενδύσεις, ενώ ανθεκτική αν και «φρεναρισμένη» εμφανίστηκε κατανάλωση. Ωστόσο, σε πτώση παραμένουν οι ελληνικές εξαγωγές, κάτι που δείχνει ότι δε βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής το παραγωγικό μοντέλο

Σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο το ΑΕΠ αναπτύχθηκε κατά 0,7%, κάτι που οφείλεται κυρίως στις επενδύσεις. Για το τέταρτο τρίμηνο του 2023 ο ρυθμός ανάπτυξης αναθεωρήθηκε ελαφρώς προς τα επάνω, στο 1,3% σε ετήσια βάση (έναντι προηγούμενης εκτίμηης για 1,2%) και 0,3% σε τριμηνιαία βάση.

Ακόμη, οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 2,9% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2023, ενώ αυξήθηκαν κατά 7,1% σε σχέση με το 4o τρίμηνο του 2023.

Παράλληλα, η συνολική τελική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 0,2% σε σχέση με το 4o τρίμηνο του 2023 και κατά 1,1% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2023. Άλλωστε, η κυβέρνηση έχει προβλέψει στον εφετινό προϋπολογισμό ότι η διωιτική κατανάλωση θα πατήσει «φρένο» από το 2,9% το 2023 στο 1,3% φέτος, κάτι που οφείλεται και στην υψηλή ακρίβεια, η οποία συνεχίζει να σφυροκοπά τα νοικοκυριά.

Αναφορικά με τις εξαγωγές,  οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασαν μείωση κατά 5,7% σε σχέση με το 1o τρίμηνο του 2023. Οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 8,8%, ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 1,5%. Σε τριμηνιαίο επίπεδο, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσίασαν μείωση κατά 2,4% σε σχέση με το 4o τρίμηνο του 2023. Οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 2,7%, ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 0,5%.