Ευρωεκλογές 2024: Το ανελέητο παζάρι των Ευρωομάδων για «εξουσία» και «χρήμα»

Η ψηφοφορία για τις ευρωεκλογές ολοκληρώνεται το βράδυ της Κυριακής, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας πολιτικής μάχης και ενός παζαρέματος για τη μετατροπή εκατομμυρίων ψηφοδελτίων σε χρήμα και εξουσία, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times.

Όσους περισσότερους βουλευτές μπορεί να συγκεντρώσει μια πολιτική ομάδα από τα συνολικά 720 μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, τόσο μεγαλύτερη χρηματοδότηση λαμβάνει και τόσο μεγαλύτερη εξουσία μπορεί να ασκήσει – από τη διαμόρφωση της πολιτικής έως την εξασφάλιση σημαντικών θέσεων εργασίας.

Όμως, οι ιδεολογικές -και συχνά αρκετά προσωπικές- διαφορές έχουν στο παρελθόν καταστρέψει ευρύτερες συμμαχίες, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη σκοπιμότητα πιο φιλόδοξων σχεδίων, όπως η ενοποίηση της άκρας δεξιάς.

Ευρωεκλογές 2024: Το διακύβευμα της κάλπης – Η επόμενη μέρα για την ΕΕ

«Το ενδιαφέρον σε αυτές τις εκλογές δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα το βράδυ της Κυριακής, αλλά και το τι θα συμβεί μετά», δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Αίμα έχει χυθεί για τέτοιου είδους πράγματα», είπε ένας άλλος, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times.

Οι διαπραγματεύσεις

Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να ολοκληρωθούν σε 24 ημέρες, σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο. Αλλά με τη σκλήρυνση των πολιτικών θέσεων τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά, «κάθε πέντε χρόνια αυτό γίνεται πιο ιδεολογικό», δήλωσε ο πρώτος ανώτερος αξιωματούχος.

Οι τέσσερις κύριες ομάδες είναι παραδοσιακά το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), οι κεντροαριστεροί Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), οι φιλελεύθεροι της Renew και οι Πράσινοι/EFA. Αλλά συρρικνώνονται με τα χρόνια, καθώς τα ακραία κόμματα παίρνουν όλο και περισσότερες ψήφους.

Στα αριστερά βρίσκεται μια παλιά ομάδα, η GUE / NGL, με κυμαινόμενα μέλη που περιλαμβάνουν τώρα το ακροαριστερό κίνημα του Γάλλου Ζαν-Λυκ Μελανσόν και τους Ιρλανδούς εθνικιστές του Sinn Féin.

Στα δεξιά υπάρχουν δύο αναπτυσσόμενες παρατάξεις: η υπερσυντηρητική ECR και η ακροδεξιά ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), καθώς και ένα μείγμα μη ενταγμένων μελών που θεωρούνται πολύ ακραία για να ενταχθούν σε οποιαδήποτε ομάδα.

Η Μαρίν Λεπέν, η ηγέτιδα της γαλλικής ακροδεξιάς, της οποίας η Rassemblement National (RN) κυριαρχεί στην ID, επιδιώκει είτε να σχηματίσει μια μεγάλη ομάδα με την ECR είτε να συγκεντρώσει αρκετούς ευρωβουλευτές ώστε να υπερτερήσει αριθμητικά της Renew, η οποία είναι η πολιτική οικογένεια της εγχώριας νέμεσής της, του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.

Η επικεφαλής του κόμματος της γαλλικής ακροδεξιάς Rassemblement National, Μαρί Λεπέν

Ο Κλάους Βέλε, γενικός γραμματέας του κοινοβουλίου μεταξύ 2009 και 2022, δήλωσε ότι η Λεπέν θα μπορούσε να ενταχθεί στο κόμμα Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν για να σχηματίσει μια νέα δεξιά ομάδα, ενδεχομένως με τους Ισπανούς λαϊκιστές Vox που σήμερα ανήκουν στο ECR.

Αλλά ο ηγέτης που φλερτάρει περισσότερο τόσο το ΕΛΚ όσο και το ID είναι η Τζόρτζια Μελόνι, η Ιταλίδα πρωθυπουργός της οποίας το ακροδεξιό κόμμα Αδελφοί της Ιταλίας κυριαρχεί στο ECR. Η Meloni δεν έχει δείξει καμία διάθεση να ενώσει τις δυνάμεις της. «Θέλει να είναι σημαντική και να παίρνει πράγματα από άλλους ηγέτες», δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ, υποδηλώνοντας ότι θα διατηρήσει ένα κενό με το ID.

Ένας αξιωματούχος του κοινοβουλίου συμφωνεί. «Την βολεύει να έχει ένα άλλο κόμμα πιο δεξιά. Πάντα θέλεις κάποιον πιο ακραίο από τον εαυτό σου», είπαν.

«Η Δεξιά είναι πάντα η πιο διχασμένη», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.

Η ακροδεξιά έχει συχνά διασπαστεί και αναμορφωθεί στο παρελθόν. Η ομάδα «Ταυτότητα, Παράδοση, Κυριαρχία» (ITS) κατέρρευσε το 2007, αφού τα πέντε ρουμανικά μέλη της αποχώρησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα αντιρουμανικά σχόλια του ιταλικού μέλους Αλεσάντρα Μουσολίνι, εγγονής του φασίστα δικτάτορα. Τώρα ανήκει στο ΕΛΚ.

Η προσέγγιση άλλων χώρων

Οι παρατάξεις που κυνηγούν μεγαλύτερη επιρροή θα προσπαθήσουν να προσελκύσουν κόμματα που δεν ανήκουν στο χώρο. Ο πρόεδρος του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ, δήλωσε ότι θα καλωσόριζε μια νέα ουγγρική αντιπολίτευση με επικεφαλής τον πρώην σύμμαχο του Όρμπαν που μετατράπηκε σε εχθρό του, Πέτερ Μαγιάρ.

Μια ομάδα χρειάζεται 23 μέλη από επτά χώρες, επιτρέποντας σε κάποιους μεμονωμένους ευρωβουλευτές να κάνουν σκληρά παζάρια.

Ένας πρώην υπάλληλος κόμματος θυμάται ότι καθόταν σε μια συνεδρίαση: «Μπορείς να εκμεταλλευτείς πολλά. Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι. Αυτός ο ευρωβουλευτής είχε μια λίστα με απαιτήσεις για θέσεις και επιδόματα. Εμείς δεν μπορούσαμε να το κάνουμε και έτσι εντάχθηκαν σε μια άλλη ομάδα», σύμφωνα με τους FT. Το 2014, επτά ευρωβουλευτές αρνήθηκαν να ενταχθούν στην ομάδα των Φιλελευθέρων επειδή δεν μπορούσαν να τους υποσχεθούν θέση αντιπροέδρου.

Η χρηματοδότηση

Αξίζει να σημειωθεί πως οι ομάδες με περισσότερα μέλη κερδίζουν περισσότερη χρηματοδότηση για κοινοβουλευτικές δραστηριότητες, καθότι ο προϋπολογισμός κατανέμεται σύμφωνα με έναν τύπο που υπαγορεύεται από τον αριθμό των εδρών που κερδίζει κάθε ομάδα.

Κατά τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους, ο συνολικός προϋπολογισμός ανήλθε σε 36 εκατ. ευρώ. Η μεγαλύτερη ομάδα, το ΕΛΚ, έλαβε 9 εκατ. ευρώ, με τη μικρότερη, την Αριστερά, να λαμβάνει 2 εκατ. ευρώ, ενώ τα ανένταχτα μέλη μοιράστηκαν 1,5 εκατ. ευρώ.

Μια άλλη φόρμουλα, γνωστή ως σύστημα D’Hondt από το όνομα ενός Βέλγου μαθηματικού, έχει ως στόχο να διασφαλίσει τη δίκαιη κατανομή των βασικών θέσεων εργασίας του Κοινοβουλίου ανάλογα με το μέγεθος της ομάδας.

Ωστόσο, η ένταξη σε μία από τις ευρύτερες ομάδες δεν είναι απλή υπόθεση.

Αντιπαλότητες σε εθνικό επίπεδο

Αντιπαλότητες σε εθνικό επίπεδο μπορεί να ξεσπάσουν όταν αντίπαλα κόμματα προσπαθούν να ενταχθούν στον ίδιο ευρωπαϊκό πολιτικό χώρο. Η βαθιά διχαστική απόφαση να επιτραπεί στο Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι να ενταχθεί στο ΕΛΚ το 1998 είχε ως αποτέλεσμα να αποχωρήσει αμέσως μετά το Χριστιανοδημοκρατικό Ιταλικό Λαϊκό Κόμμα.

Λίγοι ψηφοφόροι των Πρασίνων συνειδητοποίησαν ότι υποστήριζαν μια φιλορωσίδα Λετονή ευρωβουλευτή μέχρι που κατηγορήθηκε φέτος ότι είναι Ρωσίδα κατάσκοπος. Η Tatjana Ždanoka ήταν μέλος του κοινοβουλίου για 20 χρόνια ως μέλος της EFA, μιας ομάδας που κάθονται μαζί με τους Πράσινους για να ενισχύσουν τα ποσοστά τους. Η EFA την έδιωξε, αν και η ίδια αρνείται τις κατηγορίες.

Η Σόφι Ιντ Βελντ, βουλευτής που κάποτε συμμετείχε στο ολλανδικό κόμμα D66 ως μέλος του Renew, είναι τώρα υποψήφια στο Βέλγιο με ένα ανεξάρτητο φιλοευρωπαϊκό κόμμα που ονομάζεται Volt.

Το Volt πιθανότατα θα ενταχθεί στους Πράσινους ή στο Renew, δήλωσε η ίδια, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «έχετε κάποια πολύ δεξιά κόμματα στους Φιλελεύθερους και στους Πράσινους κάποιες πολύ ακροαριστερές ομάδες που είναι πράσινες αλλά όχι προοδευτικές».

Είπε ότι οι διαπραγματεύσεις το 2019 για την ένταξη του κινήματος της Αναγέννησης του Μακρόν στη φιλελεύθερη ομάδα της ΕΕ προκάλεσαν «κραυγαλέες διαφωνίες» μεταξύ της ηγεσίας του κόμματος, όχι μόνο επειδή η γαλλική αντιπροσωπεία κατάφερε αυτό που ένας άλλος υπάλληλος θυμάται ως «εχθρική εξαγορά», διεκδικώντας όλες τις κορυφαίες θέσεις της.

Η σημερινή πρόεδρος, η Γαλλίδα Βαλερί Χαγιέρ, επιτέθηκε σε ένα άλλο ολλανδικό κόμμα, το VVD, επειδή συμφώνησε σε συνασπισμό με τον Γκέερτ Βίλντερς, του οποίου το κόμμα «Ελευθερία» βρίσκεται στην ομάδα ID και δήλωσε ότι θα «συζητήσει» το μέλλον τους στo Renew.

Ακόμα πιο δύσκολο για το Renew είναι ότι η δεύτερη μεγαλύτερη αντιπροσωπεία του θα είναι πιστή στον πρώην πρωθυπουργό της Τσεχίας Andrej Babiš. Ο αυταρχικός δισεκατομμυριούχος αθωώθηκε πρόσφατα για απάτη σχετικά με τη χρήση κονδυλίων της ΕΕ από την επιχείρησή του.

Ο Welle, πρώην γενικός γραμματέας του κοινοβουλίου, δήλωσε ότι τα βαθιά «διαρθρωτικά ζητήματα» στο πλαίσιο του Renew, του ECR και του ID «θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερες αλλαγές» από ό,τι σε προηγούμενες ψηφοφορίες.

Η Ιντ Βελτ δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις αυτή τη φορά θα είναι «πιο δύσκολες» και «πιο απρόβλεπτες».

Οι προβλέψεις

Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αναμένεται να κερδίσει και μαζί με τους κεντροαριστερούς Σοσιαλιστές & Δημοκράτες και τους κεντρώους Φιλελεύθερους να αποκτήσουν μια άνετη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Το ΕΛΚ αναμένεται να λάβει 180 έδρες, οι Σοσιαλδημοκράτες  138 και οι Φιλελεύθεροι 86, σύμφωνα με τον μέσο όρο των δημοσκοπήσεων που διενεργεί η Europe Elects. Αυτό θα δώσει στην συμμαχία 404 έδρες στο κοινοβούλιο των 720 εδρών και κάποια περιθώρια ανάσας. Ωστόσο θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο από ένα ισχυρό αποτέλεσμα των εθνικιστικών ομάδων.

Οι Πράσινοι διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την υιοθέτηση του πρώτου πακέτου πολιτικής της ΕΕ για την κλιματική ουδετερότητα, αλλά οι φιλοδοξίες τους κατέρρευσαν με την ενεργειακή κρίση που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την αύξηση του κόστους ζωής. Προβλέπεται να εξασφαλίσουν 56 έδρες, από 72 στο απερχόμενο κοινοβούλιο

Ακροδεξιά

Παρόλο που η ακροδεξιά αναμένεται να κερδίσει έδρες την Κυριακή, οι εσωτερικές διαμάχες και τα σκάνδαλα έχουν αφήσει κάποιες εθνικιστικές ομάδες σε σύγχυση, περιορίζοντας ενδεχομένως την πολιτική τους επιρροή. Η γερμανική Εναλλακτική για τη Γερμανία έχει πληγεί ιδιαίτερα σκληρά, με τον επικεφαλής υποψήφιό της Maximilian Krah να έχει αποχωρήσει από την προεκλογική εκστρατεία εν μέσω ενός σκανδάλου κατασκοπευτικής υπόθεσης.

Το AfD αποβλήθηκε τελικά από την πανευρωπαϊκή πολιτική ομάδα της «Ταυτότητα και Δημοκρατία», αφού ο Krah δήλωσε ότι δεν ήταν όλα τα μέλη της παραστρατιωτικής οργάνωσης SS των Ναζί εγκληματίες.

Χωρίς το AfD, το ID προβλέπεται να κερδίσει 68 έδρες , σύμφωνα με το Europe Elects. Ο αριθμός είναι μειωμένος σε σχέση με την πρόβλεψη του Δεκεμβρίου, όταν φαινόταν ότι θα κέρδιζε 93. Η δεξιά συμμαχία των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών -στην οποία συμμετέχουν και οι Αδελφοί της Ιταλίας της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι- αναμένεται να συγκεντρώσει 75 έδρες.

Το διακύβευμα

Οι ηγέτες της ΕΕ ζήτησαν τον περασμένο μήνα μια «επείγουσα αλλαγή παραδείγματος» για την αντιμετώπιση των γεωπολιτικών εντάσεων και των πιο δυναμικών δράσεων από χώρες εκτός του μπλοκ, όπως αναφέρει το Bloomberg. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαρακτήρισε τις εκλογές ως έναν υπαρξιακό αγώνα για την ήπειρο αλλά και κομβικό γεγονός για τη μάχη της Ουκρανίας κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν

Τα ακροδεξιά κόμματα, παρά μια σειρά πρόσφατων αποτυχιών, στοχεύουν σε εκλογικά κέρδη που θα μπορούσαν να φέρουν το μεταναστευτικό στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας και να περιπλέξουν την πρόοδο όσον αφορά τους φιλόδοξους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι εθνικιστικές ομάδες θα κερδίσουν έδρες σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές αλλά ο κατακερματισμός μεταξύ των κομμάτων δεν βοηθάει στη δημιουργία ενός ενιαίου δεξιού μπλοκ.

Το διακύβευμα αυτής της εκλογικής αναμέτρησης είναι κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να αποφασιστούν κατά τη διάρκεια της επόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου, όπως το πώς θα γίνουν οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες πιο ανταγωνιστικές, πώς θα ενισχυθούν οι αμυντικές δυνατότητες της ΕΕ και πώς θα ανταγωνιστεί την Κίνα. Οι μελλοντικές δαπάνες για την Ουκρανία είναι ένα ζήτημα για το οποίο μπορεί να κληθεί να αποφασίσει το κοινοβούλιο.