Ουκρανία: Δημοκρατική οπισθοδρόμηση – Τι δείχνει έρευνα

Εύρυθμη λειτουργία μιας Δημοκρατίας και των θεσμών της με ταυτόχρονη επιβολή στρατιωτικού νόμου είναι κάτι το ασύμβατο. Δεν είναι όμως μόνο ο στρατιωτικός νόμος που δοκιμάζει τα δημοκρατικά αισθήματα και συμπιέζει την αίσθηση ελευθερίας των Ουκρανών πολιτών – και ένας λαός που αμύνεται περί πάτρης αισθάνεται, αν μη τι άλλο, ελεύθερος. Είναι και οι αποφάσεις της κυβέρνησης της χώρας. Αυτό είναι το μείζον εύρημα έρευνας του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη βδομάδα.

Μετά από σχεδόν δυόμισι χρόνια πολέμου λοιπόν, το 43% των Ουκρανών πιστεύει ότι η κατάσταση της δημοκρατίας έχει επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της πενταετούς της θητείας του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η οποία έληξε στις 20 Μαΐου αλλά παρατείνεται λόγω πολέμου.

Ουκρανία: Αναλυτές κρούουν καμπανάκι στις ΗΠΑ για τον κίνδυνο επέκτασης του πολέμου

Το 28% των συμμετασχόντων στη δημοσκόπηση αποδίδει την δημοκρατική οπισθοχώρηση που βιώνουν στις αποφάσεις των ουκρανικών αρχών «να περιορίσουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών». Και μόνο το 11% θεωρεί ότι η ρωσική εισβολή και οι περιορισμοί που αυτή επιβάλλει είναι η κύρια αιτία της περιστολής των δημοκρατικών τους ελευθεριών.

Παρακμή

Η σαφής πλειοψηφία των Ουκρανών πιστεύει ότι η χώρα τους είναι ένα δημοκρατικό κράτος, έστω και με προβλήματα λειτουργίας των θεσμών. Και το 90% από αυτούς επιθυμεί διακαώς να γίνει μια πλήρως λειτουργική δημοκρατία.

Παρενθετικά θα πρέπει εξαρχής να επισημάνει κανείς ότι ο ουκρανικός λαός, περίκλειστος επί επτά δεκαετίες μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου όπως εξάλλου και όλοι οι λαοί και τα έθνη του πρώην ανατολικού μπλοκ, δεν έχει προλάβει μετά την πτώση της ΕΣΣΔ να αποκτήσει και κουλτούρα και παραδόσεις δημοκρατικών ελευθεριών.

«Τον Φεβρουάριο πραγματοποιήσαμε μια δημοσκόπηση που ρωτούσε τους Ουκρανούς εάν πίστευαν ότι η Ουκρανία ήταν δημοκρατία ή δικτατορία και το 60% από αυτούς περιέγραψε την Ουκρανία ως πλήρη δημοκρατία, σε σύγκριση με μόνο το 14% που πίστευε ότι η Ουκρανία ήταν δικτατορία», δήλωσε στη γαλλική εφημερίδα «Les Echos» ο Άντον Γκρουσέτσκι, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνούς Κοινωνιολογίας.

Ο Ουκρανός επιστήμονας πρόσθεσε, ωστόσο, ότι περισσότερο από το 40% των Ουκρανών πιστεύει ότι η δημοκρατία έχει παρακμάσει στη χώρα. «Αρκετοί από αυτούς απαντούν ότι αυτή είναι μια κατάσταση αντικειμενική και αναπόφευκτη λόγω του στρατιωτικού νόμου, ο οποίος επιβάλλει περιορισμούς στην κοινωνία και την ελευθερία των πολιτών», εξήγησε ο Γκρουσέτσκι.

Το δικαστικό σύστημα

Κακά τα ψέματα, είναι διεφθαρμένο το καθεστώς του Κιέβου και αυτό είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ένταξη, σύντομα ή αργότερα, της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τον Άντον Γκρουσέτσκι οι ίδιοι οι Ουκρανοί θεωρούν ως περισσότερο διεφθαρμένο το δικαστικό σύστημα της χώρας. «Η βελτίωση της λειτουργίας του κραυγαλέα διεφθαρμένου δικαστικού συστήματος και η ανεξαρτησία του αποτελούν μια από πρωταρχικές ανησυχίες του πληθυσμού», μεταδίδει ο ανταποκριτής της «Les Echos» από το Κίεβο Γκιγιόμ Πτακ.

Ο Γκρουσέτσκι αναλύει τα ευρήματα της έρευνας: «Η δικαιοσύνη αντιπροσωπεύει μια από τις κύριες γκρίζες ζώνες για τους Ουκρανούς. Είναι απαραίτητο σε μια Δημοκρατία το δικαστικό σύστημα να είναι ανεξάρτητο και αμερόληπτο. Εμείς στην πραγματικότητα έχουμε ανεξάρτητα μεν, αλλά διεφθαρμένα δικαστήρια».

Ο ανταποκριτής της «Les Echos» στο Κίεβο γράφει ότι, σύμφωνα με όσα διακηρύσσει ο υπουργός Δικαιοσύνης της Ουκρανίας Ντένις Μαλιούσκα, μια από τις προτεραιότητες της κυβέρνησης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι να κερδηθεί η μάχη κατά της διαφθοράς στο δικαστικό σύστημα της χώρας και να υιοθετηθούν μεταρρυθμίσεις που θεωρούνται εξάλλου προϋπόθεση για μια ενδεχόμενη ένταξη της χώρας στην ΕΕ.

«Η μοναδικότητα της Ουκρανίας έγκειται στο ότι ακόμη και εν καιρώ πολέμου συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς και να βελτιώνουμε το σύστημά μας ώστε να πληροί τα καλύτερα διεθνή πρότυπα», είχε δηλώσει ο Μαλιούσκα τον περασμένο Μάρτιο στο Διεθνές Φόρουμ του ΟΟΣΑ για την καταπολέμηση της διαφθοράς που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι.

Ευρώπη και οικονομία

Οι μεταρρυθμίσεις που ανοίγουν το δρόμο για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της χώρας είναι καλοδεχούμενες από τους πολίτες της Ουκρανίας, καθώς σε όλες τις δημοσκοπήσεις εκείνοι που υποστηρίζουν την ένταξη της χώρας στην ΕΕ κυμαίνονται σε ποσοστά από 80% έως και 90%. Στην ένταξή τους Ευρώπη εστιάζουν εξάλλου τις εθνικές τους προσδοκίες οι Ουκρανοί μετά την τραγική διάψευση των υποσχέσεων για ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, που στάθηκαν τουλάχιστον η αφορμή, αν όχι και η αιτία, για τη ρωσική εισβολή το Φεβρουάριο του 2022.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου, η οικονομία είναι επίσης ένα από τα άγχη του ουκρανικού λαού. Κάτι τέτοιο δεν εκπλήσσει βέβαια για ένα λαό που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Το ζήτημα είναι ότι το ερωτηματολόγιο της έρευνας δεν καλύπτει μόνο τα δυόμιση χρόνια του πολέμου, αλλά την τελευταία πενταετία, καλύπτει δηλαδή την περίοδο της πανδημίας και λίγο πριν, από το 2019.

«Αισιοδοξία»

Όπως φαίνεται, δεν είναι οι ρωσικοί βομβαρδισμοί, οι καταστροφές που προκάλεσε ο ρωσικός στρατός και βεβαίως οι απώλειες εθνικών εδαφών που θεωρούν ως αιτίες οι Ουκρανοί για την οικονομική τους οπισθοδρόμηση. Η έρευνα έδειξε ότι σχεδόν ένας στους δύο (το 49%) πολίτες πιστεύει ότι η οικονομική κατάσταση έχει επιδεινωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια και μόνο το 16,5% αποδίδει την επιδείνωση αυτή στη ρωσική εισβολή.

Ως κοινωνιολόγος ο Άντον Γκρουσέτσκι επιχειρεί να τοποθετήσει την έρευνα του Ινστιτούτου του Κιέβου σε ιστορικό πλαίσιο. «Λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο έληξαν οι θητείες των προηγούμενων προέδρων (σ.σ. εννοεί μη ομαλά και με εξωτερικές παρεμβάσεις) η τρέχουσα αντίληψη είναι αρκετά καλή και αφήνει σημαντικό περιθώριο στον σημερινό πρόεδρο να διατηρήσει ένα αρκετά υψηλό επίπεδο υποστήριξης και αισιοδοξίας στον πληθυσμό», δήλωσε (όχι με πολλή πειστικότητα) στον ανταποκριτή της «Les Echos» ο Ουκρανός επιστήμονας.