Γιατί οι μισθοί στην Ευρωζώνη δεν θα αυξηθούν άμεσα

Η αγορά εργασίας της Ευρωζώνης κατάφερε να ανταπεξέλθει πολύ καλά κατά τη διάρκεια μιας περιόδου βραδύτερης μεγέθυνσης. Το ποσοστό ανεργίας όχι μόνο δεν αυξήθηκε, αλλά υποχώρησε και τώρα βρίσκεται στο ιστορικά χαμηλό του επίπεδο. Βεβαίως, η αύξηση της απασχόλησης στην Ευρωζώνη αναμένεται να συνεχίσει να επιβραδύνεται παρά την οικονομική ανάκαμψη που ενισχύεται, αναφέρει η Oxford Economics. Όπως σημειώνει σε πρόσφατη μελέτη της, η μελλοντική απασχόληση αναμένεται να περιοριστεί από τις δημογραφικές εξελίξεις και από την ελαφρά μόνο μείωση του ποσοστού ανεργίας, δεδομένου ότι βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, κοντά στο μακροπρόθεσμο φυσικό του επίπεδο. Υπάρχει διαρθρωτική έλλειψη κατάλληλων υποψηφίων μεταξύ των ανέργων και η γήρανση του πληθυσμού αναμένεται να περιορίσει τα περιθώρια αύξησης της συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Ο αριθμός των ανέργων μειώνεται καθώς βρίσκουν εργασία ή εξέρχονται από το εργατικό δυναμικό. Οι μη ενεργοί προσελκύονται στην αγορά εργασίας, με ορισμένους να βρίσκουν εργασία τόσο γρήγορα που τα τριμηνιαία στοιχεία δεν δείχνουν ότι περνούν από φάση ανεργίας. Ως εκ τούτου, η Oxford Economics αναμένει ότι η απασχόληση θα αυξηθεί κατά 0,5% το 2025, μειωμένη από 0,8% το 2024 και 1,4% το 2023, και ότι το ποσοστό ανεργίας θα μειωθεί στο 6,4% το 2025 από 6,5% το 2024.

Η προσφορά εργατικού δυναμικού θα αποτελέσει περιοριστικό παράγοντα. Τα περιθώρια αύξησης των ποσοστών συμμετοχής είναι περιορισμένα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, και το ίδιο ισχύει και για την αύξηση της απασχόλησης. Η ανάκαμψη της παραγωγικότητας και η συγκρατημένη αύξηση των ωρών εργασίας – το α’ τρίμηνο εξακολουθεί να είναι 16% χαμηλότερη από ό,τι το 2019, αναμένεται να αποτρέψουν μια σημαντική σύσφιξη στην αγορά εργασίας. Όμως είναι απίθανο οι εργαζόμενοι να δεχθούν να εργαστούν πολύ περισσότερες ώρες, εκτός εάν θεσπιστούν γενναιόδωρα επιδόματα. Οι ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο βρίσκονταν σε μακροχρόνια πτωτική τάση πριν από την πανδημία, και το εάν θα αυξάνονταν θα μπορούσε να έχει οδηγήσει σε μια διαρθρωτική αλλαγή στις προτιμήσεις των ατόμων, τα οποία μπορεί να δίνουν τώρα μεγαλύτερη προτεραιότητα στην ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Επιπλέον, η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό αναμένεται να συνεχίσει να παίζει ρόλο. Οι γυναίκες εργάζονται λιγότερες ώρες κατά μέσο όρο και η υψηλότερη γυναικεία απασχόληση μπορεί να περιορίσει τον αριθμό των ωρών που τα άτομα είναι πρόθυμα να αφιερώσουν στην επαγγελματική τους ζωή. Δεδομένων των κινήτρων για μια πιο ομοιόμορφη κατανομή των καθηκόντων που σχετίζονται με το σπίτι και τη φροντίδα των παιδιών, κανένας από τους δύο συντρόφους δεν θα βασίζεται στο ότι ο άλλος φροντίζει το νοικοκυριό, περιορίζοντας την προθυμία για πολύωρη εργασία.

Βραχυπρόθεσμα, η αύξηση των ονομαστικών μισθών αναμένεται να συνεχίσει να επιβραδύνεται καθώς το σοκ του πληθωρισμού θα εξαλείφεται και οι εργαζόμενοι θα αναπληρώνουν τις απώλειες του πραγματικού εισοδήματος. Όμως μεσοπρόθεσμα, ο συνδυασμός της πιο ισχυρής ζήτησης και της όχι και τόσο ευέλικτης προσφοράς αναμένεται να ενθαρρύνει την ανακατανομή στην αγορά εργασίας και θα κάνει τους μισθούς να αυξάνονται (αν και όχι με μεγάλο ρυθμό), γεγονός που θα ενισχύσει το διαθέσιμο εισόδημα και θα στηρίξει τις δαπάνες. Η μείωση του κόστους χάρη στην ανάκαμψη της παραγωγικότητας θα πρέπει να αναμένεται ότι θα αντισταθμίσει τον πληθωριστικό αντίκτυπο της λιγότερο αναιμικής αύξησης των μισθών.

Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές απασχόλησης είναι ισορροπημένοι. Από τη μία πλευρά, εάν η ανάκαμψη αποδειχθεί απογοητευτική, οι εταιρείες ενδέχεται να διακόψουν τις προσλήψεις καθώς θα επανεκτιμούν τις προσδοκίες τους εν μέσω μισθών που προχωρούν ταχύτερα από ό,τι στο παρελθόν. Από την άλλη πλευρά, οι ισχυρότερες από τις αναμενόμενες καθαρές μεταναστευτικές εισροές θα μπορούσαν να στηρίξουν την αύξηση της απασχόλησης με την άμβλυνση των περιορισμών από την πλευρά της προσφοράς. Λιγότερο πιθανή είναι η βελτίωση της διαδικασίας αντιστοίχισης στην αγορά εργασίας χάρη σε νέες πρακτικές ή τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία θα μείωνε την ανεργία τριβής. Αλλά αυτές οι αλλαγές τείνουν να έχουν σταδιακό αντίκτυπο, οπότε οι επιπτώσεις βραχυπρόθεσμα κρίνονται αμελητέες.

Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης του Προγράμματος Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης (E-learning) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Βάση Δεδομένων για Οικονομικές Προβλέψεις

Επιστημονικός Υπεύθυνος Π.Ε. Πετράκης (Καθηγητής)

Συνεργάτες Δρ. Π.Χ. Κωστής και Δρ. Κ.Η. Καυκά με ομάδα ερευνητών