Ρωσία: Ο ολιγάρχης της… λακ που αγοράζει μπιτ παρά δυτικές εταιρείες

Για τον Αλεξέι Σαγκάλ, έναν βιομήχανο από την επαρχία της Σταυρούπολης στη νότια Ρωσία, η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία ήταν μεταμορφωτική.

Ο 57χρονος λάτρης των αλόγων έχει αναδειχθεί ως βασικός αγοραστής περιουσιακών στοιχείων από δυτικές εταιρείες που εγκαταλείπουν τη Ρωσία.

Την περασμένη εβδομάδα, ο όμιλός του Arnest, ο οποίος μέχρι πρότινος έβγαζε τα χρήματά του ως ανάδοχος για μερικούς από τους μεγαλύτερους ομίλους καταναλωτικών αγαθών στον κόσμο, φιγουράρισε στα πρωτοσέλιδα καθώς συμφώνησε να αγοράσει τη ρωσική επιχείρηση της Unilever έναντι 520 εκατ. ευρώ.

Είχε ήδη αποκτήσει με τον ίδιο τρόπο τις ρωσικές δραστηριότητες της ολλανδικής ζυθοποιίας Heineken, του αμερικανικού κολοσσού κονσερβοποιίας Ball Corporation και του σουηδικού ομίλου καλλυντικών Oriflame.

Τα έσοδα της Arnest από τις πωλήσεις διπλασιάστηκαν από 7,4 δισ. Rbs το 2021 (77 εκατ. δολάρια) σε 13,9 δισ. Rbs πέρυσι, ενώ το βασικό κέρδος αυξήθηκε περίπου 24 φορές, από 40,6 εκατ. Rbs σε 972,8 εκατ. Rbs, σύμφωνα με γνωστοποιήσεις της εταιρείας.

Τίτλοι τέλους για τη Unilever από τη Ρωσία – Ολοκληρώθηκε η πώληση της θυγατρικής της

Και όπως υπογραμμίζουν οι Financial Times σε εκτενές τους αφιέρωμα η ταχεία άνοδος του Σαγκάλ καταδεικνύει το πώς ο πόλεμος προκάλεσε τη μεγαλύτερη αναδιανομή περιουσιακών στοιχείων στη χώρα από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, δημιουργώντας μια νέα γενιά καπιταλιστών με ισχυρούς δεσμούς με το κράτος.

«Η Arnest ήταν σχετικά άγνωστη μέχρι τη στιγμή που οι εταιρείες έψαχναν να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία. Έκτοτε έγινε ένας τακτικός και επιτυχημένος πλειοδότης», είπε ένας δικηγόρος που εργάζεται στα… western exits της Ρωσίας. «Η μαζική αποχώρηση έχει δημιουργήσει μια νέα φυλή επιχειρηματιών».

Άλλοι επιχειρηματίες που έχουν αγοράσει δυτικά περιουσιακά στοιχεία περιλαμβάνουν τον Ιβάν Ταβρίν, ο οποίος αγόρασε τον ιστότοπο αγγελιών Avito από τη Naspers για περίπου 2,4 δισ. δολάρια το 2022 και τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία της γερμανικής εταιρείας καταναλωτικών αγαθών Henkel έναν χρόνο αργότερα. Τον περασμένο Δεκέμβριο οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον Ταβρίν, λέγοντας ότι «έχει γίνει ένας από τους μεγαλύτερους διαπραγματευτές της Ρωσίας εν καιρώ πολέμου από την αρχή του παράνομου πολέμου της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας».

Η δύσκολη διαδικασία της εξόδου από τη Ρωσία

Η εύρεση αγοραστών που είναι αποδεκτοί τόσο από τις δυτικές ρυθμιστικές αρχές όσο και από το Κρεμλίνο γίνεται όλο και πιο δύσκολη για τις εταιρείες που επιθυμούν να αποχωρήσουν από τη Ρωσία.

«Ο κατάλογος των [δυνητικών Ρώσων αγοραστών] που πληρούν αυτά τα κριτήρια στενεύει συνεχώς», αναφέρει στους FT, ένα άτομο που έχει συμβουλέψει για πολλές συμφωνίες εξόδου.

Οι ξένες εταιρείες πρέπει επίσης να συμμορφώνονται με τους ολοένα και αυστηρότερους κανόνες της Ρωσίας. Και όσο μεγαλύτερη είναι η συμφωνία, τόσο πιο πιθανό είναι να εμπλακούν το Κρεμλίνο και οι ομοσπονδιακοί υπουργοί.

Ο Σαγκάλ ξεκίνησε να συνεργάζεται με την Arnest το 1996 ως διανομέας και έχτισε σταδιακά ένα μερίδιο ελέγχου στην εταιρεία μέχρι το 2004

Οι έξοδοι είναι πιθανό να είναι πιο δαπανηρές για τις δυτικές εταιρείες, σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν τα σχέδια, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να διατηρούν αρκετά δυτικά περιουσιακά στοιχεία ως μοχλό έναντι των κατασχέσεων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό.

Τα υπό εξέταση μέτρα περιλαμβάνουν αύξηση της υποχρεωτικής έκπτωσης που εφαρμόζεται στα περιουσιακά στοιχεία — από 50 τοις εκατό σε 60 τοις εκατό — και αύξηση των φόρων, από 15 τοις εκατό σε 35 τοις εκατό. Η έγκριση του Πούτιν θα απαιτείται επίσης επίσημα για συμφωνίες αξίας άνω των 50 δισ. Rbs, σε όλους τους τομείς.

Το πλεονέκτημα του Σαγκάλ

Η Arnest ιδρύθηκε το 1971 ως κρατικό εργοστάσιο χημικών στη γενέτειρα του Σαγκάλ, στο Nevinnomyssk στη νότια Ρωσία και έχει ένα σαφές πλεονέκτημα: δεν της έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις δυτικές δυνάμεις.

Σύμφωνα με πηγές που επικαλούνται οι FT, ο επιχειρηματίας είναι επίσης κοντά στον Ντένις Μαντούροφ, τον πρώτο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης της Ρωσίας που επιβλέπει τον αμυντικό τομέα. Ο Μαντούροφ είναι προστατευόμενος του Sergei Chemezov, ο οποίος υπηρέτησε στην KGB δίπλα στον Πούτιν τη δεκαετία του 1980 και τώρα ηγείται του κρατικού αμυντικού ομίλου Rostec. Αμφότεροι υπόκεινται σε κυρώσεις.

Το υπουργείο Εμπορίου ενήργησε «σαν χταπόδι» υπό τον Μαντούροφ, είπε ένα άλλο άτομο που έχει εργαστεί σε πολλές συμφωνίες αποχώρησης. «Αναδιανέμουν τα περιουσιακά στοιχεία και τη δομή της οικονομίας με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, διασφαλίζοντας ότι έχουν το δικό τους συμφέρον», είπε, προσθέτοντας ότι αυτό ήταν ένα όφελος για «καρχαρίες μεσαίου επιπέδου» όπως ο Arnest.

Η οικογένεια του Μαντούροφ έχει μετοχές σε μια αγροτική επιχείρηση που είχε δεσμούς με τη Sagal, σύμφωνα με τη ρωσική ανεξάρτητη εφημερίδα The Bell . Τον Δεκέμβριο του 2023, η Kolos, μια οντότητα στην οποία η Σαγκάλ κατείχε μετοχές, αγόρασε το μισό από έναν παραγωγό μήλων και βατόμουρου, συνιδιοκτησίας της Dinastia, μιας εταιρείας που ιδρύθηκε από τον αείμνηστο πατέρα του Μαντούροφ. Το 2020 ο Μαντουροφ είπε ότι ο Dinastia είναι μια οικογενειακή επιχείρηση από την οποία λαμβάνει εισόδημα.

Ο μεγιστάνας κατέχει επίσης τη ρωσική Tersk Stud, μια από τις μεγαλύτερες φάρμες αραβικών αλόγων στην Ευρώπη. Εκεί σταβλίζεται και ένας επιβήτορας που ανήκει στον Πούτιν.

Η Σαγκάλ ήταν μέτοχος της Kolos τουλάχιστον μέχρι το 2008, όταν η εταιρεία σταμάτησε να αποκαλύπτει στοιχεία ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τριμηνιαία έκθεση στον ιστότοπό της. Η Kolos ανήκει  πλέον στη Nina Valter, 61 ετών, η οποία στο παρελθόν ήταν μέτοχος και διευθύντρια σε διάφορες εταιρείες που συνδέονται με την Arnest, σύμφωνα με εταιρικά αρχεία. Τον Ιούλιο, μεταβίβασε το μερίδιό της στον παραγωγό μήλων και βατόμουρου Ντένις Ταράν, έναν τοπικό επιχειρηματία.

«Ο Sagal δεν έχει κάνει ποτέ καμία επιχείρηση με την οικογένεια του Denis Manturov», απάντησε η Arnest στους FT, προσθέτοντας ότι η Kolos «δεν συνδέεται με τα περιουσιακά στοιχεία του Alexei Sagal και της Arnest με κανέναν τρόπο».

Ο Arnest πρόσθεσε: «Καθώς φεύγουν από τη ρωσική αγορά, οι διεθνείς εταιρείες επιλέγουν προσεκτικά τους αγοραστές. Το κλειδί για τη διαπραγματευτική επιτυχία της Arnest βρίσκεται στις μακροχρόνιες συνεργασίες της με διεθνείς επιχειρήσεις».

Η ανέλιξη στην Arnest

Ο Σαγκάλ ξεκίνησε να συνεργάζεται με την Arnest το 1996 ως διανομέας και έχτισε σταδιακά ένα μερίδιο ελέγχου στην εταιρεία μέχρι το 2004, όπως είχε δηλώσει ο ίδιο σε συνέντευξή του στην ιστοσελίδα επιχειρηματικών ειδήσεων RBC πέρυσι.

Τότε η Arnest είχε εξασφαλίσει το πρώτο της συμβόλαιο με μια ξένη μάρκα, κατασκευάζοντας τις συσκευασίες για τις λακ μαλλιών Taft του γερμανικού γίγαντα καταναλωτικών αγαθών Henkel. Τώρα παράγει και συσκευάζει προϊόντα για τη ρωσική αγορά και χώρες όπως η Λευκορωσία και το Καζακστάν.

Ο μεγιστάνας κατέχει επίσης τη ρωσική Tersk Stud, μια από τις μεγαλύτερες φάρμες αραβικών αλόγων στην Ευρώπη. Εκεί μάλιστα σταβλίζεται και ένας επιβήτορας που ανήκει στον Πούτιν.

Η Arnest επικράτησε επίσης στην «μάχη» για την αγορά του μεριδίου της AB InBev σε μια ρωσική κοινοπραξία 1,3 δισ. δολαρίων, αφού οι αρχές απέρριψαν την προσφορά της τουρκικής ζυθοποιίας Anadolu Efes τον Αύγουστο. Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλούνται οι FT, η αίτηση της Anadolu απορρίφθηκε λόγω της υποτιθέμενης υπερβολικής υποστήριξης του ιδιοκτήτη της προς την Ουκρανία.

H εταιρεία ανταγωνίζεται και άλλοι πολιτικά δικτυωμένους ανταγωνιστές. Πέρυσι, για παράδειγμα, ο Σαγκάλ πίστευε ότι ο όμιλός του είχε εξασφαλίσει την εξαγορά της Baltika , της μεγαλύτερης ζυθοποιίας της Ρωσίας, από την Carlsberg προτού τελικά χάσει τη μάχη από έναν μακροχρόνιο φίλο του Πούτιν.

Το πρώτο μεγάλο deal στη Ρωσία

Η απόκτηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων της αμερικανικής κατασκευάστριας Ball Corp για 530 εκατομμύρια δολάρια ήταν η πρώτη μεγάλη συμφωνία της Arnest μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η συμφωνία χρηματοδοτήθηκε με δάνειο από την VTB.

Στη συνέχεια, απέκτησε την τρίτη μεγαλύτερη ζυθοποιία της Heineken για το συμβολικό ποσό του 1 ευρώ , συμφωνώντας να αναλάβει 100 εκατ. ευρώ υφιστάμενου χρέους. Σύντομα θα κατέχει περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 600 εκατομμυρίων ευρώ που πωλούνται από τη Unilever, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων εργοστασίων.

«Δεν θα έλεγα ότι είναι μικρά παιδιά που γίνονται μεγάλα παιδιά», είπε ένα άτομο που έχει εργαστεί σε πολλές συμφωνίες αποχώρησης. «Είναι μικρά παιδιά που εξακολουθούν να δουλεύουν για μεγάλους».