Γιατί η επιβολή δασμών θα πλήξει την ευρωπαϊκή οικονομία

Το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις ΗΠΑ ανήλθε συνολικά σε 1,54 τρισεκατομμύρια ευρώ το 2023. Οι εξαγωγές  της ΕΕ ήταν περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ και οι εισαγωγές ήταν 723,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Το εμπορικό πλεόνασμα  αγαθών και υπηρεσιών της ΕΕ με τις ΗΠΑ περίπου 77  δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι εξαγωγές αγαθών ήταν περίπου 500 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές 340 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα οι εξαγωγές υπηρεσιών ήταν 300 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές 400 δισ. ευρώ.

Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος της ΕΕ, δεν υπάρχει ειδική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Ευρωπαϊκή Ενωση: Μπροστά σε νέα κρίση η ΕΕ – Οι εσωτερικές διαφωνίες και η επιστροφή Τραμπ

Ωστόσο, το διατλαντικό εμπόριο συνεχίζει να απολαμβάνει έναν από τους χαμηλότερους μέσους δασμούς (κάτω από 3%) στον κόσμο, και διέπεται από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).

Τώρα με βάση την υπόθεση ότι ο Τραμπ πραγματοποιεί την πρότασή του για επιβολή δασμών μπορούμε να εκτιμήσουμε τα ακόλουθα:

Ένας γενικός δασμός 10% ή 20% θα καθιστούσε ακριβότερες για τις αμερικανικές εταιρείες και νοικοκυριά  την εισαγωγή αγαθών της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι οι εξαγωγές της ΕΕ πέρα ​​από τον Ατλαντικό θα μπορούσαν να βυθιστούν έως και το ένα τρίτο σε ορισμένους τομείς, σύμφωνα με τις πιο ριζοσπαστικές οικονομικές εκτιμήσεις.

Τομείς όπως τα μηχανήματα, τα οχήματα και τα χημικά — που μαζί αποτελούν το 68% των εξαγωγών της ΕΕ στις ΗΠΑ πέρυσι — θα πληγούν περισσότερο.

Θα έκανε τη Γερμανία, την οικονομική δύναμη του ευρωπαϊκού μπλοκ, ιδιαίτερα ευάλωτη σε κραδασμούς, δεδομένης της εξάρτησής της από τις εξαγωγές των ΗΠΑ (εξάγει περίπου 160 δις ευρώ) σε αυτούς τους τομείς. Αλλά και την Ιταλία που ακολουθεί ως εξαγωγική χώρα προς  τις ΗΠΑ (εξαγωγές περίπου 60 δις ευρώ).

Οι εξελίξεις αυτές θα μπορούσαν να ωθήσουν την ΕΕ σε ύφεση. Ενώ οι οικονομολόγοι διαφωνούν για την έκταση της ζημίας, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι δασμοί του Τραμπ θα προκαλούσαν καταστροφικό πλήγμα στην οικονομία της Ευρώπης.

Ένας γενικός δασμός 10% θα μείωνε το ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 1%, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Goldman Sachs. Πιο ριζοσπαστικές προβλέψεις λένε ότι οι δασμοί του Τραμπ θα καταστήσουν την ανάπτυξη της ευρωζώνης κατά 1,5% χαμηλότερη έως το 2028. Ένα τέτοιο σενάριο θα ωθήσει την οικονομία —η οποία ήδη βρίσκεται υπό πίεση— στο χείλος της ύφεσης. Ειδικά την Γερμανία. Οι μετασεισμοί θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν απώλειες θέσεων εργασίας.

Συγχρόνως, η επιβολή δασμών ύψους 60% στα κινεζικά προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ θα προκαλούσε αναπόφευκτα τον επαναπροσανατολισμό πολλών προϊόντων από αυτά στην ευρωπαϊκή αγορά. Συνεπώς, η ΕΕ θα πρέπει να προστατευτεί. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προστεθεί στις εμπορικές εντάσεις μεταξύ Βρυξελλών και Πεκίνου, οι οποίες έχουν κλιμακωθεί μετά την απόφαση της ΕΕ να επιβάλει δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα που κατασκευάζονται στην Κίνα. Ο εμπορικός πόλεμος θα φουντώσει ακόμη περισσότερο.

Όπως είναι γνωστό, η ΕΕ δεν ακολούθησε τις ΗΠΑ όσον αφορά την πολιτική αποσύνδεσης  από το διασυνοριακό εμπόριο με την Κίνα και τη μείωση των εισαγωγών. Αυτό είναι ένα από τα λίγα πράγματα που κρατούν όρθια την ευρωπαϊκή οικονομία.  Το θέμα είναι  για πόσο καιρό οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να επιτρέπουν στην Ευρώπη να βαδίζει και στα δύο άλογα ταυτόχρονα; Νομίζω ότι είναι μια δύσκολη ερώτηση.

Εάν «χτυπηθεί» η ευρωπαϊκή οικονομία και ειδικά η Γερμανία και η Ιταλία που αποτελούν τους κύριους εξαγωγικούς προορισμούς των ελληνικών προϊόντων προφανώς θα πρέπει να αναμένουμε αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία. Όμως θα πρέπει να περιμένουμε τις αποφάσεις του Τραμπ.

Κώστας Μελάς

Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας