Τιμές ενέργειας: Το χάσμα στην Ευρώπη πλήττει τις νοτιοανατολικές οικονομίες

Μεγάλες δυσκολίες βιώνουν πολλές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, τον ευρωπαϊκό νότο αλλά και σε ολόκληρη την ήπειρο, με τις τιμές ενέργειας, από τότε που ο πόλεμος της Ουκρανίας διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου από τον ρωσικό αγωγό στην Ευρώπη και ανάγκασε χώρες όπως η Ελλάδα να αναζητήσουν πιο ακριβές εναλλακτικές λύσεις.

Κλιματιστικά: Καμπάνακι από ΙΕΑ για τις επιπτώσεις στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας

Αλλά η νοτιοανατολική Ευρώπη έχει αισθανθεί τον αντίκτυπο πολύ περισσότερο από τη βορειοδυτική, όπως υπογραμμίζει το Reuters. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι αυτός ο αντίκτυπος θα διευρυνθεί καθώς πλησιάζει ο χειμώνας και θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη.

Η χονδρική τιμή της ενέργειας στην Ελλάδα και την Ιταλία τον Αύγουστο ήταν 12 φορές υψηλότερη από ό,τι στις σκανδιναβικές χώρες

Πολλές επιχειρήσεις πληρώνουν ποσό αυξημένο κατά 40% από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022 και προκάλεσε μια ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση. Πολλοί επιχειρηματίες δηλώνουν πως η ηλεκτρική ενέργεια παλαιότερα ανερχόταν στο 3% του μηνιαίου τζίρου και τώρα “ροκανίζει” περισσότερο από το 15%.

12 φορές πάνω οι τιμές ενέργειας στον Νότο

Η χονδρική τιμή της ενέργειας στην Ελλάδα και την Ιταλία τον Αύγουστο ήταν 12 φορές υψηλότερη από ό,τι στις σκανδιναβικές χώρες και ακόμη και σε άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης που αντιμετώπιζαν ζεστό καιρό.

Από το 2021, η Ελλάδα έχει ξοδέψει 11 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις ενέργειας για να προσπαθήσει να προστατεύσει τους καταναλωτές. Το 2022, η δαπάνη ανήλθε στο 5,3% του ΑΕΠ – μακράν το υψηλότερο στην ΕΕ και διπλάσιο από αυτό της δεύτερης Ιταλίας, σύμφωνα με την Enerdata που εδρεύει στη Γαλλία.

Παρά τις προσπάθειες της Αθήνας να προστατεύσει τους πολίτες από τις αυξήσεις του ενεργειακού κόστους, η κατάσταση έχει επιδεινώσει την κρίση κόστους ζωής στην Ελλάδα μετά την κρίση χρέους του 2009-18 που μείωσε τους μισθούς, τις συντάξεις και τις επενδύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τις μεταφορές.

«Οι αυξημένες τιμές της ενέργειας και ο αρνητικός αντίκτυπος στο ΑΕΠ είναι ταυτολογία», δήλωσε στο Reuters ανώτερο οικονομολόγος στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας. «Οι αυξημένες τιμές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην κατανάλωση των νοικοκυριών και στη δομή του κόστους για τις βιομηχανίες, τις αεροπορικές εταιρείες και τη ναυτιλία», πρόσθεσε.

Επενδύσεις και τιμές ενέργειας

Μεγάλο μέρος της αντίθεσης μεταξύ της νοτιοανατολικής Ευρώπης και των γειτόνων της οφείλεται στις επενδύσεις. Ενώ οι βορειοανατολικές χώρες της ΕΕ έχουν δίκτυα ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που επιτρέπουν την εύκολη μεταφορά ενέργειας μεταξύ των κρατών, καθώς και ένα ισχυρό μείγμα ανανεώσιμων πηγών, σε μεγάλο μέρος της νοτιοανατολικής Ευρώπης τα δίκτυα είναι κατακερματισμένα και απομονωμένα.

Η αποθήκευση ενέργειας, η οποία γίνεται ολοένα και πιο σημαντική στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, είναι ανύπαρκτη σε περιοχές της νοτιοανατολικής πλευράς. Η Γερμανία διαθέτει 1.668 μεγαβάτ (MW) μεγάλης κλίμακας αποθηκευτικής ικανότητας, έναντι μηδενικής στην ηπειρωτική Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία από την LCP Delta, μια συμβουλευτική εταιρεία παροχής ενέργειας με έδρα το Εδιμβούργο.

«Η Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια στερούνται (ηλεκτρικής) διασύνδεσης. Όποτε υπάρχει έλλειψη ενέργειας και η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι χαμηλή, δυσκολεύονται να εισαγάγουν τις απαραίτητες ποσότητες», δήλωσε ο Henning Gloystein, επικεφαλής ενέργειας, κλίματος και πόρων του Eurasia Group. .

Αντίθετα, η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ισπανία έχει εκτοξευθεί στα ύψη την τελευταία δεκαετία, εν μέρει χάρη στη χρηματοδότηση της ΕΕ.

Παρήγαγε σχεδόν το 60% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, από 51% ένα χρόνο πριν.

«Εάν δεν επενδύσετε, οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές», είπε ο Gloystein.

Το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης είναι από πολλές απόψεις μεγάλη επιτυχία. Το 2022, η Γαλλία αύξησε τις εισαγωγές από τη Γερμανία όταν η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας μειώθηκε. Όταν οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας σταμάτησαν την περασμένη εβδομάδα, ο αντίκτυπος στις τιμές μειώθηκε επειδή το μπλοκ είχε βρει εναλλακτικές λύσεις.

Αλλά για κάποιες χώρες πρέπει να γίνουν περισσότερα. Μετά την εκτίναξη των τιμών του ρεύματος στην Ελλάδα το περασμένο καλοκαίρι, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έγραψε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας λύση στις «απαράδεκτες» διαφορές στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη.

Η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Μεγάλο μέρος των Βαλκανίων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ορυκτά καύσιμα και το περιφερειακό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας είναι αδύναμο. Τον περασμένο Ιούνιο, μια διακοπή ρεύματος έπληξε το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία, την Αλβανία και την Κροατία όταν το δίκτυο υπερφορτώθηκε από τις ανάγκες κλιματισμού κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα.

Διασυνοριακή ενοποίηση δικτύων και αποθήκευση

Το Κοσσυφοπέδιο, το οποίο παράγει περισσότερο από το 90% της ενέργειας του από άνθρακα, αγωνίζεται να καλύψει τη διαφορά με την υπόλοιπη Ευρώπη στην εγκατάσταση περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τον Δεκέμβριο, ξεκίνησε δημοπρασία για την εγκατάσταση αιολικής ισχύος 100 MW. Ωστόσο, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι χρειάζεται 100 φορές μεγαλύτερη – τουλάχιστον 10 γιγαβάτ νέας ισχύος – για να πετύχει τον στόχο της για εξάλειψη της χρήσης άνθρακα έως το 2050. Αυτή η μετάβαση εκτιμάται ότι θα κοστίσει στο Κοσσυφοπέδιο 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ένα τρομακτικό ποσό για τη μικρή οικονομία.

Χωρίς αρκετή διασυνοριακή ενοποίηση ενεργειακών δικτύων ή αποθήκευση ενέργειας, μερικές φορές υπάρχει υπερβολική ισχύς για μια αγορά, αναγκάζοντας τους παραγωγούς να περιορίσουν την προσφορά.

«Αν ο στόχος είναι πιο συγκεκριμένα η μείωση των τιμών, ο ευκολότερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να αυξηθεί η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή των πυρηνικών», δήλωσε στο Reuters ο Fabian Ronningen, αναλυτής στην εταιρεία συμβούλων Rystad Energy.