Κίνα: Πώς οι θεριακλήδες στηρίζουν τα φορολογικά έσοδα

Αύξηση παρουσιάζουν οι πωλήσεις τσιγάρων στην Κίνα, σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, καθώς οι αρχές παρουσιάζονται απρόθυμες να συρρικνώσουν μια σημαντική πηγή εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης.

Παρά την προβεβλημένη ώθηση πριν από σχεδόν 10 χρόνια για τη μείωση των ποσοστών καπνίσματος από τον Σι Τζινπίνγκ, το πρόβλημα αυτό έχει γίνει πιο έντονο καθώς η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει επιβραδυνθεί, όπως αναφέρει ρεπορτάζ των Financial Times.

Κίνα: Η χώρα που οι οδοκαθαριστές έχουν μεταπτυχιακό

Ο καπνός σε νούμερα στην Κίνα

«Το πρώτο πράγμα είναι ότι αποτελεί μια μεγάλη πηγή εσόδων. Γι’ αυτό, λοιπόν, όλα τα μέτρα ελέγχου του καπνού δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά» εξηγεί ο Zhengming Chen, καθηγητής επιδημιολογίας στο Τμήμα Υγείας του Πληθυσμού Nuffield του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, προσθέτοντας ότι οι Κινέζοι άνδρες είναι από τους πιο βαρείς καπνιστές παγκοσμίως.

Η Κίνα παρήγαγε 2,4 εκατ. τσιγάρα το 2023, με τον αριθμό να έχει αυξηθεί σε καθένα από τα πέντε προηγούμενα έτη και να έχει αυξηθεί περισσότερο από 35% σε σύγκριση με το 2003, σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.

Τα στοιχεία της Euromonitor δείχνουν ότι το μερίδιο της χώρας στις παγκόσμιες πωλήσεις αυξήθηκε σε περίπου 47% πέρυσι έναντι λιγότερο από 38% το 2009. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας άνω των 15 ετών που χρησιμοποιεί προϊόντα καπνού, εξαιρουμένων των ηλεκτρονικών τσιγάρων, θα μειωθεί κατά περίπου 4% μεταξύ 2000 και 2025, πολύ πιο αργά από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Η οικονομία ως κυρίαρχη επιλογή

Την ίδια ώρα η οικονομία της Κίνας προσπαθεί να πιάσει τους στόχους της ανάπτυξης μετά την κρίση στο τομέα ακινήτων, εν μέσω αδύναμης καταναλωτικής ζήτησης και αποπληθωρισμού.

«Όταν η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε ύφεση, το καλύτερο είναι να αυξηθεί πολύ σημαντικά ο φόρος καπνού» εξηγεί ο Chen, υποστηρίζοντας ότι στοιχεία από τις ευρωπαϊκές αγορές έδειξαν ότι ο τριπλασιασμός της τιμής των τσιγάρων θα μπορούσε να μειώσει στο μισό την κατανάλωση και να διπλασιάσει τα έσοδα. «Αλλά με την οικονομική ύφεση, ο καπνός θεωρείται πάντα ως απαραίτητο αγαθό».

Παρά την υπογραφή της σύμβασης-πλαισίου του ΠΟΥ για τον έλεγχο του καπνού το 2003, η Κίνα έχει αφήσει σε μεγάλο βαθμό τις τοπικές κυβερνήσεις να διαμορφώνουν τους όρους της αντικαπνιστικής πολιτικής , με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που δεν είναι ενιαίο και που εφαρμόζεται αποσπασματικά, σημειώνουν αναλυτές.

Το μονοπώλιο καπνού και η συμβολή του στα κρατικά έσοδα

Αναδεικνύουν επίσης την China National Tobacco Corporation, η οποία κατέχει το μονοπώλιο καπνού της χώρας. Το 2023, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, απέφερε φορολογικά έσοδα ύψους 1,5 τρισ. ρενμίνμπι (Rmb) ή 206 δισ. δολαρίων. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 7% των εσόδων της κεντρικής κυβέρνησης, ανέφεραν οι αναλυτές.

Μαζί με τον ρυθμιστικό της βραχίονα, την Κρατική Διοίκηση Μονοπωλίου Καπνού, απασχολεί περισσότερους από μισό εκατομμύριο ανθρώπους, σύμφωνα με στοιχεία του 2016.

«Έχουν συμβεί ένα σωρό πράγματα, αλλά πρέπει να πω ότι η καπνοβιομηχανία ήταν πολύ ισχυρή γι’ αυτά», δήλωσε η ίδια. «Είναι απλά μαζικά ισχυρή».

Το κόστος ενός πακέτου τσιγάρων στην Κίνα ξεκινά από πολύ κάτω από 10 Rmb και μπορεί να ξεπεράσει τα 100 Rmb. Η χώρα δεν έχει νόμους για την απλή συσκευασία και μόνο σχετικά αδύναμες διατάξεις για τις προειδοποιήσεις υγείας. Οι καπνιστές μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια σειρά από περίτεχνα συσκευασμένες μάρκες, συμπεριλαμβανομένων τσιγάρων που σχετίζονται με τις πόλεις καταγωγής τους ή με διάσημα εθνικά ορόσημα.

Η συμβολή της CNTC στα κρατικά έσοδα, σημειώνει η Judith Mackay, διευθύντρια της Ασιατικής Συμβουλευτικής για τον έλεγχο του καπνού και σύμβουλος του ΠΟΥ, καθιστά δύσκολο για την Κίνα να απαλλαγεί από τη συνήθεια των τσιγάρων. «Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό χρημάτων», είπε.

Το 2019, η CNTC εισήγαγε μετοχές της διεθνούς θυγατρικής της στο Χονγκ Κονγκ, χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια για να τροφοδοτήσει την παγκόσμια επέκτασή της, πρόσθεσε. Οι μετοχές αυτές έχουν αυξηθεί περισσότερο από 230% από την εισαγωγή και περίπου 140% μόνο πέρυσι.

Η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση προωθεί τον έλεγχο του καπνίσματος, σημειώνοντας ότι 24 επαρχίες και 254 πόλεις έχουν εκδώσει τους δικούς τους κανονισμούς για τον έλεγχο του καπνίσματος.