Βαλκάνια: Μια «τέλεια πυριτιδαποθήκη» – Το εκρηκτικό μείγμα που ετοιμάζεται να εκραγεί

Εν μέσω τριών μεγάλων γεωπολιτικών προσκλήσεων -του ουκρανικού, της Μέσης Ανατολής και της μεγάλης αντιπάλου, της Κίνας- τα Βαλκάνια δεν είναι ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.

Όμως αυτή η βραδυφλεγής «πυριτιδαποθήκη», σε στρατηγική θέση για τους περιφερειακούς σχεδιασμούς της εποχής Τραμπ 2.0, δείχνει να βρίσκεται και πάλι σε σημείο αναβρασμού.

Τρεισήμισι δεκαετίες μετά τη αιματηρή διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, στα Βαλκάνια βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ντόμινο πολιτικών εντάσεων και έξαρσης του εθνικισμού.

Καθώς διεθνείς και περιφερειακοί παίκτες αφήνουν όλο και πιο βαθύ το αποτύπωμά τους -από την Ρωσία και την Κίνα, μέχρι την Τουρκία- η περιοχή αποτελεί σταυροδρόμι γεωπολιτικών ανταγωνισμών.

Βρίσκουν γόνιμο έδαφος σε μια χερσόνησο σε πολυκρίση, όπου η συντριπτική πλειονότητα των χωρών είναι μέλη του ΝΑΤΟ, όμως η ευαγγελιζόμενη προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας και της ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης έχει κολλήσει για τις περισσότερες στον «προθάλαμο» της ΕΕ.

Με την αρχιτεκτονική ασφαλείας στη Γηραιά Ήπειρο να αλλάζει, οι ευρύτερες αλλαγές στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ θα έχουν άμεσες συνέπειες και για αυτή την περιοχή.

Εν μέσω ρηγματώσεων στους κόλπους του ΝΑΤΟ και αβεβαιότητας για τη διατήρηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ και στη νοτιοανατολική γωνιά της Ευρώπης, οι ισορροπίες δείχνουν να γίνονται όλο και πιο ρευστές, ανοίγοντας «παράθυρα ευκαιρίας» για αναθεωρητισμούς.

Πολλά ωστόσο φαίνεται ότι θα κριθούν βάσει της συναλλακτικής προσέγγισης του μεγιστάνα των ακινήτων-προέδρου των ΗΠΑ έναντι βαλκανικών κρατών.

Ήδη άλλωστε στενοί συνεργάτες του και μέλη της οικογένειας του έχουν αυξήσει την επιρροή τους, βάσει ενός μοτίβου ότι τα οικονομικά συμφέροντα «παντρεύονται» με την πολιτική.

Βοσνία και Ερζεγοβίνη: κράτος υπό διάλυση;

Πρώην ομόσπονδη δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, η αιματοβαμμένη από τον πόλεμο Βοσνία και Ερζεγοβίνη βρίσκεται σήμερα στα όρια της διάλυσης.

Η κρίση αποτελεί επί της ουσίας απότοκο της ειρηνευτικής Συμφωνίας του Ντέιτον, το 1995, που διαίρεσε την ομοσπονδιακή χώρα σε δύο αυτόνομες οντότητες: την Ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και τη Σερβική Δημοκρατία (RS) της Βοσνίας.

Τρεις δεκαετίες μετά, η τελευταία βρίσκεται σε τροχιά απόσχισης.

Υπό το πρόσταγμα του προέδρου της, Μίλοραντ Ντόντικ, η τοπική εθνοσυνέλευση στη Μπάνια Λούκα ενέκρινε την Πέμπτη σχέδιο νέου Συντάγματος, που προβλέπει κυριαρχία της Σερβικής Δημοκρατίας, με επιλογή ένταξης σε «κρατικές ενώσεις» με γειτονικά ή άλλα κράτη (βλέπε Σερβία), καθώς και σε στρατιωτικές συμμαχίες.

Στο φόντο είναι η πρόσφατη καταδίκη του Ντόντικ από βοσνιακό δικαστήριο σε ένα χρόνο φυλάκιση και εξαετή απαγόρευση πολιτικής δραστηριότητας, επειδή αρνήθηκε να αναγνωρίσει τις αποφάσεις του Ύπατου Εκπροσώπου της διεθνούς κοινότητας για την Βοσνία, Γερμανού Κρίστιαν Σμιτ.

Ως άμεση τότε απάντηση, το κοινοβούλιο της Σερβικής Δημοκρατίας ψήφισε νόμο, απαγορεύοντας στο έδαφός της τις λειτουργίες των κρατικών οργάνων της Βοσνίας.

Ο δε Ντόντικ -που υπόκειται σε αμερικανικές κυρώσεις- αγνόησε δικαστική κλήση για προσπάθεια υπονόμευσης του ομοσπονδιακού Συντάγματος. Σε βάρος του εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης την περασμένη Τετάρτη.

Το απέρριψε και αυτό, ανακοινώνοντας ότι θα ζητήσει από τη Ρωσία να ασκήσει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την παράταση της αποστολής της EUFOR, της ειρηνευτικής δύναμης της ΕΕ στη Βοσνία.

Είχαν στο μεσοδιάστημα διαψευστεί οι ελπίδες του για αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ στα Βαλκάνια επί προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ -τη νίκη του οποίου είχε μάλιστα γιορτάσει τον περασμένο Νοέμβριο, φορώντας ένα καπέλο MAGA και οργανώνοντας πάρτι στη Μπάνια Λούκα.

Περιοδεύοντας τις προάλλες στο Σεράγεβο και στην Πρίστινα, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε διακήρυξε ότι δεν θα επιτρέψουμε να δημιουργηθεί κενό ασφαλείας στη Βοσνία.

Η EUFOR ήδη αναπτύσσει επιπλέον δυνάμεις.

Πολιτική κρίση διαρκείας στη Σερβία

Εν μέσω επαναπροσέγγισης με τη Ρωσία και του έκδηλου επενδυτικού ενδιαφέροντος της οικογένειας Τραμπ για business με ακίνητα στο Βελιγράδι, οι ΗΠΑ -που επί της πρώτης προεδρίας Τραμπ προωθούσαν την ιδέα ανταλλαγής εδαφών μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου για μια οριστική λύση στη μεταπολεμική διένεξη- θα μπορούσαν ίσως να προσβλέπουν σε μια «πυροσβεστική» παρέμβαση του Σέρβου προέδρου, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, στο θέμα της Βοσνίας.

Όμως ο φιλορώσος πρόεδρος μπορεί να βλέπει σε αυτή την κλιμακούμενη κρίση μια διέξοδο διαφυγής από την πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει ταυτόχρονα και στη δική του χώρα, με λαϊκό ξεσηκωμό για τα σερβικά οιονεί «Τέμπη».

Μετά το τραγικό δυστύχημα στον άρτι ανακαινισμένο κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ -όταν τον περασμένο Νοέμβριο κατέρρευσε τσιμεντένιο στέγαστρο, σκοτώνοντας 15 ανθρώπους- οι δρόμοι της Σερβίας κατακλύζονται από αντικυβερνητικούς διαδηλωτές.

Οι κινητοποιήσεις άρχισαν από τους φοιτητές για διαφάνεια στις έρευνες για την τραγωδία και την απονομή δικαιοσύνης, όμως έχουν πλέον γίνει παλλαϊκό κίνημα κατά της κακοδιαχείρισης και της διαφθοράς.

Για πρώτη φορά απειλείται σοβαρά η παντοδυναμία του Βούτσιτς, ο οποίος -αφού «θυσίασε» τον πρωθυπουργό του, με την υποβολή παραίτησης- μιλά τώρα για «έγχρωμη επανάσταση» που θέλει να τον ανατρέψει.

Εκφράζονται φόβοι ότι μπορεί να κηρύξει ακόμη και κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με αφορμή και τις εξελίξεις στη Βοσνία.

Όλα αυτά υπό την εκκωφαντική σιωπή της ΕΕ για τα τεκταινόμενα σε μια υποψήφια προς ένταξη χώρα, ενώ ο μεγαλύτερος γιος του Ντόναλντ Τραμπ ταξίδεψε -δεύτερη φορά μέσα σε έξι μήνες- στο Βελιγράδι, όπου είχε συνάντηση με τον Σέρβο πρόεδρο.

Η Ρουμανία σε τεντωμένο σχοινί

Μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όμορη της Ουκρανίας, η Ρουμανία είδε εν μέσω του πολέμου να αναβαθμίζεται σημαντικό ο ρόλος της στην ανατολική πτέρυγα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Το τελευταίο διάστημα ωστόσο έχει βρεθεί εν μέρει στο επίκεντρο της κρίσης των ευρωαντλαντικών σχέσεων, με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς να ανάγει την ακύρωση των ρουμανικών προεδρικών εκλογών στα τέλη του περασμένου έτους ως ακόμη ένα δείγμα αντιδημοκρατισμού στην Ευρώπη.

Στο φόντο ήταν η απρόσμενη επικράτηση στον πρώτο γύρο του ακροδεξιού φιλορώσου υποψήφιου Καλίν Τζορτζέσκου, η ακύρωση της εκλογικής διαδικασίας από τις αρχές της Ρουμανίας για πιθανή ανάμειξη της Ρωσίας και η έναρξη έρευνας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ξένη παρέμβαση μέσω του TikTok, βάσει του Νόμου για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA).

Κατά τον Αμερικανό αντιπρόεδρο, η Ρουμανία ακύρωσε τις εκλογές με βάση «σαθρές υποψίες μιας υπηρεσίας πληροφοριών και υπό τεράστια πίεση από τους ηπειρωτικούς γείτονές της».

Στο μεσοδιάστημα, οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές ερευνούν πιθανή παραβίαση του DSA από την πλατφόρμα Χ του Έλον Μασκ -υποστηρικτή ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη- με διάδοση παραπληροφόρησης και παράνομου περιεχομένου.

«Πως μπορεί ένας δικαστής να βάλει τέλος στη δημοκρατία στη Ρουμανία;», σχολίασε ο ίδιος στο Twitter την πρόσφατη απόφαση αποκλεισμού της υποψηφιότητας του -υπό ποινική έρευνα πλέον- Καλίν Τζορτζέσκου στις επαναληπτικές προεδρικές εκλογές του Μαΐου.

Στο σκεπτικό επισημαίνονται η αδήλωτη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας του και δόλια χρήση ψηφιακών τεχνολογιών.

Οι υποστηρικτές του Τζορτζέσκου -σταθερά πρώτου στις δημοσκοπήσεις, μέχρι και τον αποκλεισμό του- είναι στα «κάγκελα», σε μια χώρα με ενδημική διαφθορά, όπου οι ψηφοφόροι έστειλαν στις παράλληλες βουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου τρία ακροδεξιά κόμματα στη Βουλή ενισχυμένα, καταλαμβάνοντας από κοινού το ένα τρίτο των εδρών.

Τώρα, δεν έχουν προεδρικό υποψήφιο. Οι δε διαμαρτυρόμενοι υποστηρικτές του Τζορτζέσκου έχουν ένα νέο σύνθημα: «Η τελευταία λύση είναι μια άλλη επανάσταση».

Συμπληρώνοντας το «παζλ» της αστάθειας

Καθώς η Αλβανία οδεύει στις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου, ο πρώην πρόεδρος, πρώην πρωθυπουργός και εκ νέου αρχηγός του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Κόμματος, Σαλί Μπερίσα, απέκτησε στο πλευρό του έναν πολύτιμο συνεργάτη.

Πρόκειται για τον Κρις ΛαΤσιβίτα, υπεύθυνο της προεκλογικής εκστρατείας του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

«Θέλουμε να βοηθήσουμε στην εκλογή ενός πρωθυπουργού που είναι αληθινός φίλος των ΗΠΑ και που θα συνεργαστεί επιτυχώς με τον πρόεδρο Τραμπ», τόνισε ο ΛαΤσιβίτα σε συνέντευξη Τύπου στην Αλβανία, ως επικεφαλής της εκστρατείας του Δημοκρατικού Κόμματος και του Μπερίσα προσωπικά.

Δεν έμεινε όμως μόνο εκεί.

«Ο σημερινός πρωθυπουργός [Έντι Ράμα] δεν είναι παρά μια μαριονέτα του Τζορτζ Σόρος. Δεν μπορείς να είσαι μαριονέτα του και φίλος των ΗΠΑ. Απλώς δεν είναι δυνατόν»…

Σημειωτέον ότι αφενός η προηγούμενη κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον πρώην πρόεδρο και πρωθυπουργό Μπερίσα, τη σύζυγο, τον γιο και την κόρη του «για εμπλοκή σε πράξεις διαφθοράς», αφετέρου o γαμπρός του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, κάνει φαραωνικές επενδύσεις στον τουριστικό τομέα στην Αλβανία.

Στην κατακερματισμένη πολιτική σκηνική της Βουλγαρίας εν τω μεταξύ οι πολίτες έχουν ψηφίσει επτά φορές από το 2020, με μόλις τρεις φορές οι κάλπες να οδηγούν στο σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού.

Οι δύο κατέρρευσαν σύντομα και με πάταγο.

Μένει να φανεί εάν θα ξανασυμβεί και με την τρέχουσα, που σχηματίστηκε δύο μήνες μετά τις τελευταίες εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου.

Οι προσδοκίες είναι πάντως ήδη χαμηλές για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την αποκατάσταση του κράτους δικαίου.

Πηγή: in.gr