Η πολιτική Τραμπ απειλεί το οικοδόμημα της Δύσης

Η δασμολογική πολιτική του Προέδρου Τραμπ καταστρέφει την αρχιτεκτονική των ανοικτών συνόρων και ομαλών διεθνών οικονομικών σχέσεων, που οι Ηνωμένες Πολιτείες επιμελώς συνέβαλλαν να δημιουργηθεί τα τελευταία 80 χρόνια.

Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. παρακάμπτει τις διεθνείς πολιτικές ισορροπίες και δείχνει να αδιαφορεί για τις συνέπειες των αποφάσεών του, ακόμα και για τις παραδοσιακές συμμαχικές χώρες της Δύσης.

Η ακραία αυτή πολιτική συμπεριφορά φαίνεται να πηγάζει από την βαθιά πεποίθησή του ότι το ελεύθερο διεθνές εμπόριο και το χαμηλό ποσοστό δασμών, που μέχρι πρότινος κυμαίνονταν κατά μέσο όρο γύρω στο 2%, ωφελούσε κατά κύριο λόγο τον υπόλοιπο πλανήτη και όχι τις Η.Π.Α.

Πιθανόν μάλιστα να βλέπει το ελεύθερο διεθνές εμπόριο, αντίθετα με την οικονομική θεωρία και τη συσσωρευμένη γνώση δύο εκατονταετιών, όχι ως ατμομηχανή ανάπτυξης για όλες τις χώρες, αλλά ως ένα μερκαντιλιστικό παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, στο οποίο οι Η.Π.Α. είναι ο χαμένος αντισυμβαλλόμενος. Στην κοσμοθεωρία του, ο υπόλοιπος πλανήτης φαίνεται να είναι ένας free rider του διεθνούς εμπορικού συστήματος, που επωφελείται εις βάρος του Αμερικανού παραγωγού και εκμεταλλεύεται τον Αμερικανό καταναλωτή για να πουλήσει ελεύθερα τα προϊόντα του, χωρίς ανάλογη ανταποδοτικότητα για την αγορά αμερικανικών προϊόντων και υπηρεσιών.

Ιδιαίτερα όσον αφορά την Κίνα, τον ανερχόμενο ανταγωνιστή των Η.Π.Α, η πεποίθηση περί αδικίας στις εμπορικές τους σχέσεις τους πηγάζει και από το γεγονός ότι το μονοκομματικό καθεστώς μπορεί εύκολα να πριμοδοτεί συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας εις βάρος της παραγωγής στις Η.Π.Α και οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη, ενώ συγχρόνως μπορεί να διατηρεί την εγχώρια κινεζική κατανάλωση σε χαμηλό επίπεδο, κατευθύνοντας την παραγωγή στον υπόλοιπο κόσμο και τις Η.Π.Α. Κατά συνέπεια, το ποσοστό δασμών για την Κίνα οριοθετείται στο 145%.

Πηγή της πεποίθησης περί «αδικίας» είναι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στις Η.Π.Α., το οποίο παραμένει διαρκώς αρνητικό τα τελευταία 35 χρόνια μετά το 1990, χωρίς να έχει μηδενιστεί ποτέ, έστω για μικρό χρονικό διάστημα. Σήμερα βρίσκεται περίπου στο 3-4% του ΑΕΠ και υποδηλώνει είτε υπέρ-κατανάλωση είτε υπό-παραγωγή στις Η.Π.Α, είτε και τα δύο. Οι δασμοί προφανώς στοχεύουν τόσο στο να αποθαρρύνουν την εισαγωγή και κατανάλωση των ξένων αγαθών στις Η.Π.Α., όσο και στο να υποβοηθήσουν στον επαναπατρισμό των εταιρειών στις Η.Π.Α. και κατά συνέπεια στην μεγαλύτερη εγχώρια παραγωγή αγαθών, η οποία στη συνέχεια θα βοηθήσει οικονομικά τους Αμερικανούς εργαζόμενους και ψηφοφόρους του Προέδρου Τραμπ: Θα κάνουν δηλαδή τη Αμερική Μεγάλη Ξανά.

Η δασμολογική πολιτική Τραμπ είναι βραχυπρόθεσμα στασιμοπληθωριστική για τις ΗΠΑ, αυξάνοντας τον εγχώριο πληθωρισμό και συρρικνώνοντας την οικονομική δραστηριότητα. Αν οι υπόλοιπες χώρες, όπως η Ευρώπη, δεν ακολουθήσουν με δικές τους αυξήσεις των δασμών σε αμερικανικά προϊόντα, τότε θα έχουν και αυτές επιβράδυνση της οικονομικής τους δραστηριότητας, αλλά αντιπληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες θα ενταθούν αν η Κίνα προωθήσει τα αποκλεισμένα από την Αμερική δικά της προϊόντα προς τρίτες χώρες. Η διαφορά αυτή στον αναμενόμενο πληθωρισμό φαίνεται να έχει ήδη αποτυπωθεί στην κίνηση των δεκαετών ομολόγων. Η διαφορά ανάμεσα στις αμερικανικές και γερμανικές αποδόσεις ανέβηκε κατά μισή ποσοστιαία μονάδα μέσα σε δύο εβδομάδες, από τις 1/4, μια μέρα πριν την ανακοίνωση των δασμών, έως πρόσφατα στις 14/4. Μεγάλο μέρος της οφείλεται στη διαφοροποίηση του αναμενόμενου πληθωρισμού.

Η κύρια αρνητική επίδραση στην παγκόσμια οικονομία από τη δασμολογική πολιτική Τραμπ πηγάζει από την έλλειψη προβλεψιμότητας στις κινήσεις του Προέδρου Τραμπ. Η αβεβαιότητα έχει εκτινάξει τις τιμές του χρυσού, έχει μειώσει την αξία του δολαρίου έναντι των κυρίων νομισμάτων, έχει υπερδιπλασιάσει τον δείκτη μεταβλητότητας VIX στο χρηματιστήριο, και έχει αυξήσει τον πιστωτικό κίνδυνο σε πολλές αγορές, όπως αυτός αντανακλάται στις αντίστοιχες διαφορές επιτοκίων (spreads).

Μελέτες καταδεικνύουν ότι η διαρκής αβεβαιότητα επιβαρύνει την οικονομική δραστηριότητα πολύ περισσότερο από την ίδια την αύξηση των δασμών. Οι επενδυτές αναβάλλουν τις αποφάσεις τους σε περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας.

Η συμπεριφορά του Πρόεδρου Τραμπ έχει, όμως, και μια πιο βαθιά αρνητική συνέπεια. Υποσκάπτει την εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς της Δύσης εμφανίζοντας απολυταρχικά καθεστώτα, όπως της Κίνας, ως πιο προσιτά και λογικά στην πολιτική τους. Μειώνει το ηγετικό προφίλ των Η.Π.Α. και το κοινωνικό τους κεφάλαιο, διασπείρει αμφιβολίες για το ρόλο του δολαρίου ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα, και πιθανόν να αυξήσει το πραγματικό επιτόκιο στις Η.Π.Α. και τον υπόλοιπο κόσμο.

Η Ευρώπη στο επόμενο διάστημα, πέραν της αύξησης των αμυντικών δαπανών, θα κληθεί να αντιμετωπίσει και την πιθανή επέλαση προϊόντων από την Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία. Η απάντηση στις προκλήσεις αυτές είναι να γίνει ακόμα πιο ανταγωνιστική, ακολουθώντας τις πολιτικές που πρόσφατα έχουν προτείνει με εκθέσεις τους οι κκ. Ντράγκι και Λέττα.

Ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είναι πρόεδρος του ΔΣ της Εθνικής Τράπεζας και πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ